Γράφει ο Pierre Lemieux
Πριν από περίπου 75 χρόνια, ο Φρίντριχ Χάγιεκ προειδοποίησε ότι η Δύση βάδιζε στον «δρόμο προς τη δουλεία». Ο διορισμός της κυρίας Saule Omarova από τον Πρόεδρο Μπάιντεν στη θέση της Ελέγκτριας του Νομίσματος (Comptroller of the Currency) είναι μια ακόμη ένδειξη ότι ο κίνδυνος αυτός δεν έχει παρέλθει.
Η Ομάροβα, απόφοιτος του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας το 1989 με Προσωπική Ακαδημαϊκή Υποτροφία Λένιν δεν έχει απ’ ό,τι φαίνεται κατανοήσει ότι το κράτος δεν μπορεί να ελέγχει την οικονομία χωρίς να ελέγχει ταυτόχρονα στενά - και μάλιστα άγρια - τις ζωές των ατόμων. Τον 20ο αιώνα, ο κομμουνισμός μάς έδωσε την καθοριστική απόδειξη αυτής της πρότασης. Άλλες μορφές ολοκληρωτισμού τον πλησίασαν: στην πρώτη γραμμή ήταν ο εθνικοσοσιαλισμός, που ήταν ταυτόχρονα εθνικιστικός και σοσιαλιστικός όπως επιβεβαίωνει το όνομά του. Ο Χάγιεκ τα είδε όλα αυτά, όπως μπορείτε να διαβάσετε στο κείμενό μου για τον Δρόμο προς τη Δουλεία στο φθινοπωρινό τεύχος του Regulation.
Η Wall Street Journal αφιέρωσε ένα κύριο άρθρο στην Ομάροβα (“Comptroller of the Economy”, 29 Σεπτεμβρίου 2021). Κατέχοντας σήμερα καθηγητική έδρα δικαίου στο Κορνέλ (ο Χάγιεκ έχει πολλά να πει για την έννοια του “δικαίου” που πρέπει εκείνη να τηρεί), υποστήριξε την ίδρυση ισχυρών κεντρικών φορέων, μεταξύ των οποίων και μιας “Εθνικής Αρχής Επενδύσεων”, και για να προσδιορίζεται πού ακριβώς βρίσκεται το “δημόσιο συμφέρον”, ενός “Συμβουλίου Δημοσίου Συμφέροντος” στελεχωμένο με “υψηλά αμειβόμενους” ακαδημαϊκούς, με ευρείες εξουσίες κλήτευσης.
Παραθέτω κάποια αποσπάσματα από το κύριο άρθρο της Wall Street Journal, που αξίζει να διαβαστεί ολόκληρο:
“Όταν έφτασα στις ΗΠΑ, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι πράγματα όπως το χάσμα των αμοιβών μεταξύ των φύλων συνέχιζαν να υπάρχουν στον σημερινό κόσμο. Μπορεί κανείς να κατηγορήσει για πολλά την παλιά ΕΣΣΔ, αλλά δεν υπήρχε χάσμα αμοιβών μεταξύ των φύλων εκεί. Το 2019 τουιτάρισε ότι η αγορά δεν ξέρει “πάντα καλύτερα”. Αφού χρήστες του Twitter της άσκησαν κριτική για την άγνοιά της, προσέθεσε ένα επεξηγητικό σχόλιο: “Ποτέ δεν ισχυρίστηκα ότι οι γυναίκες και οι άνδρες αντιμετωπίζονταν απολύτως ισότιμα σε κάθε πτυχή της σοβιετικής ζωής. Αλλά οι μισθοί ορίζονταν (από το κράτος) με έναν τρόπο που αδιαφορούσε για το φύλο σου. Και όλες οι γυναίκες λάμβαναν πολύ γενναιόδωρα ωφελήματα μητρότητας. Και τα δύο αυτά τα πράγματα παραμένουν όνειρο θερινής νυκτός στην κοινωνία μας!”
Σε δύο άρθρα της, υποστήριξε την επέκταση των αρμοδιοτήτων της κεντρικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ ώστε να συμπεριλάβει τα επίπεδα τιμών “συστηματικά σημαντικών χρηματοπιστωτικών προϊόντων” καθώς και των μισθών των εργατών. Όπως λέγεται στα σύγχρονα πανεπιστήμια, από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του...
Σε ένα πρόσφατο άρθρο της με τίτλο “To διπλογραφικό των ανθρώπων” πρότεινε η Ομοσπονδιακή Τράπεζα να αναλάβει τις καταναλωτικές τραπεζικές καταθέσεις “καταργώντας ουσιαστικά τον τραπεζικό τομέα όπως τον ξέρουμε” και να γίνει “η απόλυτη δημόσια πλατφόρμα για την παραγωγή, τον συντονισμό και την κατανομή των χρηματοπιστωτικών πόρων στη σύγχρονη οικονομία”.
Αυτό που δεν κατανοούν ιδεολόγοι όπως η Ομάροβα είναι στη βάση του το εξής: τα άτομα έχουν διαφορετικές προτιμήσεις και αξίες (για να μην αναφέρω διαφορετικές περιστάσεις ζωής) και μόνο η εξουσία της KGB μπορεί να τους στριμώξει στο ίδιο καλούπι. Και διαβάστε για την ανάγκη ενός σοσιαλιστικού κράτους να ελέγχει τις αμοιβές στο άρθρο μου στο Regulation.
Πώς μπορεί μια καθηγήτρια του Κορνέλ να είναι τόσο άσχετη ή αφελής; Πώς μπορεί να είναι τόσο διανοητικώς ελλειμματική όσο και ο Τραμπ στο άλλο άκρο του φάσματος του κρατισμού; (Σημείωση: Δεν έχω διαβάσει τα άρθρα της Ομάροβα που παρατίθενται από την Wall Street Journal). Γιατί παρατηρούμε αυτή την άνοδο της άγνοιας μεταξύ των μελών της πολιτικής τάξης; Κι εδώ ξανά, ο Χάγιεκ το προέβλεψε αυτό. Παραθέτω από το άρθρο μου στο Regulation:
“Η ζοφερότερη ίσως πρόβλεψη του Δρόμου προς τη Δουλεία και αυτή που φαίνεται κοντινότερη στις σύγχρονες ανησυχίες προέρχεται από το κεφάλαιο που ταιριαστά τιτλοφορείται “Το τέλος της αλήθειας”. Μια ολοκληρωτική κυβέρνηση πρέπει να κάνει τους ανθρώπους να πιστέψουν την προπαγάνδα της σχετικά με τις αξίες και τους σκοπούς της, καθώς και τη σοφία των μέσων που επέλεξε για να υπηρετήσει αυτούς τους σκοπούς. Για να καταφέρει τους ανθρώπους να αποδεχθούν αυτά τα μέσα πρέπει να προτείνει αιτιακές σχέσεις, ανεξάρτητα από το αν αυτές ισχύουν ή όχι.
Συνεπώς, η προπαγάνδα των ολοκληρωτικών κυβερνήσεων “καταστρέφει το θεμέλιο κάθε ηθικής” που έγκειται “στην αίσθηση της αλήθειας και τον σεβασμό προς αυτήν”. Τόσο στη Σοβιετική Ένωση, όσο και στη ναζιστική Γερμανία, το κυβερνών κόμμα παρουσιαζόταν ως η πηγή της αληθειας. Αυτό παράγει ένα “πνεύμα απόλυτου κυνισμού σε ό,τι αφορά την αλήθεια” και “την εξαφάνιση του πνεύματος της αυτόνομης αναζήτησης και της πίστης στη δύναμη της ορθολογικής πεποίθησης”. Είναι αλήθεια ότι στη Δύση η κυβερνητική προπαγάνδα και η λογοκρισία δεν έχουν φτάσει σ’ αυτό το σημείο. Αντιθέτως στην Αμερική, οι προστασίες της Πρώτης Τροποποίησης ενισχύθηκαν τα τελευταία τρία τέταρτα του 20ου αιώνα. Ακόμη κι εδώ όμως, κυβερνήσεις και πολιτικά κόμματα συνέβαλαν στην υπονόμευση της έννοιας της αλήθειας. Οι τελευταίες πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ το αντανακλούν αυτό”.
Το αν οι κυβερνώντες ενός περιορισμένου σε μέγεθος κράτους είναι διαβασμένοι ή άσχετοι, σοφοί ή ανόητοι, μπορεί να μην έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η έκταση της ζημιάς που μπορούν να κάνουν είναι περιορισμένη. Το πράγμα όμως αλλάζει υπό καθεστώς ενός λεβιάθαν.
* Ο Pierre Lemieux είναι οικονομολόγος στο Τμήμα Διοικητικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Κεμπέκ στο Outaouais.
* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 4 Οκτωβρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
