Την κατάσταση της πολιτικής προστασίας στη χώρα μας εξετάζει το νέο κείμενο πολιτικής του ΚΕΦΙΜ ενώ οι φυσικές καταστροφές γίνονται εντονότερες όπως καταδεικνύει η θλιβερή πρωτιά που σημείωσε η Ελλάδα το 2023 μεταξύ των κρατών της ΕΕ ως προς καμένες εκτάσεις περιοχών Natura 2000. Μεγαλύτερες είναι οι αδυναμίες στην οργάνωση της πολιτικής προστασίας κυρίως στους μικρούς και νησιωτικούς δήμους.
Σύμφωνα με τα βασικά συμπεράσματα της ανάλυσης:
Ως προς τα στοιχεία της Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τις πυρκαγιές:
- Το 2023, η Ελλάδα βρέθηκε στην πρώτη θέση με τα περισσότερα εκτάρια καμένης γης σε περιοχές Natura2000 σε απόλυτο αριθμό, στην πρώτη θέση με το μεγαλύτερο ποσοστό καμένης γης Natura2000, ενώ ως προς τον αντίστοιχο αριθμό πυρκαγιών βρέθηκε στην 5η θέση.
- Από το σύνολο των πυρκαγιών του 2023, τα 70.640 εκτάρια σημειώθηκαν σε περιοχές Natura2000, που αντιστοιχούν στο 40% του συνόλου των καμένων εκτάσεων και στο 1,5% της συνολικής προστατευόμενης έκτασης της Ελλάδας.
- Το ¼ της καμένης έκτασης στην Ελλάδα το 2023 αφορούσε σκληρόφυλλη βλάστηση, ενώ το 1/5 γεωργικές εκτάσεις.
Ως προς την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μηχανισμών πολιτικής προστασίας σε έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2019 στο επιστημονικό περιοδικό Journal of European Public Policy και αφορά 17 χώρες της ΕΕ:
- Η Ελλάδα, βάσει των τελευταίων διαθέσιμων δεδομένων του 2019, βρίσκεται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε ό,τι αφορά την Αποτελεσματικότητα Διαχείρισης Κρίσεων (13η θέση), την Αντίληψη της Κατάστασης της Κρίσης (15η θέση), τον Συντονισμό, την Συνεργασία και την Επικοινωνία (14η θέση).
- Η Ελλάδα, βάσει των τελευταίων διαθέσιμων δεδομένων του 2019, βρίσκεται κοντά ή πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε ό,τι αφορά τη Δομή της Δημόσιας Διοίκησης (5η θέση), την Κουλτούρα της Δημόσιας Διοίκησης (9η θέση), την Ικανότητα Κατάλληλης Αντίδρασης (12η θέση), και την Ικανότητα Ανταπόκρισης σε Αναδυόμενες Καταστάσεις, Εφοδιαστικής Αλυσίδας και Διαδικασιών Κλιμάκωσης (10η θέση).
Ως προς την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μηχανισμών πολιτικής προστασίας σε δήμους και περιφέρειες εντοπίζονται σημαντικές αδυναμίες στο πεδίο της οργάνωσης της πολιτικής προστασίας στους μικρούς και νησιωτικούς δήμους και σε περιφέρειες όπως το Νότιο Αιγαίο, σύμφωνα με τα στοιχεία του Δείκτη Αποτελεσματικότητας Δήμων του ΚΕΦΙΜ.
Η απουσία οργανωμένης Δασικής Υπηρεσίας δυσχεραίνει σημαντικά την αποτελεσματική αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, πρόβλημα το οποίο επιδεινώνεται από τη συσσώρευση καύσιμης ύλης στα δάση λόγω της ξηρασίας.
Ο Γενικός Διευθυντής του ΚΕΦΙΜ Νίκος Ρώμπαπας δήλωσε σχετικά:
«Οι επιδόσεις της Ελλάδας βάσει των δεδομένων του 2019 καταδεικνύουν ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο και ανάγκη ενίσχυσης της πολιτικής προστασίας στη χώρα μας. Στην κατεύθυνση αυτή, ο νόμος 4662/2020 για τον Εθνικό Μηχανισμό Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων είναι ένα σημαντικό βήμα, ιδίως καθώς οργάνωσε το σύστημα πολιτικής προστασίας σε σύγχρονες βάσεις. Ωστόσο ακόμη δεν έχουν λειτουργήσει τα Περιφερειακά και Τοπικά Κέντρα Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας που προβλέπει ο νόμος και εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές αδυναμίες στον τομέα της πρόληψης. Σε κάθε περίπτωση, ειδικά σε ό,τι αφορά τις δασικές πυρκαγιές, η ύπαρξη και λειτουργία μιας καλά οργανωμένης Δασικής Υπηρεσίας είναι προϋπόθεση τόσο για την αντιμετώπιση, όσο πολύ περισσότερο για την πρόληψη της καταστροφής».
Τη μελέτη συνέταξε ο Χρήστος Μαντάς, διδάκτορας Κοινωνικών Επιστημών στο Labour Market University του Leicester και Λέκτορας στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο.
