Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η πολιτική σταθερότητα, η εφαρμογή φιλικών προς την επιχειρηματικότητα πολιτικών, η χαλάρωση των μέτρων λιτότητας μέσω της γενικότερης αναπροσαρμογής του προγράμματος και η εξεύρεση λύσεων για την τόνωση των εξαγωγών είναι τα συστατικά της… μαγικής συνταγής για την έξοδο από την κρίση.
Αυτό είναι το συμπέρασμα από τον πρώτο «γύρο» του διαλόγου που ξεκίνησε το liberal.gr με επιφανείς καθηγητές Οικονομικών, καταξιωμένους οικονομολόγους και διάσημους επενδυτές, σε μια προσπάθεια να συγκεντρωθούν όλες οι απόψεις και να… στηθεί το περίγραμμα των όσων χρειάζονται για να επιστρέψουμε επιτέλους στην κανονικότητα.
Είναι γεγονός ότι το ελληνικό… σίριαλ έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον τόσο της ακαδημαϊκής όσο και της επενδυτικής κοινότητας, για διαφορετικούς λόγους και σκοπούς αλλά από την ίδια οπτική γωνιά: του πως θα καταφέρει η Ελλάδα να επιστρέψει σε τροχιά ανάπτυξης και να αφήσει πίσω της την καταστροφική ύφεση.
Πλέον, μάλιστα, δεν εξετάζεται το πόσο γρήγορα θα βγούμε από την κρίση, ή ποιο είναι το καλύτερο μονοπάτι που θα πρέπει να ακολουθήσουμε. Η εξαετής ύφεση και η τεράστια κόπωση των πολιτών έχει οδηγήσει τους «ειδικούς» (οικονομολόγους, αναλυτές και επενδυτές) να αναζητούν απλά την κατεύθυνση, αφού ούτε αυτή δεν έχουμε καταφέρει να αποφασίσουμε σαν χώρα.
Στο διάλογο συμμετείχαν καθηγητές, όπως ο Αμερικανός Barry Eichengreen του πανεπιστημίου Berkeley της Καλιφόρνια και ο Βέλγος Paul de Grauwe του βρετανικού London School of Economics, οικονομολόγοι με θητεία σε παγκόσμιους οργανισμούς όπως ο Γάλλος Charles Wyplosz και ο Γερμανός Daniel Gros, καθώς και ένας από τους μεγαλύτερους επενδυτές στον κόσμο και μέτοχος ελληνικών εταιρειών ο Ινδοκαναδός Prem Watsa.
Κοινή πεποίθηση όλων είναι ότι από τη μία πλευρά η χώρα χρειάζεται νέα ελάφρυνση του χρέους, η οποία ωστόσο δεν θα έχει κανένα νόημα αν δεν γίνουν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Επίσης, οι σημαντικοί άνθρωποι του χρηματοοικονομικού κλάδου που μίλησαν στο liberal.gr θεωρούν κακή την πολιτική αύξησης των φόρων αλλά και γενικότερα του μίγματος μέτρων που έχουν επιβληθεί στην Ελλάδα από την αρχή της κρίσης και επισημαίνουν την ανάγκη πολιτικής σταθερότητας.
Καθένας, ωστόσο, από τους «συνομιλητές» του liberal.gr έδωσε τη δική του πρόταση, ή μάλλον εστίασε σε διαφορετικό σημείο για να δείξει το δρόμο της ανάκαμψης, με αποτέλεσμα να γίνεται μία πολύ ενδιαφέρουσα μίξη απόψεων που καταλήγουν σε ένα και μόνο συμπέρασμα: ότι η πολιτική που ακολουθήθηκε για την Ελλάδα ήταν λανθασμένη.
Πολιτική σταθερότητα
Ο μεγαλοεπενδυτής και μέτοχος των Eurobank, Eurolife, Grivalia και Μυτιληναίος, Prem Watsa έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην πολιτική σταθερότητα, τονίζοντας ότι η Ελλάδα έχει πολύ μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης και διαθέτει την ικανότητα να προσελκύσει μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια από ολόκληρο τον κόσμο. Ο κ. Watsa εμφανίστηκε αισιόδοξος για την πορεία της χώρας και τόνισε ότι η πολιτική σταθερότητα θα οδηγήσει σε οικονομική σταθερότητα, η οποία με τη σειρά της θα φέρει την ανάπτυξη.
«Είχατε τόσες εκλογές, τόσες πολλές αλλαγές, το δημοψήφισμα, την επιβολή των capital controls. Χρειάζεται απλώς πολιτική σταθερότητα και η άρση των capital controls, απλώς μία κανονικότητα θα είναι αρκετή και βέβαια μετά θα πρέπει να εφαρμοστούν πολιτικές φιλικές προς την επιχειρηματικότητα, αν μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτή τη φράση», δήλωσε ο πρόεδρος και ιδρυτής της Fairfax. Σύμφωνα με τον κ. Watsa, σε παγκόσμιο επίπεδο, οι φιλικές προς την επιχειρηματικότητα πολιτικές είναι αυτές που προσελκύουν κεφάλαια στις χώρες και η Ελλάδα δεν πρόκειται να αποτελέσει εξαίρεση.
Τα λάθη και το τέλος της ύφεσης
Λάθη από την πλευρά των δανειστών σε όλα τα επίπεδα αλλά και πολλά λάθη από την ελληνική κυβέρνηση τον τελευταίο χρόνο εντοπίζει ο Γάλλος οικονομολόγος Charles Wyplosz, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι η λιτότητα είναι ο άμεσος και μεγάλος κίνδυνος για την Ελλάδα.
«Ένας πολύ σημαντικός λόγος γι'' αυτή τη δραματική λιτότητα που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα είναι το ότι δεν υπήρξε ελάφρυνση του χρέους στην αρχή της κρίσης. Έτσι στη συνέχεια, για να μπορούν να προσποιούνται ότι το χρέος είναι βιώσιμο επιβλήθηκαν αυτά τα ακραία μέτρα λιτότητας. Αν μειωθεί σημαντικά το χρέος τότε το ΔΝΤ μπορεί να γυρίσει να πει ότι δεν υπάρχει λόγος, ειδικά αν δοθεί μεγάλη περίοδος χάριτος, να εφαρμόζονται μέτρα λιτότητας. Δεν λέω ότι ξαφνικά θα εφαρμοστεί επεκτατική δημοσιονομική πολιτική αλλά μία ουδέτερη πολιτική είναι αρκετή για να ανακάμψει η Ελλάδα. Όχι γρήγορα, όχι… όμορφα, αλλά αυτό θα είναι το τέλος της ύφεσης».
Επίσης, ο καθηγητής Διεθνών Οικονομικών στο Graduate Institute of International and Development Studies και μέλος της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας, των Ηνωμένων Εθνών, της Ασιατικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, επιρρίπτει ευθύνες στην ελληνική κυβέρνηση για την κόντρα με το ΔΝΤ και προειδοποιεί ότι τα επόμενα 3-4 χρόνια θα είναι δύσκολα για την Ευρώπη και η Ελλάδα πρέπει να ενεργήσει έξυπνα.
Χαλάρωση των μέτρων λιτότητας
Για αναδιάρθρωση του χρέους με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι εφικτή η χαλάρωση των μέτρων λιτότητας, κάνει λόγο ο καθηγητής του LSE, Paul de Grauwe, υποστηρίζοντας παράλληλα πως όσο το πρόγραμμα παραμένει τόσο αυστηρό δεν υπάρχει τρόπος η Ελλάδα να επιστρέψει σε ανάπτυξη. Βέβαια, ο κ. de Grauwe δεν τάσσεται υπέρ του Grexit, παρά το γεγονός ότι δεν πιστεύει πως η Ελλάδα έχει πολλές επιλογές αυτή τη στιγμή και με τα σημερινά δεδομένα.
Σύμφωνα με τον καθηγητή και επιστημονικό συνεργάτης του ΔΝΤ, της ΕΚΤ και της Κομισιόν, οι βόρειες χώρες θα μπορούσαν συμφωνήσουν σε μία περαιτέρω αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και να ελαφρύνουν τα μέτρα λιτότητας.
«Αυτό είναι το κλειδί στην όλη υπόθεση. Ένα περιβάλλον με λιγότερους περιορισμούς επιτρέπει τη χαλάρωση των μέτρων λιτότητας και πιστεύω ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει στη βάση μίας πολιτικής συμφωνίας, όμως οι Γερμανοί δεν δείχνουν να προκρίνουν μία τέτοια εξέλιξη», τόνισε ο κ. de Grauwe.
«Κλειδί» οι εξαγωγές
Συνηθίζουμε να λέμε ότι το πρόβλημα της Ελλάδας είναι τα μέτρα λιτότητας. Όμως το πραγματικό πρόβλημα της Ελλάδας είναι η έλλειψη ανάπτυξης που με τη σειρά της οφείλεται στην αδυναμία των εξαγωγών.
Η τόνωση των εξαγωγών είναι το σημείο-κλειδί για το ελληνικό ζήτημα, σύμφωνα με τον διευθυντή του think-tank CEPS (Center for European Policy Studies), Daniel Gros.
«Aκόμη και αν υπάρξει ελάφρυνση του χρέους δεν θα αλλάξουν πολλά σε ό,τι αφορά τη σημερινή κατάσταση γιατί η όποια λύση θα αφορά σε μελλοντικές πληρωμές, ή την επέκταση της περιόδου χάριτος. Για το σήμερα όμως δεν αλλάζει κάτι δραματικά. Γι' αυτό το λόγο επιμένω ότι η συζήτηση που θα έπρεπε να γίνεται από όλες τις πλευρές είναι γιατί δεν ενισχύονται οι εξαγωγές. Με άλλα λόγια, να βρεθούν λύσεις για να υπάρξει σημαντική τόνωση των εξαγωγών», σημειώνει ο πρώην σύμβουλος της Κομισιόν, του ΔΝΤ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της γαλλικής κυβέρνησης.
Σύνδεση χρέους με μεταρρυθμίσεις
Από την πλευρά του ο Αμερικανός καθηγητής Barry Eichengreen προτείνει τη σύνδεση του χρέους με την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, κάτι που όπως υποστηρίζει γίνεται σιωπηρά και σήμερα καθώς το ΔΝΤ εκταμιεύει δόσεις αφού πρώτα εξετάσει αν έχουν γίνει οι απαραίτητες ενέργειες από πλευράς ελληνικής κυβέρνησης.
«Όμως η Ελλάδα δεν χρειάζεται νέα δάνεια – με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται περισσότερο χρέος – αντιθέτως, αυτό που χρειάζεται είναι ελάφρυνση χρέους. Συνεπώς, γιατί να μην γίνει ανταλλαγή του υφιστάμενου χρέους με ομόλογα συνδεδεμένα με έναν δείκτη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων; Υπάρχει κάτι πιο λογικό;» διερωτάται με νόημα.
