Tα επίσημα εγκαίνια της Οικίας των Ψηφιδωτών στη Σπάρτη, πραγματοποιήθηκαν τη Δευτέρα 21 Νοεμβρίου σε μια εκδήλωση που διοργανώθηκε μέσα από τη συνεργασία του οργανισμού «Φίλοι των Ψηφιδωτών της Σπάρτης» και του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
Η «Οικία των Ψηφιδωτών» αποτελεί ένα σημαντικό κεφάλαιο για την ιστορία του τόπου. Στεγάζει δύο περίτεχνα ρωμαϊκά ψηφιδωτά, την «Αρπαγή της Ευρώπης» και τον «Ορφέα ως γητευτή ζώων».
Ο Πρόεδρος του οργανισμού «Φίλοι των Ψηφιδωτών της Σπάρτης» και οραματιστής του έργου, Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, καλωσορίζοντας τον κόσμο ανέφερε: «Η δική μου προσπάθεια, ο δικός μου αγώνας κράτησε, όχι λίγα, περίπου οχτώ χρόνια. Κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια αυτής της προσπάθειας, συζητώντας με τον Ανδρέα Δρακόπουλο, τον Πρόεδρο του ΙΣΝ, για το εύρημα, με παρότρυνε να προχωρήσουμε και ότι έχουμε την υποστήριξή του. Και έτσι χάρη στο ΙΣΝ, αφού είχε προηγηθεί και μία μικρή υποστήριξη από το Ίδρυμα Λεβέντη, ξεκίνησε η προσπάθεια αυτή, και σήμερα είμαστε πλέον σε θέση να βρισκόμαστε εδώ και να το θαυμάζουμε».
Μεταξύ των ομιλητών, και εκ μέρους του ΙΣΝ, απηύθυνε χαιρετισμό ο Γιώργος Αγουρίδης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος, και μετέφερε το μήνυμα του Προέδρου του ΙΣΝ, Ανδρέα Δρακόπουλου: «Συνήθως μιλάμε για τη δύναμη της συνεργασίας και πώς όλοι μαζί μπορούμε να καταφέρουμε πολλά. Σήμερα είναι μια ευκαιρία να υμνήσουμε και τη δύναμη του ενός, κάτι που δεν το συναντάμε συχνά. Να αναδείξουμε τη δύναμη, την αποφασιστικότητα, το κουράγιο και επιτρέψτε μου να πω τον σύγχρονο δονκιχωτισμό ενός ανθρώπου να δώσει μία μάχη, που στα μάτια των περισσοτέρων μοιάζει με μάχη ενάντια σε ανεμόμυλους.[…] Ο λόγος, όπως βεβαίως θα έχετε αντιληφθεί, γίνεται για τον κύριο Ιωάννη Βαρβιτσιώτη. Και σε αυτό το σημείο θα ήθελα να μεταφέρω τις προσωπικές ευχαριστίες του κυρίου Δρακόπουλου, ως Έλληνα πολίτη, προς τον κύριο Βαρβιτσιώτη, όχι μόνο για αυτό το έργο, αλλά για όλα όσα έχει προσφέρει όλα αυτά τα χρόνια για το καλό του τόπου μας».
Το παρόν στην εκδήλωση έδωσαν, μεταξύ άλλων, ο Πρόεδρος της Βουλής, Κωνσταντίνος Τασούλας, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης Ευστάθιος, ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου, Παναγιώτης Νίκας, ο Δήμαρχος Σπάρτης, Πέτρος Δούκας, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού, Γεώργιος Διδασκάλου, εκπρόσωποι της πολιτικής ηγεσίας και του πολιτισμού, και πλήθος κόσμου.
Το σημαντικό αυτό έργο για την πόλη της Σπάρτης δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Ιωάννη Βαρβιτσιώτη και με αποκλειστική δωρεά του ΙΣΝ. Η μελέτη αδειοδότησης του έργου χρηματοδοτήθηκε με δωρεά από το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη. Η έγκριση της μελέτης και η επίβλεψη του έργου έγινε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Η Οικία των Ψηφιδωτών της Σπάρτης στεγάζει τα ψηφιδωτά «Η Αρπαγή της Ευρώπης» και «Ορφέας ως γητευτής ζώων», που ανακαλύφθηκαν τυχαία το 1872 και το 1890 αντίστοιχα, στον κήπο το πρώτο και το δεύτερο στην οιναποθήκη ιδιωτικών ιδιοκτησιών στη Σπάρτη. Για την προστασία και ανάδειξή τους, καθώς πρόκειται για περίτεχνα ρωμαϊκά δάπεδα, φιλοτεχνημένα στα τέλη του 3ου αιώνα -αρχές 4ου, έγινε απαλλοτρίωση των οικοπέδων, στα οποία είχαν ανακαλυφθεί και κατασκευάστηκε στέγαστρο. Ωστόσο, παρά τη σπουδαιότητα και το αρχαιολογικό τους ενδιαφέρον, παρέμειναν για χρόνια ολόκληρα «θαμμένα» σε έναν χώρο που είχε μετατραπεί σε μία άτυπη αποθήκη ψηφιδωτών. Μέχρι που πριν από περίπου 20 χρόνια, και μετά από τυχαία συζήτηση με έναν άνθρωπο της περιοχής, έπεσαν στην αντίληψη του Ιωάννη Βαρβιτσιώτη. Γοητευμένος από την ομορφιά τους, που ακτινοβολούσε, παρά τη σκόνη που τα είχε καλύψει, το έβαλε σκοπό ζωής να τα φέρει και πάλι στο φως, προσφέροντάς τους τη θέση που τους αξίζει, στην πολιτισμική ζωή της Σπάρτης.
Σε αυτή τη μακρά διαδρομή, κάποια στιγμή το 2015, οι δρόμοι του Ιωάννη Βαρβιτσιώτη διασταυρώθηκαν με του ΙΣΝ και συγκεκριμένα με του Προέδρου του ΙΣΝ, Ανδρέα Δρακόπουλου, που εξ αρχής πίστεψε στο όραμά του. Mε τη δωρεά του ΙΣΝ χρηματοδοτήθηκαν η μελέτη εφαρμογής κι η κατασκευή του σύγχρονου κτιρίου που στεγάζει τα δύο ψηφιδωτά, καθώς και η προμήθεια συνοδευτικού τεχνολογικού εξοπλισμού και η ανάπτυξη πληροφοριακού και εκπαιδευτικού ψηφιακού υλικού για την ανάδειξή τους.
Η Οικία των Ψηφιδωτών άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό την Δευτέρα 17 Μαΐου 2021. Έκτοτε έχει υποδεχθεί πάνω από 8.000 επισκέπτες.
Opening of the House of the Mosaics in Sparta from Stavros Niarchos Foundation on Vimeo.
