Ποιητική και δραματική, με δόσεις χιούμορ και γενικά - πανοραμικά πλάνα των ακτών της Ιρλανδίας που ξεκουράζουν τον αμφιβληστροειδή, η υποψήφια για εννέα Όσκαρ ταινία «Τα πνεύματα του Ινισέριν» του Μάρτιν ΜακΝτόνα θέτει επί τάπητος ζητήματα για τον πανδαμάτωρα χρόνο, τους δεσμούς μεταξύ των ανθρώπων, την τέχνη, τις επιλογές στη ζωή που συνάδουν με την ελευθερία, την καθημερινότητα σε μια μικρή κοινωνία η οποία επιτάσσει επίσης τους δικούς της κανόνες.
Και όλα αυτά, υπό την οπτική καθενός, καθώς, ο χρόνος, η ελευθερία, η ζωή, ορίζονται υπό τις διαφορετικές προσλαμβάνουσες κάθε ανθρώπου.
Τα γενικά και πολύ γενικά πλάνα κυρίως στην αρχή και το τέλος της ταινίας, με ελάχιστα γενικά (πλάνα) στο ενδιάμεσο αντικατοπτρίζουν ότι οι ιστορίες της μικρής κοινωνίας διαδραματίζονται σε ένα ευρύτερο χρονικό και χωρικό πλαίσιο, με ηχητικό φόντο τους κανονιοβολισμούς κατά τη διάρκεια του Ιρλανδικού εμφυλίου πολέμου (1922-1923).
landscapes in ‘the banshees of inisherin’ (2022) pic.twitter.com/x14b2pV5wD
— ً (@wildshotfilm) March 11, 2023
«Καλή σας τύχη για ό,τι κι αν πολεμάτε» ακούμε τον Παντράικ (Κόλιν Φάρελ) να αναφωνεί κοιτώντας τη στεριά απέναντι της παραλίας που διασχίζει. Σαν τα κύματα που σκάνε στην άμμο να έρχονται να απαλύνουν τον πόνο που άφησε ο τερματισμός μακροχρόνιας φιλίας με τον συνθέτη και βιολιστή Κολμ (Μπρένταν Γκλίζον).
«Νιώθω το χρόνο να φεύγει από τα χέρια μου. Θέλω να αφοσιωθώ στη σύνθεση και τη μουσική από το να ακούσω τα άσκοπα που λες» και «η μουσική, η ζωγραφική κρατούν για πάντα. Η καλοσύνη δεν κρατά πάντα και δεν θα τη θυμούνται μετά από χρόνια. Ενώ, τη μουσική θα τη θυμούνται», ακούμε τον Κολμ.
Ανακαλούμε τη λατινική φράση «ars longa, vita brevis» (η τέχνη είναι μακρά, η ζωή μικρή). H τέχνη διαρκεί, ο Κολμ νιώθει πως θα απελευθερωθεί αν στο υπόλοιπο της ζωής του επικεντρωθεί αποκλειστικά στη μουσική παύοντας κάθε δεσμούς με τον άλλοτε πιστό του φίλο, δίνοντάς του τελεσίγραφο για το τι θα ακολουθήσει εάν τον πλησιάσει ξανά.
Πηγή: Facebook / The Banshees Of Inisherin
Η ταινία εγείρει συζήτηση για μία τρόπον τινά διάκριση ανάμεσα στους δεσμούς με τους ανθρώπους και το δεσμό που δημιουργείται κατά την ενασχόληση/ υπηρέτηση με μία μορφή τέχνης. Γνωρίζουμε ότι η πλήρης αφοσίωση στην τέχνη είναι συνώνυμη στιγμών μοναξιάς, ενίοτε και μελαγχολίας, δίχως να παύουμε να τρέφουμε θαυμασμό για τους καλλιτέχνες και το έργο τους, μη λησμονώντας την ανάταση που μας προσφέρει η ενασχόληση με τις μορφές της.
Γνωρίζουμε, επίσης, ότι η τέχνη φέρνει «φάρμακα […] που κάμνουνε — για λίγο — να μη νιώθεται η πληγή» (από το ποίημα «Μελαγχολία του Ιάσονος Κλεάνδρου· ποιητού εν Κομμαγηνή· 595 μ.Χ.» του Κ. Π. Καβάφη). Όπως και ότι προσφέρει πνευματική ανάταση και οδηγεί την ψυχή σε σφαίρες ιδεαλιστικές.
Διερωτόμαστε εάν – στη ρευστότητα και την αβεβαιότητα των ανθρώπινων σχέσεων– η ανθρώπινη αγκαλιά είναι ταυτόσημη ή αντικαθίσταται από εκείνη της τέχνης. Αμφότερες σχέσεις –με τους ανθρώπους και την τέχνη– απαιτούν αφοσίωση. Σε αμφότερες περιπτώσεις απαιτείται χρόνος που επίσης συνεπάγεται το φόβο της εγκατάλειψης και της προδοσίας. Αναφορικά με την τέχνη, η μη πλήρης ενασχόληση και αφοσίωση συνεπάγεται το χαλαρό δεσμό μαζί της, από καλλιτεχνικής πορείας του/της δημιουργού την αργή ή μη εξέλιξη του/ της.
The Banshees of Inisherin. 2022
— Art of the Screen (@artofthescreen) March 10, 2023
dir, Martin McDonagh
cin, Ben Davis pic.twitter.com/aD5Rdn4SN1
Ένα ζήτημα στο οποίο επίσης μας δίνει η ταινία την αφορμή να σταθούμε, είναι πόσο εύκολα ή μη αποκόπτονται οι ανθρώπινοι δεσμοί και οι αλλαγές που προξενούν στη συμπεριφορά μεταξύ των ανθρώπων. «Ο χρόνος γλύπτης των ανθρώπων παράφορος» (από το ποίημα «Η Μαρίνα των βράχων» του Οδ. Ελύτη) δεν μεταβάλει μόνο το σώμα μας, περιορίζει και θέτει προτεραιότητες, σφραγίζει «πόρτες» και «παράθυρα» ή τα αφήνει ξεκλείδωτα.
Αξίζει να σταθούμε παραπάνω στις φράσεις «γιατί δεν μου άνοιγε την πόρτα (σ.σ ο Κολμ)», «ήταν ανοικτά» από τον Παντράικ, καθώς και σε πλάνα όπου κοιτά στο εσωτερικό του σπιτιού του Κολμ, από το εξωτερικό του σπιτιού. Σημειολογικά, η πόρτα και το παράθυρο συνδέονται με την επικοινωνία και τους φραγμούς της.
