Από τον κόλπο του Ντέλαγουερ (την πολιτεία του Τζo Μπάιντεν) μέχρι τα βρετανικά υπερπόντια εδάφη (Παρθένοι Νήσοι, Βερμούδες και Νήσοι Κέιμαν), το Μονακό, το Λιχτενστάιν, την Κύπρο αλλά και την Ελβετία οι διωκτικές αρχές των ΗΠΑ σε συνεργασία με αυτές της ΕΕ ακολουθούν τους διαδρόμους του χρήματος υλοποιώντας την εντολή του προέδρου των ΗΠΑ να κυνηγήσουν τους Ρώσους Ολιγάρχες που στηρίζουν και στηρίζονται από το καθεστώς Πούτιν.
Η δέσμευση λογαριασμών, πολυτελών σκαφών, κατοικιών και αεροσκαφών βρίσκονται σε πρώτη προτεραιότητα και οι λίστες με πρόσωπα αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.
«Απόψε λέω “τέρμα, ως εδώ” στους Ρώσους ολιγάρχες και τους διεφθαρμένους ηγέτες που έχουν αποσπάσει δισεκατομμύρια δολάρια από το καθεστώς βίας του Πούτιν» δήλωνε ο Τζό Μπάιντεν ανακοινώνοντας κυρώσεις σε πρόσωπα και εταιρείες από τη Ρωσία, σημειώνοντας παράλληλα ότι «το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης συγκροτεί ομάδα κρούσης, με ειδική αποστολή να κυνηγήσει τους Ρώσους ολιγάρχες για τα εγκλήματά τους.
Ενώνουμε τις δυνάμεις μας με τους Ευρωπαίους συμμάχους για να εντοπίσουμε και να κατάσχουμε τα γιοτ σας, τα πολυτελή διαμερίσματά σας και τα ιδιωτικά αεροπλάνα σας».
«Ερχόμαστε να σας πάρουμε όσα κερδίσατε με δόλια μέσα» κατέληξε και στο πλαίσιο αυτό το υπουργείο Δικαιοσύνης, με αιχμή του δόρατος το FBI και τις διεθνείς συνεργασίες του αλλά και τη δυνατότητά του να δρα εντός του εδάφους των ΗΠΑ εν αντιθέσει με άλλες υπηρεσίες της χώρας, επαναδραστηριοποιείται στον τομέα της έρευνας και της αποκάλυψης των στοιχείων που θα οδηγήσουν στη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων και μετρητών των Ρώσων ολιγαρχών.
Με βάση τα δεδομένα που έχουν συγκεντρώσει από το 2014 όταν η Ρωσία προχώρησε στην προσάρτηση της Κριμαίας και τις κυρώσεις που είχαν επιβληθεί τότε και προς ορισμένα πρόσωπα οι διωκτικές αρχές των ΗΠΑ έχουν ξεκινήσει ενα σαφάρι στη λογική του follow the money προκειμένου να επιτρέψουν στις αρμόδιες υπηρεσιες του κράτους να προχωρήσουν σε δεσμεύσεις περιουσιακών και λοιπών στοιχείων και να έρθουν σε επικοινωνία ειδικά με την ΕΕ ώστε να υπάρξει μια συγχρονισμένη επιχείρηση.
Η λίστα με τα 800 άτομα και τους ρωσικούς οργανισμούς που έχει ήδη καταρτιστεί διαρκώς ανανεώνεται με νέα ονόματα οπως αυτά προκύπτουν από τις σχέσεις με το καθεστώς Πούτιν.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες οι ΗΠΑ έχουν ξεκαθαρίσει προς όλες τις πλευρές πως όσοι αποφύγουν να συνδράμουν στην προσπάθεια αυτή θα βρεθούν αντιμέτωποι με κυρώσεις στέλνοντας μήνυμα προς όλες τις πλευρές, όπως για παράδειγμα το Ντουμπάι, το Ιράν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και κάθε είδους φορολογικούς παραδείσους στους οποίου οι Ρώσοι ολιγάρχες έχουν καταφύγει προκειμένου να χαθεί η ροή του χρήματος μέσα από δεκάδες Off shore εταιρείες.
Το σημαντικότερο είναι ότι στη λίστα έχει συμπεριληφθεί και το Ντέλαγουερ, η πολιτεία των ΗΠΑ σητν οποία ο Τζό Μπάιντεν εκλεγόταν γερουσιαστής επί σειρά ετών (έως την αναγόρευσή του στη θέση του αντιπροέδρου επί προεδρίας Μπάρακ Ομπάμα).
Μιας πολιτείας που αποτέλεσε κέντρο ενδιαφέροντας για πολλούς εκ Ρωσίας προερχόμενους νεόπλουτους λόγω του ειδικού φορολογικού καθεστώτος, κυρίως δε λόγω της λειτουργίας Εταιρειών Περιορισμένης Ευθύνης που επιτρέπουν είτε την ανωνυμία είτε δίνουν τη δυνατότητα αποφυγής ποινών μέσω του νόμου που προβλέπει πως κυρώσεις επιβάλλονται στις περιπτώσεις που το ποσοστό ιδιοκτησίας σε αυτές είναι της τάξεως του 50% και πάνω.
Μάλιστα δεν είναι λίγοι αυτοί που μέσα από τις εταιρείες αυτές έχουν κρύψει κυρίως ακίνητα που έχουν αγοραστεί σε Ουάσινγκτον και Νέα Υόρκη, με το Μανχάταν να αποτελεί πρώτη επιλογή ειδικά στους δρόμους που περικλείουν τετράγωνα όπου η τιμή αγοράς και ενοικίασης αγγίζει αστρονομικά ποσά.
Αυτές οι εταιρείες έχουν χρησιμοποιηθεί και για την εξαγορά έργων τέχνης ανυπολόγιστης αξίας που αποτελεί για τους Ρώσους Ολιγάρχες και όσους επιχειρούννα ξεπλούν μαύρο χρήμα μια βασική επενδυτική ευκαιρία. Δεν είναι άλλωστε λίγοι οι φίλοι του Πούτιν που παρότι νεόπλουτοι έχουν μετατραπεί σε «μαικήνες» της τέχνης και του... πολιτισμού είτε με αγορές είτε με δωρεές.
Το Ντέλαγουέρ δεν είναι η μόνη περίπτωση. Άλλωστε πέραν της... οικιστικής ζώνης του Μανχάταν οι Ρώσοι ολιγάρχες έχουν ιδιαίτερη προτίμηση στην Ευρώπη όπου αναζήτησαν τη δόξα της πλουτοκρατίας της Δύσης αγοράζοντας από σαλέ στις Ελβετικές Άλπεις μέχρι θηριώδη ακίνητα και διαμερίσματα σε Λονδίνο, παραθαλάσσια Γαλλία και Ιταλία, με προτίμηση γύρω από διάσημες λίμνες, καθώς και σε ιστορικά σημεία πόλεων της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.
Αποκτώντας διπλή υπηκοότητα, με πιο εύκολες διαδικασίες στις χώρες του Ευρωπαικού Νότου οι Ρώσοι Ολιγάρχες κατάφεραν να εδραιωθούν, να τοποθετηθούν και να επεκταθούν στις οικονομίες των χωρών της Ευρώπης. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Κύπρου όπου δεν είναι λίγα τα ονόματα Ρώσων ολιγαρχών που αντιμετωπίζουν κυρώσεις και διαθέτουν και κυπριακό διαβατήριο, το οποίο απεκτησαν επενδύοντας στην νήσο στο πλαίσιο των ευκολιών που δόθηκαν με την αποκαλούμενη Χρυσή Βίζα.
Με δεκάδες οNshore και πολύ περισσότερες Offshore εταιρείες έχουν δημιουργήσει ένα πλέγμα εταιρειών όπου χάνονται τα ίχνη. Και στις Onshore όμως φροντίζουν να διαθέτουν ποσοστά που καθιστούν αδύνατη τη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων.
Χαρακτηριστικό το παράδειγμα του γιοτ του ρώσου ολιγάχη που αρχικώς έγινε γνωστο πως κατασχέθηκε στη Γερμανία εν τούτοις εκ των υστέρων έγινε γνωστό πως αυτό που έχει προς το παρόν επιτευχθεί είναι η απαγόρευση απόπλου.
Την ίδια στιγμή στη Βρετανία και ειδικά στο Λονδίνου όπου έχει στην κυριολεξία δημουργηθεί ρωσική παροικία αλλά υψηλού οικονομικού επιπέδου, η λειτουργία των υπερπόντιων νήσων που αποτελούν φορολογικούς παραδείσους καθιστά επίσης δύσκολη την επιβολή κυρώσεων.
Και ναι μεν η νομοθεσία τόσο στην ΕΕ όσοκαι στις ΗΠΑ αναπροσαρμόζεται εν τούτοις αυτό που στην παρούσα φάση καθίσταται εφικτό είναι η δέσμευση και το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων. Δηλαδή η αδυναμία των Ρώσων ολιγαρχών να χρησιμοποιήσουν λογαριασμούς ή να μεταφέρουν περιουσιακά στοιχεία.
Αν και όπως τονίζουν οι αρμόδιες αρχές έχοντας το προηγούμενο των κυρώσεων που είχαν επιβληθεί το 2014 και που συνεχίζονται έως σήμερα, οι περισσότεροι... φίλοι και υποστηρικτές του Πούτιν έχουν φρονίσει να δημιουργήσουν δικλείδες ασφαλείας σε χώρες όπου οι εντολές Μπάιντεν δεν εισακούονται, όπως δεν λαμβάνονται υπόψη και οι αποφάσεις της ΕΕ.
Σε κάθε περίπτωση η η υπηρεσία εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ (EEAS) διανέμει τη λίστα των Ρώσων Ολιγαρχών στις χώρες μέλη, ενώ Ελβετία και Μονακό έχουν δηλώσει συμμετοχή στις αποφάσεις για την επιβολή κυρώσεων οικονομικών ακόμη και σε επίπεδο παγώματος λογαριασμών που τουλάχιστον για την Ελβετία συμβαίνει για πρώτη φορά στην τραπεζική της ιστορία.
Αρκεί να σημειωθεί ότι έχει εμπλακεί ακομη και ο παγκόσμιος εποπτικός φορέας οικονομικού εγκλήματος The Financial Action Task Force (FATF) που έχει συσταθεί από τους G7, όπου σημειωτέον μετέχει και η Ρωσία.
Αυτό σημαίνει ότι οι Ρώσοι Ολιγάρχες δεν βρίσκονται στο κέντρο του κυκλώνα μόνο για τις σχέσεις τους με τον Πούτιν ή με στόχο να πιέσουν τον Ρώσο πρόεδρο να σταματήσει την εισβολή και τους θανάτους ακόμη και αμάχων στην Ουκρανία.
Ουσιαστικά έχουν μπει στο στόχαστρο και για τις διαδικασίες απόκτησης του υπερβολικού πλούτου τους μέσα από την αξιοποίηση πόρων της Ρωσίας ή της συμμετοχής τους στην αξιοποίηση ορυκτού και μη πλούτου της χώρας που σε ορισμένες περιπτώσεις δύναται να αναφερθεί ως μονοπωλιακός.
Άλλωστε και ο Μπάιντεν μίλησε για «εγκλήματα», καθώς και για πλούτο που δημιουργήθηκε με «δόλια μεσα». Οι αναφορές αυτές δεν θεωρούνται τυχαίες. Στο υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ μάλιστα είναι αυτές ακριβώς οι αναφορές που επέτρεψαν τη δημιουργία της ειδικής ομάδας κρούσης που ζήτησε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Μιας ομάδας που έχει κινητοποιήσει κάθε υπηρεσία σε μια προσπάθεια να έρθουν στο φως της δημοσιότητας όσα περισσότερα στοιχεία γίνεται αφού ουσιαστικά τίθεται θέμα εγκληματικής δραστηριότητας που οδηγεί σε «επικήρυξη» των προσώπων που τίθενται υπό έρευνα.
Το FBI ήδη βρίσκεται σε στενή συνεργασία με την Europol και άλλες διωκτικές υπηρεσίες. Τα στελέχη του έχουν ενεργοποιήσει τους συνδέσμους τους και όχι μόνο στην Ευρώπη. Και σε ό,τι αφορά την ακίνητη περιουσία, τα αεροσκάφη και τα γιοτ θεωρείται βέβαιο πως θα εκδοθούν εντολές δέσμευσης παρακάμπτοντας αυτή τη φορά και τον νόμο που αφορά στο 50% και πλέον της ιδιοκτησίας.
Ενεργοποιώντας όμως τη διαδικασία της έρευνας για εγκληματικές δραστηριότητες μπαίνουν στο παιχνίδι και ορισμένες υπηρεσίες που σπάνια αναφέρονται και που ναι μεν εντριφούν επί συγκεκριμένων εγκληματών όπως για παράδειγμα τα ναρκωτικά και η ναρκοτρομακρατία εν τούτοις διαθέτουν στοιχεία που σε πολλές περιπτώσεις δεν αποκτώνται και νομίμως για άλλου είδους εγληματικές δραστηριότητες εντός ΗΠΑ αλλά και εκτός αυτής όπως για παράδειγμα η SOD (Special Operations Division).
Πρέπει να σημειωθεί ότι το ίδιο συμβαίνει και στη Βρετανία που εμφανίζεται να πρωτοστατεί στην προσπάθεια αυτή ανεξαρτήτως κόστους για την ίδια τη χώρα. Ο Μπόρις Τζόνσον δείχνει να έχει σηκώσει ψηλά το θέμα των κυρώσεων και να θέτει ανοιχτά το θέμα των δεσμεύσεων περιουσιών παρότι το Λονδίνο έχει αποτελέσει βάση για τους περισσότερους εκ των Ρώσων Ολιγαρχών που έχουν επενδύσει σε όλες τις βαθμίδες της οικονομίας φτάνοντας και στην εξαγορά ποδοσφαιρικών ομάδων σε ένα είδος άτυπης κόντρας με σαουδάραβες κροίσους.
Είναι ενδεικτικό πως τα ακίνητα των Ρώσων στο Λονδίνο αξίδουν εκατοντάδες εκατομμύρια λίρες όπως και οι εμφανείς τους εταιρείες μέσα από τις οποίες δραστηριοποιούνται έχοντας αναπτύξει τη δική τους δυναμική στο City, την πρωτεύουσα του καπιταλισμού.
Στο πλαίσιο αυτό και άλλες χώρες θα κληθούν σύντομα να ξεκαθαρίσουν το πώς αντιμετωπίζουν το θέμα αυτών των κυρώσεων και η Αθήνα δεν θα βρεθεί εκτός αυτών των διαδικασιών. Είναι ενδεικτική άλλωστε η απόφαση της Πορτογαλίας η οποία ανακοίνωσε πως θα εφαρμόσει τα περιοριστικά μέτρα κατά των Ρώσων ολιγαρχών ακόμη και αν όσοι υπόκεινται σε αυτά είναι Πορτογάλοι πολίτες, όπως για παράδειγμα ο Ρομάν Αμπράμοβιτς που έχει αποκτήσει την πορτογαλική υπηκοότητα τον Απρίλιο του 2021 βάσει ενός νόμου που έδινε το δικαίωμα της πολιτογράφησης σε απογόνους των Σεφαραδειτών εβραίων που είχαν εκδιωχθεί από την Ιβηρική χερσόνησο κατά την περίοδο της Μεσαιωνικής Ιεράς Εξέτασης.
Σε κάθε περίπτωση στο παιχνίδι μπαίνουν και οι τράπεζες που τίθενται προ των ευθυνών τους και καλούνται μάλιστα να ακολουθήσουν την πρακτική στην οποία ενεπλάκησαν οι ελβετικές δηλώνοντας πως θα παράσχουν κάθε δυνατό στοιχείο αναφορικά με τα πρόσωπα στα οποία επιβάλλονται κυρώσεις.
Οι Ρωσοι Ολιγάρχες
Ποιοι όμως είναι και κυρίως πώς προέκυψαν οι πάμπλουτοι Ρώσοι που αποκαλούνται Ολιγάρχες εξαιτίας της αμφίδρομης σχέσης που διατηρούν με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και ως εκ τούτου στηρίζουν το καθεστώς που αυτός έχει δημιουργήσει επιστρέφοντας σε αυτό πόρους που διαθέτουν.
Οι πρώτοι εξ αυτών εμφανίστηκαν όταν ο Μπόρις Γιέλτσιν ανέλαβε την εξουσία και ανδρώθηκαν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990 λίγο πριν εμφανιστεί στο προσκήνιο ο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Εκείνη την περίοδο δεν ξεπερνούσαν σε αριθμό τα δάχτυλα των δύο χεριών και εκμεταλλεύθηκαν τις... ιδιωτικοποιήσεις των μεγαλύτερων κρατικών επιχειρήσεων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης αποκτώντας τες μέσα από δάνεια που ελάμβαναν από τράπεζες. Και είναι αυτό ακριβώς το σημείο που εκμεταλλεύθηκαν μέσα από την επιβολή του συστήματος «δάνεια για μετοχές».
Οι εκ των κεντρικών και άλλων υπηρεσιών της παλαιάς σοβιετικής ένωσης προερχόμενοι με τα δάνεια που προσέφεραν στον κρατικό προϋπολογισμό αποκτούσαν μετοχές κρατικών εταιρειών φυσικών πόρων με την πρόβλεψη ότι αν η κυβέρνηση τότε δεν μπορούσε να τα επιστρέψει είχαν το περιθώριο να τα δημοπρατήσουν σε δικές τους εταιρείες.
Εξ αυτών κάποιοι έχουν μείνει δίπλα στον Πούτιν, ενώ άλλοι εξαφανίστηκαν από το πρόσκήνιο φεύγοντας από τη Ρωσία. Βλαντιμίρ Ποτάνιν και Όλεγκ Ντεριπάσκα δήλωσαν πίστη στον νέο τσάρο και κατάφεραν να βρίσκονται και σήμερα μεταξύ των πλουσιότερων συμπατριωτών τους.
Γιούρι Κοβάλτσουκ, Γκενάδι Τιμτσένκο Αρκάντι και Μπόρις Ρότενμπεργκ, Ιγκόρ Σέτσιν, Αλισέρ Ουσμάνοφ, Λεονίντ Μίκελσον, Όλεγκ Ντεριπάσκα, Βίκτορ Βέξελμπεργκ, Βλαντίμιρ Μπογκντάνοφ, Σουλεϊμάν Κερίμοφ, ΙΚιρίλ Σαμάλοφ, Αντρέι Σκοτς, Γιούρι Κοβάλτσου, Μιχαήλ Φρίντμαν, Εβγένι Λεμπέντεβ, Βλαντίμιρ Σολόβιεφ Όλεγκ Τίνκοφ, Νικολάι Πατρούσεφ, Σεργέι Ναρίσκιν, Αλεξάντερ Μπορτνίκοφ, Σεργκέι Σοϊγκού είναι ορισμένα από τα ονόματα που μπαίνουν στις λίστες ή βρίσκονται σε αυτές μετά το 2014 όπως και αυτό του Κονσταντίν Μαλοφεεβ.
Ο πιο γνωστός όμως είναι ο Ρομαν Αμπράμοβιτς κατά του οποίου η Βρετανία επέβαλε κυρώσεις και αναμένεται να τεθεί και σε αυτές της ΕΕ. Με τα δύο υπερπολυτελή γιοτ του να κινούνται στην περιοχή της Μεσογείου αναζητώντας φιλικό λιμάνι μην τυχόν και εγκλωβιστούν σε κάποιο από αυτά.
Ο ίδιος εμφανίστηκε να επιχειρεί να μεσολαβήσει για την ειρήνευση στην Ουκρανία. Όπως και πολλοί εκ των ολιγαρχών επιχείρησαν να εμφανιστούν κατά της εισβολής στην Ουκρανία ακόμη και από μέσα ευρωπαϊκά που ελέγχουν έχοντας στην κατοχή τους πλειοψηφικά ποσοστά ειδικά στην Βρετανία.
Οι ίδιοι γνωρίζουν πως το να επηρεάσουν τον Πούτιν είναι κάτι δύσκολο. Το πάγωμα των περιουσιακών τους στοιχείων εκτιμούν πως θα είναι προσωρινό και ανεξαρτήτως των σημαντικών δυσκολιών που θα αντιμετωπίσουν μια ανοιχτή σύγκρουση με τον Ρώσο πρόεδρο θεωρούν πως θα έχει πολύ χειρότερη για τους ίδιους έκβαση.
