Του Rafal Trzeciakowski
Πριν από 100 χρόνια η Πολωνία επανέκτησε την ανεξαρτησία της, αλλά η οικονομική της επιτυχία ξεκίνησε μόλις πριν από 30 χρόνια. Ούτε η Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ούτε η Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο κατάφεραν να βελτιώσουν σημαντικά το επίπεδο διαβίωσης σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μόνο αφότου ξεκίνησαν οι μεταρρυθμίσεις στην κατεύθυνση των αγορών το 1989, φέρνοντας το άνοιγμα της οικονομίας και εισροή ξένων άμεσων επενδύσεων, άρχισε η Τρίτη Πολωνική Δημοκρατία να κλείνει με σταθερό ρυθμό το κενό.
Μετά την πρώτη δεκαετία, η Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία εγκατέλειψε τον δρόμο των μεταρρυθμίσεων και του ανοίγματος στο ξένο κεφάλαιο και επιχείρησε να χρησιμοποιήσει το κράτος ως ατμομηχανή ανάπτυξης. Μόνο με τις μεταρρυθμίσεις υπέρ της αγοράς και του ανοίγματος της οικονομίας της Τρίτης Πολωνικής Δημοκρατίας αρχίσαμε να κλείνουμε το αναπτυξιακό χάσμα μεταξύ Πολωνίας και ΗΠΑ.
Σήμερα, η κυβέρνηση του κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης κατά τρόπο παρόμοιο με τους φορείς της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας στο παρελθόν, έχει την ψευδαίσθηση ότι το κράτος μπορεί να αντικαταστήσει τους επιχειρηματίες και τους ξένους επενδυτές.
Η πρώτη δεκαετία της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας, όταν το κράτος περιόρισε τον ρόλο του σε συγκεκριμένες ρυθμιστικές δραστηριότητες, αποδείχθηκε σχετικά επιτυχημένη - μολονότι η Πολωνία ήταν αποκομμένη από τις παραδοσιακές αγορές λόγω του ξεσπάσματος του κομμουνισμού στη Ρωσία και του τελωνειακού πολέμου με τη Γερμανία.
Η μεταπολεμική ανασυγκρότηση, με την εισροή ξένων κεφαλαίων και οικονομικών μεταρρυθμίσεων, συνέβαλε στην ανάκτηση των προπολεμικών επιπέδων διαβίωσης ακόμη και συγκριτικά με την ανθηρή οικονομία των ΗΠΑ.
Η δεύτερη δεκαετία της περιόδου του μεσοπολέμου κυριαρχήθηκε από κρατικό παρεμβατισμό και οικονομική τελμάτωση. Παρά το χαμηλό επίπεδο εκβιομηχάνισης της χώρας, η Μεγάλη Ύφεση επηρέασε την Πολωνία όσο και τις ΗΠΑ, εξαιτίας λαθών στην νομισματική πολιτική.
Το κράτος προσπάθησε τότε αποτυχημένα να αντικαταστήσει το ξένο κεφάλαιο ως μηχανή ανάπτυξης, προσπάθεια που διεκόπη από το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Μολονότι η μεταπολεμική ανασυγκρότηση ήταν δυναμική και οι δυτικές περιοχές της χώρας προσέφεραν πρόσβαση σε βαθύτερους κεφαλαιακούς πόρους, η Πολωνική Λαϊκή Δημοκρατία απέτυχε εξίσου. Η προσπάθεια του πρώτου Γραμματέα του Ενιαίου Εργατικού Κόμματος της Πολωνίας Edward Gierek για επενδύσεις με πίστωση κατέρρευσε, και κατά τη δεκαετία του 1980 η Πολωνία βυθίστηκε στο οικονομικό τέλμα.
Η συστηματική μείωση του αναπτυξιακού χάσματος μεταξύ της Πολωνίας και των ΗΠΑ δεν ξεκίνησε παρά κατά την Τρίτη Δημοκρατία, όταν η χώρα μας μπήκε στον δρόμο των μεταρρυθμίσεων στην κατεύθυνση των ελεύθερων αγορών και του ανοίγματος στο ξένο κεφάλαιο και απέκτησε πρόσβαση στην ευρωπαϊκή κοινή αγορά.
--
Ο Rafal Trzeciakowski είναι οικονομολόγος στο πολωνικό Civil Development Forum (FOR) το οποίο ίδρυσε τον Μάρτιο του 2007 ο καθηγητής Λέσεκ Μπαλτσερόβιτς (Leszek Balcerowicz), με στόχο τη συμμετοχή στον δημόσιο διάλογο επί οικονομικών ζητημάτων, τη διατύπωση αξιόπιστων ιδεών και την προαγωγή της συμμετοχής.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 4 Δεκεμβρίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ «Μάρκος Δραγούμης».
