Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συναντηθούν στις 17-18 Ιουλίου με βασικό θέμα τον προϋπολογισμό των επόμενων ετών και το Ταμείο Ανάκαμψης, που θα προσφέρει μία ένεση δισεκατομμυρίων ευρώ στις δοκιμαζόμενες από την πανδημία ευρωπαϊκές οικονομίες.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έχει θέσει ως βασικό στόχο της γερμανικής προεδρίας της ΕΕ τη συμφωνία για το προτεινόμενο ταμείο ύψους 750 δισ. ευρώ, και καλεί τους Ευρωπαίους ηγέτες να επιδείξουν αλληλεγγύη.
Τα προβλήματα, ωστόσο, είναι αρκετά. Μόλις χθες, ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε, λίγο πριν συναντηθεί με τη Γερμανίδα καγκελάριο, δήλωσε ότι δεν διαφωνεί με την αναγκαιότητα του Ταμείου Ανάκαμψης, τόνισε όμως ότι είναι σημαντικό να συνοδεύεται από τη δέσμευση για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Θυμίζουμε ότι ο Ρούτε ηγείται της ομάδας των «υπέρμαχων της λιτότητας», που αποτελείται από την Αυστρία, τη Δανία, τη Φινλανδία, την Ολλανδία και τη Σουηδία, και αντιτίθεται στην ιδέα των επιδοτήσεων που προωθεί το βασικό γαλλογερμανικό σχέδιο πάνω στο οποίο έχει βασιστεί η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πιέζοντας για χρηματοδότηση κυρίως μέσω δανείων.
Ταυτόχρονα, ο νέος πρόεδρος του Eurogroup Πασκάλ Ντόναχιου, δήλωσε λίγο μετά τη χθεσινή εκλογή του: «Πιστεύω ότι έχουμε πολλά να κάνουμε, υπάρχουν αρκετές πολύπλοκες και δύσκολες αποφάσεις που πρέπει να πάρουμε, αλλά θεωρώ ότι υπάρχει τρόπος να καταλήξουμε σε συμφωνία».
Το πρακτορείο Reuters συγκέντρωσε τα βασικά σημεία τριβής στα οποία καλούνται οι Ευρωπαίοι ηγέτες να βρουν λύση το συντομότερο δυνατό.
Μέγεθος ταμείου
Οι υπέρμαχοι της λιτότητας επιθυμούν να μειωθεί το ύψους του προϋπολογισμού της ΕΕ για τα έτη 2021-27 από το 1,1 τρισ. ευρώ που προτείνεται αυτή τη στιγμή, πρόταση που αναμένεται να στηρίξει και ο Σαρλ Μισέλ, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Όσοι επωφελούνται από ευρωπαϊκά αναπτυξιακά προγράμματα και αγροτικές επιχορηγήσεις, όπως η Πολωνία και άλλα φτωχότερα κράτη στα ανατολικά του μπλοκ αλλά και η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία, επιθυμούν να διατηρήσουν αυτό το προνόμιο.
Τα επιπλέον 750 δισ. ευρώ που προτίθεται να δανειστεί η Κομισιόν από τις αγορές για αν διανεμηθούν στα κράτη μέλη θεωρούνται πάρα πολλά από κάποιους και όχι αρκετά από άλλους.
Εισφορές
Η Γερμανία, η Αυστρία, η Ολλανδία και η Σουηδία θέλουν να διατηρήσουν τις μειωμένες εισφορές τους στα ταμεία της ΕΕ ή να υπάρξει κάποιο είδος επιστροφών (rebates).
Επιχορηγήσεις και δάνεια
Ο Νότος επιθυμεί επιχορηγήσεις. Οι Ολλανδοί ζητούν να δοθούν μόνο εξοφλητέα δάνεια και αντιτίθενται στην ιδέα δημιουργίας κοινού χρέους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει τα 500 από τα 750 δισ. ευρώ του ταμείου να έχουν τη μορφή επιχορηγήσεων και τα υπόλοιπα τη μορφή δανείων, μια αναλογία που είναι πολύ πιθανό να αλλάξει προκειμένου να βρεθεί συμφωνία.
Κατανομή
Τα ανατολικά κράτη, όπως η Λιθουανία και η Βουλγαρία, διαφωνούν με την πρόταση της Επιτροπής να διοχετεύσει το μεγαλύτερο μέρος του πακέτου σε χώρες του Νότου όπως η Ισπανία, η Ιταλία και Πορτογαλία, βάσει ενός μαθηματικού τύπου που λαμβάνει υπόψη το ποσοστό ανεργίας μεταξύ του 2015 και του 2019.
Οι ηγέτες των ανατολικών χωρών υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλα κριτήρια, όπως η πληθυσμιακή συρρίκνωση ή ότι η πρόσβαση στην επιπλέον χρηματοδότηση θα πρέπει να συνδέεται αποκλειστικά με τον αντίκτυπο της κρίσης του κορονοϊού.
Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ αναμένεται να παρουσιάσει σήμερα μία συμβιβαστική πρόταση. Έχει ήδη δηλώσει ότι τα κριτήρια διανομής θα μπορούσαν να τροποποιηθούν ώστε να περιλαμβάνουν τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις για το μέγεθος της ύφεσης που αντιμετωπίζει το κάθε κράτος.
Όροι
Τα κράτη του Βορρά ζητούν η πρόσβαση στη χρηματοδότηση να συνοδεύεται από τη δέσμευση όσων θα ωφεληθούν ότι θα πραγματοποιήσουν οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Ο Νότος ζητά αλληλεγγύη.
Τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ επιθυμούν τη δυνατότητα να αποκλείσουν από τη χρηματοδότηση όποιο κράτος καταπατά βασικές δημοκρατικές αξίες, «δείχνοντας» την Πολωνία και την Ουγγαρία, όπου οι εθνικιστικές κυβερνήσεις δέχονται κατηγορίες ότι υπονομεύουν το κράτος δικαίου.
Άλλα σημεία τριβής είναι οι τρόποι με τους οποίους θα καθοριστεί το ύψος της χρηματοδότησης που θα λάβει το κάθε κράτος καθώς και το πώς θα εξασφαλιστεί ότι ένα συγκεκριμένο ποσοστό των δαπανών της ΕΕ θα διοχετευτεί σε έργα ενίσχυσης της ψηφιοποίησης και της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής.
Αποπληρωμή του χρέους
Ο Σαρλ Μισέλ έχει προτείνει να ξεκινήσει η αποπληρωμή του δανεισμού που θα χρειαστεί για το Ταμείο Ανάκαμψης ήδη μέσω του προϋπολογισμού για τα έτη 2021-27, νωρίτερα απ' όσο προβλέπει η τρέχουσα πρόταση της Επιτροπής.
Επίσης, ο τρόπος αποπληρωμής παραμένει αδιευκρίνιστος προς το παρόν. Οι προτάσεις να χρησιμοποιηθούν έσοδα από φόρους για τα μη ανακυκλωμένα απορρίμματα πλαστικών συσκευασιών και τα έσοδα από το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών, αντιμετωπίζουν αντιρρήσεις, αλλά θεωρείται περισσότερο πιθανό να εγκριθούν τελικά, σε αντίθεση με την πρόταση για θέσπιση νέων ψηφιακών ή χρηματοπιστωτικών φόρων.
Χρονοδιάγραμμα
Κι εδώ υπάρχει αντίθεση μεταξύ Βορρά και Νότου ως προς το πότε θα ξεκινήσει και πότε θα λήξει η διανομή της χρηματοδότησης.
Οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να είναι δύσκολες, ενώ ο χρόνος πιέζει και η Άνγκελα Μέρκελ προειδοποιεί σε όλους τους τόνους τους ηγέτες των 27 ότι η έκβαση αυτών των διαβουλεύσεων θα καθορίσει το μέλλον της Ευρώπης.
