Να ισορροπείς ανάμεσα στο συναίσθημα και στον ρεαλισμό θέλει τέχνη. Μαθαίνουν από μωρά να ασκούνται οι Πολίτες. Η 6η κ 7η Σεπτεμβρίου είναι Ημέρες Μνήμης για τους γεννημένους στην Κωνσταντινούπολη. Το 1955, οι πρόγονοι μας υπέστησαν από το τουρκικό Κράτος πογκρόμ αντίστοιχο της «Νύχτας των Κρυστάλλων» των Ναζί εναντίον των Εβραίων στη Γερμανία.
Τουρκικός μαινόμενος όχλος, καθοδηγούμενος από κρατικές υπηρεσίες, δολοφόνησε, βίασε, έκαψε, σύλησε, κατέστρεψε, λεηλάτησε την ύπαρξη, την πίστη, τα περιουσιακά στοιχεία, τον πολιτισμό των Ρωμιών της Πόλης. Ένα κρατικά οργανωμένο έγκλημα με σκοπό να εκδιωχθεί η προστατευόμενη από τη Συνθήκη της Λωζάνης ελληνική μειονότητα.
Τα Σεπτεμβριανά του ‘55, είναι ένας κρίκος σε μια αλυσίδα βίαιων ενεργειών της Τουρκίας εναντίον των μειονοτήτων, Ελλήνων, Αρμενίων και Εβραίων προκειμένου να συγκροτήσει ενιαίο, (καθαρό), εθνικό κράτος. Μεθοδικά και συστηματικά οργανώθηκαν, με ποικίλες μεθόδους, οι ανά δεκαετία οι επιθέσεις, στη σκιά του Συμφώνου Ελληνοτουρκικής Φιλίας, που είχαν υπογράψει στις 29 Οκτωβρίου 1930 οι ηγέτες Βενιζέλος και Κεμάλ στην Άγκυρα.
«Αι διατάξεις δια το εμπόριον, την ναυτιλίαν, την εγκατάστασιν και τα προξενεία, συνεχωνεύθησαν εις μιαν σύμβασιν περιλαμβάνουσαν 36 άρθρα. Το τελευταίον άρθρου προβλέπει την διαιτησίαν εις περίπτωσιν διαφωνίας μεταξύ των δυο κρατών διά την ερμηνείαν των διατάξεων της συμβάσεως» έγραφε, με τα ελληνικά της εποχής, ο απεσταλμένος της εφημερίδας «Καθημερινή» στην Άγκυρα.
Δέκα χρόνια αργότερα, το 1942, η Τουρκία επιβάλλει τον εξοντωτικό φόρο Περιουσίας για να υφαρπάξει περιουσίες μειονοτικών. Το «βαρλίκι», όπως έμεινε στην Ιστορία. Με ειδικό νόμο οι αρχές όρισαν αυθαίρετα για τους στοχοποιημένους μειονοτικούς φόρο διπλάσιο ή τριπλάσιο της αξίας της περιουσίας τους. Τον βαρύτατο φόρο, εν μέσω του Β´ Π. Πολέμου, αδυνατούσαν να τον καταβάλλουν, ακόμη κι αν εκποιούσαν την ακίνητη περιουσία τους.
Ένα χρόνο πριν, είχαν στρατολογηθεί είκοσι κλάσεις Ρωμιών της Πόλης, ηλικίας 25 έως 45 χρόνων, με αποστολή να συγκροτήσουν «τάγματα εργασίας» για εκβραχισμούς, εκχιονισμούς και κατασκευή έργων οδοποιίας και αεροδρομίων που δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ, στα βάθη της Ανατολίας. Στόχος σταθερά η φυσική εξόντωση των Ελλήνων.
Η τρίτη κατά σειρά βίαιη ενέργεια κατά της μειονότητας θα γίνει το 1964-65 με την απέλαση τουλάχιστον 12.000 Ελλήνων υπηκόων, στους 90.000 τότε Ρωμιούς της Πόλης, κατά παράβαση, ξανά, της Συνθήκης της Λωζάνης.
Θα ακολουθήσει μια δεκαετία αργότερα η τουρκική εισβολή στην Κύπρο που, σε συνδυασμό με την επικρατούσα πολιτική κατάσταση στην Τουρκία, θα οδηγήσει κατά χιλιάδες τους Έλληνες να καταφύγουν στη μητέρα πατρίδα.
Η εκκίνηση δόθηκε από το 1932 με την απαγόρευση ασκήσεως διαφόρων επαγγελμάτων. Προφανής στόχος να πληγεί ο Ελληνισμός, ο οποίος ενώ τον καιρό της Συνθήκης της Λωζάνης αριθμούσε κοντά στις 300.000 ψυχές, κατά την υπογραφή του Συμφώνου Φιλίας είχε ήδη μειωθεί στις 100.000. Τότε άρχισε η φθίνουσα πορεία για να φθάσουμε σήμερα σ´ ένα πληθυσμό 3-4 χιλιάδων ανθρώπων.
Έχει η Ιστορία, φυσικά, τα παράδοξα της. Στα χρόνια που μεσολαβούσαν ανάμεσα στις τραγωδίες η ζωή για τους Έλληνες ξανάπαιρνε τα πάνω της. Η δημιουργικότητα, η εργατικότητα, η προκοπή τους σε όλα τα πεδία έφερναν την αναγέννηση. Οι πίκρες στιγμές και ο πόνος, ανθρώπινο είναι, ξεχνιόταν. Η μνήμη εξασθενούσε, αλλά ποτέ η συνείδηση δεν έμενε ήσυχη. Μέχρι που ερχόταν το επόμενο κακό…
Η Τουρκία από το 1923 έως το 1974 καταπάτησε συστηματικά την Συνθήκη της Λωζάνης σε ότι αφορά στους Ρωμιούς της Πόλης. Αρκεί η απλή παράθεση των βιαιοτήτων τις οποίες σχεδίασε και εφάρμοσε με στρατιωτική προσήλωση. Δεν κλήθηκε ποτέ να απολογηθεί για την εκρίζωση δικών της πολιτών. Πολιτών που ζούσαν υποτίθεται σε μια ευνομούμενη δυτική χώρα. Η Ελλάδα, από την άλλη, διαχρονικά εμφάνιζε στάση ανήμπορου Κράτους. Αυτό όμως θέλει μια ξεχωριστή ανάλυση. Άλλη φορά.
Επιστρέφω στον πρόλογο: Να τιθασεύεται το συναίσθημα με την επικράτηση της ψυχρής λογικής δεν είναι πάντα μια εύκολη άσκηση. Είπαμε οι Κωνσταντινουπολίτες εκπαιδεύονταν από τα μικράτα τους, μια λέξη που έγραφε η Διδώ Σωτηρίου.
Η νέα προσπάθεια που καταβάλλει ο Κ. Μητσοτάκης να ανοίξει μια περίοδο ομαλής συμβίωσης μεταξύ των δύο γειτόνων είναι προφανώς σωστή πολιτικά. Η κατάληξη της είναι εξαιρετικά νωρίς να προβλεφθεί. Ας επιχειρηθεί, τώρα που την ίδια διάθεση δείχνει, τουλάχιστον, να έχει και ο Ερντογάν.
Το σημείωμα θέλει απλώς να υπενθυμίσει ότι η Τουρκία συμπεριφέρθηκε τα τελευταία 100 χρόνια εντελώς αυθαίρετα, αντιθεσμικά, επιθετικά. Με την ορμή του αδηφάγου, πεινασμένου, ανοικονόμητου γείτονα.
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι ακριβώς πιστεύει. Πορευόμαστε με τα δεδομένα που φέρνει η ημέρα.
Ας πούμε ότι τώρα ζούμε τις «καλές» ημέρες που ακολουθούν μια περίοδο έντασης και θα δούμε παρακάτω.
Έτσι πίστευαν και οι Πολίτες, όταν ζούσαν στην Πόλη. Προτού εκδιωχθούν από την γενέτειρα τους…
