Της Μαρίας Σταμέλου *
Η εικόνα ενός ατόμου που τρέμει, που έχει τικ ή που περπατά αργά με μικρά βήματα, είναι μάλλον συνηθισμένη. Αιτία γι' αυτό είναι οι αποκαλούμενες «κινητικές διαταραχές», που δυσκολεύουν πολλές φορές τη ζωή μας ή τη ζωή των οικείων μας. Ποιες είναι, όμως, και τι μπορούμε να κάνουμε;
Τι είναι οι κινητικές διαταραχές;
Οι κινητικές διαταραχές (Movement Disorders) είναι κλάδος της νευρολογίας και είναι μια ομάδα παθήσεων με βασικό σύμπτωμα τη διαταραχή της κινητικότητας. Οι κινητικές διαταραχές είναι συχνές: η εικόνα ενός ατόμου που τρέμει, που έχει τικ ή που περπατά αργά με μικρά βήματα, είναι οικεία σε όλους. Ωστόσο, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού γι' αυτές τις διαταραχές δεν είναι επαρκείς και αυτό οδηγεί σε καθυστερήσεις στη διάγνωση και στην αντιμετώπισή τους. Η σωστή και έγκαιρη διάγνωση της υποκείμενης αιτίας της κινητικής διαταραχής είναι μεγάλης σημασίας, καθώς η κάθε πάθηση μπορεί να έχει παρεμφερή συμπτώματα, αλλά διαφορετική θεραπεία και πρόγνωση.
Αν υποψιάζεστε ότι μπορεί να πάσχετε από τέτοια διαταραχή, απευθυνθείτε σε ειδικό κέντρο, όπου εξειδικευμένοι νευρολόγοι (Movement Disorders Specialists) αντιμετωπίζουν καθημερινά τέτοια περιστατικά, διενεργούν τις κατάλληλες διαγνωστικές εξετάσεις και εφαρμόζουν όλη τους την εμπειρία στην ενημέρωση, τη θεραπεία και τη μακροχρόνια υποστήριξη του κάθε ασθενή.
Ποιες είναι όμως οι θεμελιώδεις διαταραχές της κινητικότητας;
Ουσιαστικά είναι δύο: είτε υπάρχει λιγότερη κίνηση από το φυσιολογικό (υποκινησία) είτε περισσότερη κίνηση από το φυσιολογικό (υπερκινησία). Χαρακτηριστικό παράδειγμα νόσου που οδηγεί σε υποκινησία, είναι η γνωστή σε όλους νόσος Πάρκινσον. Το «μάγκωμα», η δυσκολία και η βραδύτητα στις κινήσεις, ο πόνος και η υποκινησία σε έναν ώμο ή το τρέμουλο (τρόμος) ηρεμίας στη μια πλευρά του σώματος, η διαταραχή στη βάδιση, η αστάθεια, οι πτώσεις, η δυσκολία στην ομιλία και στην κατάποση είναι χαρακτηριστικά συμπτώματα των παθήσεων που οδηγούν σε υποκινησία.
Ειδικά στη νόσο Πάρκινσον, τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να είναι μειωμένη όσφρηση ή διαταραχή στον ύπνο REM (οπότε ο ασθενής βιώνει έντονα τα όνειρά του, με αποτέλεσμα να κινείται βίαια ή να φωνάζει στον ύπνο του). Υπερκινησίες, δηλαδή κινητικές διαταραχές που χαρακτηρίζονται από ακούσιες κινήσεις, είναι ο τρόμος (τρέμουλο), η δυστονία (παρατεταμένοι μυϊκοί σπασμοί που οδηγούν σε μη φυσιολογική στάση κάποιου μέρους του σώματος, όπως αυτό που ιατρικά αποκαλούμε «ραιβόκρανο»), τα τικ, ο μυόκλονος (τινάγματα) και η χορεία (τυχαίες, ακούσιες, άσκοπες κινήσεις), ενώ μπορεί να συνοδεύονται και από πληθώρα άλλων συμπτωμάτων ανάλογα με την υποκείμενη νόσο, όπως πόνος, έκπτωση νοητικών λειτουργιών, αστάθεια, πτώσεις, αλλαγές στη συμπεριφορά, κατάθλιψη.
Ποιες είναι οι αιτίες πίσω από τις κινητικές διαταραχές;
Οι κινητικές διαταραχές μπορεί να προκληθούν από μια πληθώρα αιτιών. Μπορεί να είναι π.χ. παρενέργεια χρήσης φαρμάκων, αποτέλεσμα μιας δομικής βλάβης στον εγκέφαλο (μετά από ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο), μιας νευρο-εκφυλιστικής (π.χ. Πάρκινσον) ή μεταβολικής νόσου (π.χ. υπεργλυκαιμία) ή ακόμα και ψυχογενείς.
Πώς αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα;
Η διάγνωση της υποκείμενης νόσου θα πρέπει να συνοδεύεται από ενημέρωση για την πρόγνωση και τη στρατηγική της θεραπευτικής αντιμετώπισης των ποικίλων συμπτωμάτων που μπορεί να προκύπτουν στην πορεία, καθώς και τη συνεχή υποστήριξη του ασθενούς και του περιβάλλοντός του. Αυτό απαιτεί πολλές φορές και τη συνδρομή άλλων ειδικοτήτων και μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε ένα εξειδικευμένο κέντρο.
* Η κα Μαρία Σταμέλου είναι Νευρολόγος, Υπεύθυνη Τμήματος Πάρκινσον και Κινητικών Διαταραχών ΥΓΕΙΑ
