Μια κοινή έρευνα του Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) και πολλών ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης αποκάλυψε ένα bot του Telegram που φέρεται να στρατολογεί Ευρωπαίους πολίτες με φιλορωσικές απόψεις για σαμποτάζ, κατασκοπεία, ακόμη και δολοφονίες. Το bot, που ονομάζεται "privet bot", πιστεύεται ότι συνδέεται με τις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες ασφαλείας που αναφέρονται στην έκθεση.
Η έρευνα αποκάλυψε ότι το bot προωθήθηκε ενεργά σε διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως το Telegram, το VKontakte, ακόμη και στην πλατφόρμα παιχνιδιών Steam. Διαφημίστηκε τουλάχιστον οκτώ φορές στο Grey Zone, ένα κανάλι του Telegram που συνδέεται με τον όμιλο Wagner, το οποίο έχει πάνω από μισό εκατομμύριο συνδρομητές. Οι διαφημίσεις αυτές καλούσαν τους Ευρωπαίους να συμμετάσχουν στις προσπάθειες εναντίον των δυτικών συμμάχων της Ουκρανίας, σύμφωνα με το United24.
Διείσδυση στο δίκτυο
Σε μια προσπάθεια να συγκεντρώσουν περισσότερες πληροφορίες, οι δημοσιογράφοι ασχολήθηκαν με το "privet bot" υποδυόμενοι έναν 26χρονο Εσθονό πολίτη, τον Valeriy Ivanov. Δημιούργησαν μια λεπτομερή ψεύτικη περσόνα, με παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο VKontakte και μιας πλαστής ταυτότητας.
Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας τους, το "privet bot" ζήτησε από τον Ivanov να επιβεβαιώσει την ταυτότητά του, ρώτησε για τη στρατιωτική του εμπειρία και ρώτησε αν είχε ποινικό μητρώο. Το bot πρότεινε επίσης καθήκοντα που αφορούσαν σαμποτάζ και προσέφερε 8951,35 ευρώ σε κρυπτονόμισμα, για ενέργειες όπως η κατασκοπεία σε βάσεις του ΝΑΤΟ, η πυρπόληση πολιτικών αποθηκών πετρελαίου, ακόμη και η εκτέλεση δολοφονιών.
Ο διαχειριστής του bot ενθάρρυνε επίσης τον Ivanov να εξασκηθεί με τις βόμβες μολότοφ, υπογραμμίζοντας τη σοβαρότητα των καθηκόντων και τους πιθανούς κινδύνους. Παρά τις ανταλλαγές αυτές, οι δημοσιογράφοι τελικά διέκοψαν την επικοινωνία.
Πιθανή εμπλοκή των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών
Αν και η έρευνα δε συνέδεσε άμεσα το «privet bot» με συγκεκριμένα περιστατικά δολιοφθοράς, οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες ασφαλείας από τη Γερμανία, την Εσθονία, την Αυστρία και τη Λετονία επιβεβαίωσαν ότι η τακτική στρατολόγησης αντανακλούσε άλλες περιπτώσεις που είχαν αντιμετωπίσει. Σύμφωνα με μια πηγή σε μια γερμανική υπηρεσία ασφαλείας, οι εν λόγω πράκτορες χαμηλού επιπέδου συχνά δε γνωρίζουν για ποιον πραγματικά εργάζονται λόγω των πολύπλοκων δικτύων μεσαζόντων.
Η εκπρόσωπος της Αστυνομίας Ασφαλείας της Εσθονίας (KAPO) Marta Tuul σημείωσε ότι ο πρωταρχικός στόχος τέτοιων προσπαθειών είναι η δημιουργία κοινωνικού φόβου και χάους. Τόνισε ότι, ακόμη και αν οι επιχειρήσεις δεν είναι πάντα επιτυχείς, η πρόθεσή τους είναι να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στους κυβερνητικούς θεσμούς.
Αυξανόμενη απειλή δολιοφθοράς
Ο Indrek Kannik, Διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου Άμυνας και Ασφάλειας στην Εσθονία, τόνισε τον αυξανόμενο αριθμό απόπειρων δολιοφθοράς σε ολόκληρη την Ευρώπη τα τελευταία δύο χρόνια. Επισήμανε ότι ενώ το ποσοστό επιτυχίας αυτών των στρατολογημένων πρακτόρων παραμένει χαμηλό, οι ελάχιστοι απαιτούμενοι πόροι κάνουν τις επιχειρήσεις αυτές ελκυστικές.
Η έρευνα αποκάλυψε επίσης ότι αρκετοί Ευρωπαίοι πολίτες, συμπεριλαμβανομένων ατόμων από την Εσθονία, τη Γερμανία και την Πολωνία, έχουν συλληφθεί ή καταδικαστεί για κατασκοπεία ή δολιοφθορά υπέρ της Ρωσίας. Μερικά από αυτά τα άτομα στρατολογήθηκαν μέσω πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης όπως το Telegram.
Μετά την απελευθέρωση της έρευνας, η Telegram ενημέρωσε τις πολιτικές εποπτείας της και απέκλεισε την πρόσβαση στην Γκρίζα Ζώνη και σε αρκετά μικρότερα κανάλια που προωθούν το "privet bot" σε ορισμένες χώρες της ΕΕ. Ωστόσο, τα κανάλια παραμένουν προσβάσιμα μέσω της διαδικτυακής έκδοσης του Telegram, αν και δεν είναι διαθέσιμα μέσω εφαρμογών για κινητά και επιτραπέζιους υπολογιστές για χρήστες με αριθμούς τηλεφώνου εγγεγραμμένους στην ΕΕ.
Ένας εκπρόσωπος της Telegram δήλωσε ότι το περιεχόμενο που προωθεί την εγκληματική δραστηριότητα παραβιάζει τους όρους παροχής υπηρεσιών της πλατφόρμας και αφαιρείται μόλις εντοπιστεί. Η εταιρεία σημείωσε επίσης ότι καμία αρχή της ΕΕ δεν είχε αναφέρει επίσημα τα κανάλια στο Telegram μέσω των καθορισμένων σημείων επαφής για τον Νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA), κάτι που θα είχε ως αποτέλεσμα την ταχύτερη κατάργηση.
