Γράφει η Kori Schake
Έκανα λάθος. Μέχρι τη συνεδρίαση του ρωσικού συμβουλίου ασφαλείας και την ομιλία του Πούτιν στις 21 Φεβρουαρίου δεν πίστευα πως όντως θα τραβήξει τη σκανδάλη και θα εισβάλει στην Ουκρανία. Παρά τις στρατιωτικές κινήσεις που σημειώνονταν από τον Οκτώβριο, το στένεμα της θηλιάς στην Ουκρανία, και τις παράλογες δηλώσεις των Ρώσων αξιωματούχων, νόμιζα ότι πρόκειται για μια επιδεικτική απειλή χρήσης βίας που έχει σχεδιαστεί με στόχο να αποσπάσει παραχωρήσεις από τις ΗΠΑ και να καταδείξει το έλλειμμα αποφασιστικότητας της Δύσης.
Υπάρχουν πέντε λόγο που δεν πίστευα τι συνέβαινε μπροστά στα μάτια μου. Πρώτον, οι δυτικές χώρες έστειλαν ένα σαφές σήμα ότι θα προκαλέσουν ουσιώδη οικονομική ζημιά ως απάντηση σε τυχόν εισβολή. Ενώ η Ρωσία έχει αποθέματα 600 δισ. δολαρίων, οι απειλές να αποκλειστεί η Ρωσία από τις χρηματοπιστωτικές αγορές και να απαγορευτεί η εξαγωγή τεχνολογίας μπορούν να ζημιώσουν ουσιαστικά την οικονομία της Ρωσίας και πιθανόν και την υποστήριξη προς τον Πούτιν εντός της χώρας. Δεύτερον, τα αιτήματα της Ρωσίας δεν ήταν επιτεύξιμα - είχαν σαρωτικό χαρακτήρα και θα απαιτούσαν την εθελούσια επιστροφή σε μια σοβιετική σφαίρα επιρροής. Τρίτον, οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις δεν είναι τόσο καλές.
Οι ΗΠΑ τις αντιμετώπισαν εύκολα στις αψιμαχίες στη Συρία. Μετά βίας αντιμετώπισαν τις Ουκρανικές δυνάμεις στις «αποσχισθείσες επαρχίες» και διατρέχουν τον κίνδυνο μιας εκτεταμένης εξέγερσης την οποία, παρά τη βαρβαρότητα των τακτικών που εφαρμόζουν, δεν είναι πολύ καλοί στο να την αντιμετωπίσουν. Τέταρτον, μπορούσε κανείς να σκεφτεί κάποια αξιόλογα οφέλη τα οποία εύκολα ο Πούτιν μπορούσε να αδράξει. Η ενότητα των δυτικών συμμάχων, που είναι πάντα δύσκολο να διατηρηθεί, θα μπορούσε εύκολα να εκπέμψει γι’ αυτούς μια εικόνα ματαιότητα καθώς το οικονομικό κόστος των κυρώσεων θα άρχιζε να επηρεάζει τις οικονομίες.
Οι σύμμαχοι κινούνταν με διαφορετικές ταχύτητες, και ο Πούτιν θα μπορούσε να είχε αποσπάσει τουλάχιστον μη ρητές διαβεβαιώσεις ως προς το ζήτημα της εισδοχής το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Και πέμπτον, όπως τότε εκτίμησε το Πρόγραμμα Κρίσιμων Απειλών (Critical Threats Project) του ΑΕΙ, το πολιτικό και στρατιωτικό κόστος για τη Ρωσία δεν ήταν βιώσιμο.
Ο δεύτερος από τους λόγους αυτούς έπρεπε να με κάνει να συνειδητοποιήσω την αλήθεια. Ο Πούτιν δεν ζητούσε κάτι που μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι θα μπορούσε να πάρει. Συνεπώς, επρόκειτο είτε για μια πρόφαση για κήρυξη πολέμου, είτε δεν υπολογίζει ορθολογικά τις δικές του πράξεις και τις πράξεις των άλλων. Ή και τα δύο μαζί. Ο λόγος του Πούτιν δεν οριοθέτησε τους πολεμικούς του στόχους, αλλά την πλήρη καταστροφή της Ουκρανίας. Όπως επεσήμανε η Liz Sly, «απηχούσε την εμπειρία της Συρίας και το ‘τον Άσαντ ή θα κάψουμε τη χώρα’». Όταν ένας εξέχων επιχειρηματίας τον κάλεσε να μη κόψει τους δεσμούς με την παγκόσμια οικονομία, η απάντηση του Πούτιν ήταν: «Για να είμαι σαφής, αυτό που συμβαίνει είναι ένα αναγκαίο μέτρο. Απλώς δεν μας έδωσαν την επιλογή να ενεργήσουμε διαφορετικά… Οι κίνδυνοί ήταν τέτοιο που δεν ήταν σαφές καν το πώς θα μπορούσε η χώρα μας να συνεχίσει να υφίσταται».
Νομίζω ότι η κριτική της Melissa Chan διαγνώνει με τον καλύτερο τρόπο την επιτυχία μου: «Οι λογικοί άνθρωποι όταν αναλύουν καταστάσεις δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τους την πιθανότητα κάποιοι αυταρχικοί ηγέτες να είναι τρελοί». Απέτυχα να το φανταστώ.
Είδα όμως σωστά κάποια σημαντικά πράγματα: Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους διατήρησαν την ενότητά τους και κινητοποίησαν μια σημαντική διεθνή καταδίκη της ρωσικής εισβολής, οι Ουκρανία αποδείχθηκαν με αξιοθαύμαστο τρόπο πρόθυμοι και ικανοί να υπερασπιστούν τη χώρα τους, οι δυτικές χώρες εξοπλίζουν και πρόκειται να εκπαιδεύσουν τον ουκρανικό στρατό, η γερμανική κυβέρνηση σταμάτησε τον NordStream 2, οι κυβερνήσεις και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ενεργοποιούνται για να καταστήσουν ορατό τον πλούτο των Ρώσων ηγετών, η ρωσική επιθετικότητα ενίσχυσε την αξία της συμμετοχής στο ΝΑΤΟ και η Συμμαχία κινήθηκε για να υπερασπιστεί καλύτερα τα κράτη στην πρώτη γραμμή. Η διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων με επιτυχία δεν αρκεί για να κερδηθεί ένας πόλεμος.
Συμφωνώ με τον καγκελάριο της Γερμανίας ότι η πρόκληση σήμερα είναι να εμποδιστεί ο Πούτιν από το πετύχει τους στόχους του. Σε αμεσότερο επίπεδο, σημαίνει να αντισταθεί ο ουκρανικός στρατός, κάτι που φαίνεται ότι κάνει πολύ γενναία. Σημαίνει επίσης να μείνει ζωντανός ο Πρόεδρος Ζελένσκι. Είναι ένας πολεμικός ηγέτης ηρωικών διαστάσεων, και οι Ουκρανοί πιθανότατα θα συνεχίσουν να μάχονται, ακόμη και αν νικηθεί ο στρατός τους, όσο παραμένει ζωντανός ο Πρόεδρος της χώρας. Οι Ρώσοι όμως είναι βέβαιο ότι επιχειρούν να τον δολοφονήσουν - είναι ένα ζήτημα άγρια προσωπικό όσο και το φλογερό μίσος του Πούτιν.
Οι οικονομικές κυρώσεις που ανακοινώθηκαν από τα κράτη του G7 είναι μια καλή αρχή μιας στρατηγικής που επιβάλλει κόστη. Η άρνηση της Βρετανίας να επιτρέψει την είσοδο ρωσικών εμπορικών αεροσκαφών στον εναέριο χώρο της είναι μια ευφάνταστη τιμωρία. Πιθανότατα θα ακολουθήσουν τα όπλα, οι πιστωτικές γραμμές και οι δυνάμεις ατάκτων εθελοντών - ας ελπίζουμε εγκαίρως ώστε να αποδειχθούν χρήσιμα.
*H Kori Schake διευθύντρια των μελετών διεθνών και αμυντικών σπουδών στο American Enterprise Institute (ΑΕΙ).
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 25 Φεβρουαρίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
