* Γράφει ο Max Molden
Οι τιμές είναι ισοτιμίες συναλλαγής. Όταν οι κυβερνήσεις ισχυρίζονται ότι ρυθμίζουν τις τιμές, αυτό που κάνουν στην πραγματικότητα είναι να ρυθμίζουν, και ενίοτε να απαγορεύουν, τις αμοιβαία επωφελείς συνεργατικές συναλλαγές μεταξύ των ανθρώπων.
Ο Ludwig Lachmann επεσήμανε κάποτε ότι το να μη καθορίζονται πλέον επιτόπου οι τιμές ήταν μια τεράστια αλλαγή στην ιστορία της ανθρωπότητας. «Ανά τους αιώνες, σε ολόκληρο τον κόσμο, οι αγοραπωλησίες πραγματοποιούνταν με ελαφρά διαπραγμάτευση και παζάρεμα μεταξύ αγοραστών και πωλητών. […] Οι 'σταθερές τιμές' ήταν ακόμη άγνωστες». Οι τιμές σήμερα, στις περισσότερες περιπτώσεις, προκύπτουν από την ανώνυμη απόφαση κάποιων εταιρικών στελεχών να ζητήσουν ένα συγκεκριμένο ποσό δολαρίων και την αποδοχή αυτών των όρων από χιλιάδες αγοραστές.
Υποψιάζομαι ότι αυτή η αλλαγή στη φύση της συναλλαγής οδήγησε, ή τουλάχιστον συνέβαλε, σε μια κοινή κατανόηση των τιμών ως ανεξάρτητων παραμέτρων από την οποιαδήποτε συναλλαγή καθαυτή. Αυτό σημαίνει ότι σήμερα συνήθως σκεφτόμαστε μια τιμή ως κάτι που «ορίζει» η εταιρεία, π.χ. η Walmart, στην οποία πηγαίνουμε για να αγοράσουμε ένα αγαθό. Έτσι, μια τιμή φαίνεται πως είναι ανεξάρτητη από μια συναλλαγή - οι τιμές θεωρούνται αυτό που θα πρέπει να πληρώσουμε για να αποκτήσουμε ένα αγαθό.
Αλλά αυτό δεν είναι ακριβώς αληθές. Αντίθετα, μια τιμή είναι μια ισοτιμία συναλλαγής ή ένας λόγος ανταλλαγής. "Η τιμή είναι ο λόγος συναλλαγής μεταξύ δύο αγαθών εκφρασμένος σε όρους ενός από τα αγαθά αυτά", κατά τον ορισμό του Murray Rothbard. Μια τιμή μπορεί να παρατηρηθεί μόνο όταν δύο άνθρωποι ανταλλάσσουν δύο πράγματα. Για παράδειγμα, πηγαίνω στο Vinted και προσφέρω το παλιό μου τζιν, και η Μαίρη ενδιαφέρεται να το αγοράσει και μου προσφέρει την κόκκινη μπλούζα της ως αντάλλαγμα. Συμφωνούμε και οι δύο στην συναλλαγή. Και τότε, καθώς κάνουμε αυτή την συναλλαγή, εμφανίζεται μια τιμή: το παλιό τζιν είναι η τιμή για την κόκκινη μπλούζα, και η κόκκινη μπλούζα είναι η τιμή για το παλιό τζιν.
Στις περισσότερες περιπτώσεις σήμερα, πηγαίνουμε σε μεγάλα καταστήματα και ανταλλάσσουμε τα δολάρια μας για τα αγαθά που προσφέρονται εκεί. Αλλά δεν πρέπει να μας μπερδεύει το γεγονός ότι χρησιμοποιούμε έμμεση συναλλαγή με σταθερές τιμές: αυτό εξακολουθεί να είναι μια συναλλαγή, και η τιμή είναι ο λόγος της συναλλαγής. Η Walmart μου δίνει ένα μπουκάλι γάλα, και εγώ τους δίνω ένα δολάριο. Επομένως, η τιμή για το μπουκάλι γάλα είναι ένα δολάριο - και η τιμή για ένα δολάριο είναι ένα μπουκάλι γάλα. Βεβαίως, μπορεί να φαίνεται παράξενο να λέμε ότι η τιμή για ένα δολάριο είναι ένα μπουκάλι γάλα, αλλά αυτό είναι απλά μια ιδιαιτερότητα της έμμεσης συναλλαγής. Επιπλέον, απλά επειδή εγώ απαιτώ 1.000 δολάρια για το παλιό μου λευκό μπλουζάκι δεν σημαίνει ότι αυτή είναι η τιμή του. Μπορεί να είναι η τιμή που έχω αναρτήσει - αλλά είναι απλά κάτι που ελπίζω. Γίνεται τιμή αν και μόνο αν το ανταλλάξω με κάποιον για 1.000 δολάρια (αν και οι πιθανότητες φαίνονται λίγες σε αυτή την περίπτωση).
Το να κατανοούμε ότι οι τιμές δεν είναι τίποτα περισσότερο από τους λόγους της συναλλαγής μεταξύ δύο αγαθών είναι σημαντικό όταν σκεφτόμαστε τη ρύθμιση των τιμών. Αυτά τα κυβερνητικά μέτρα είναι ευρέως δημοφιλή, αλλά στην πραγματικότητα είναι ρυθμίσεις της συναλλαγής. Απλώς, συχνά παραπλανητικά, τα αποκαλούμε ρυθμίσεις των τιμών.
Αυτό που κάνουν οι ρυθμίσεις των τιμών είναι να επεμβαίνουν στην κοινωνική συνεργασία των ανθρώπων - άλλωστε, η ανταλλαγή αυτού που εγώ εκτιμώ περισσότερο για κάτι που εσύ εκτιμάς περισσότερο είναι συνεργασία. Εάν υπάρχει ελάχιστος μισθός στην πολιτεία μου, αυτό σημαίνει ότι απαγορεύεται να ανταλλάξω την εργασία μου για τα χρήματα ενός επιχειρηματία, εκτός εάν αυτός είναι πρόθυμος ή ικανός να με πληρώσει αυτό που ο νόμος του ελάχιστου μισθού ορίζει ως ελάχιστο. Όταν μιλάμε για νόμο ελάχιστου μισθού ή για ελέγχου του ενοικίου, αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι απαγορεύεται η ελεύθερη συναλλαγή. Δύο άτομα που θα είχαν συνεργαστεί προς αμοιβαίο όφελος δεν επιτρέπεται να το κάνουν. Δύο άτομα που θα είχαν συμφωνήσει εθελοντικά σε κάποια συναλλαγή αποτρέπονται από το να το κάνουν.
Η ανώνυμη συζήτηση για τη ρύθμιση των τιμών τείνει να κρύβει αυτό το γεγονός. Και, υποπτεύομαι, το κάνει προς όφελος των ανθρώπων που υποστηρίζουν τη ρύθμιση των τιμών. Οι επικριτές αυτών των ειδών των παρεμβάσεων θα πρέπει αντ' αυτού να τονίζουν ότι όταν οι κυβερνήσεις ρυθμίζουν τις τιμές, στην πραγματικότητα ρυθμίζουν ή μάλλον παρεμβαίνουν στον τρόπο που συναλλασσόμαστε ειρηνικά ο ένας με τον άλλον. Αυτό μπορεί να μην πείσει τους πάντες για την ανεπάρκεια αυτών των παρεμβάσεων. Μερικοί μπορεί να υποστηρίξουν ότι οι ελεύθερες συναλλαγές μας δεν είναι «πραγματικά» ελεύθερες ή ότι δεν γνωρίζουμε τα «πραγματικά» μας συμφέροντα. Αλλά μπορεί να κάνει μερικούς ανθρώπους να σκεφτούν και να αναλογιστούν τι πραγματικά κάνουν οι ρυθμίσεις των τιμών: ρυθμίζουν τον τρόπο με τον οποίο δύο άνθρωποι μπορούν να συνεργαστούν ο ένας με τον άλλον.
*Ο Max Molden είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Έχει εργαστεί στους European Students for Liberty και στο Prometheus – Das Freiheitsinstitut.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 6 Ιουλίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
