Της Γιάννας Σουλάκη
Εκατομμύρια άνθρωποι παίρνουν αντικαταθλιπτικά για τη θεραπεία της κατάθλιψης, όμως, μία νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι ορισμένοι γιατροί τα συνταγογραφούν για ασθένειες που δεν σχετίζονται με την κατάθλιψη.
Στη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στα μέσα Μαΐου στο επιστημονικό περιοδικό JAMA, οι ερευνητές εξέτασαν ηλεκτρονικά ιατρικά αρχεία από 100.000 συνταγές αντικαταθλιπτικών, που δόθηκαν από 160 γιατρούς της πρωτοβάθμιας περίθαλψης τα τελευταία 10 χρόνια, σε περίπου 20.000 ασθενείς. Η εξονυχιστική μελέτη των συνταγών αποκάλυψε ότι περίπου το 50% από αυτές χορηγήθηκαν σε ασθενείς, που έπασχαν από κάποια διαταραχή που δεν σχετιζόταν με την κατάθλιψη, αλλά με άλλα προβλήματα υγείας, όπως άγχος, αϋπνίες, πόνο, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής ή ακόμη και βουλιμία.
«Είναι ένα ενδιαφέρον φαινόμενο», λέει μία από τους επιστημονικούς συντάκτες της μελέτης η Dr. Jenna Wong, Ph.D. Διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο McGill του Μόντρεαλ. «Ήταν κοινή υποψία μεταξύ των επιστημόνων, ότι πολλοί γιατροί συνήθως συνταγογραφούν αντικαταθλιπτικά φάρμακα για άλλες χρήσεις άσχετες με την κατάθλιψη. Ανακαλύψαμε, επίσης, ότι στις μεγάλες κατηγορίες των αντικαταθλιπτικών, υπήρξε μία αυξανόμενη τάση υπερσυνταγογράφησης με την πάροδο των ετών».
Όπως αποδείχθηκε, οι γιατροί είχαν χορηγήσει αντικαταθλιπτικά, σε αγχώδεις διαταραχές (18,5%), αϋπνία (10%), πόνο (6%) και διαταραχές πανικού (4%). Στο 29% όλων των αντικαταθλιπτικών συνταγών, οι γιατροί είχαν συνταγογραφήσει φάρμακο «μη εγκεκριμένης ένδειξης» (off label) και κυρίως για την θεραπεία της αϋπνίας και του πόνου. Οι γιατροί συνταγογραφούσαν, επίσης, αντικαταθλιπτικά με ένδειξη off label σε ασθένειες, όπως ημικρανίες, αγγειοκινητικά συμπτώματα (εξάψεις, εφιδρώσεις) της εμμηνόπαυσης, για την διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, αλλά και για διαταραχές του πεπτικού συστήματος.
Αυτά τα νέα ευρήματα προκαλούν ανησυχία και οι συγγραφείς της μελέτης τονίζουν την ανάγκη να επαναξιολογηθούν οι off-label χρήσεις των αντικαταθλιπτικών, καθώς για τα φάρμακα που συνταγογραφούνται συχνά για άλλες χρήσεις δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητά τους. Η Dr. J. Wong υποστηρίζει ότι κάποια φάρμακα συνταγογραφούνται ως «μη εγκεκριμένης ένδειξης» επειδή ίσως αποτελούν για τον γιατρό έσχατη λύση. «Ορισμένες περιπτώσεις είναι αυτές για τις οποίες δεν υπάρχει ακριβής θεραπεία», λέει η J.Wong. «Οι ασθενείς σε κάποιες περιπτώσεις φαίνεται ότι είναι απελπισμένοι για να τους χορηγήσει ο γιατρός κάποιο φάρμακο που θα τους βοηθήσει στην πάθησή τους», υποστηρίζει.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί, ότι οι επιστήμονες δεν κατανοούν πλήρως τον ακριβή τρόπο που λειτουργούν τα αντικαταθλιπτικά στην θεραπεία της κατάθλιψης. Ενώ τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι αποτελεσματικά και ανακουφίζουν τους ασθενείς από ορισμένα συμπτώματα, το πώς ακριβώς το επιτυγχάνουν, παραμένει ακόμα ασαφές. Οι ερευνητές αυτής της νέας μελέτης καταλήγουν ότι η τάση της συνταγογράφησης για άλλες ενδείξεις, πρέπει να διερευνηθεί πιο διεξοδικά, ώστε να κατανοηθούν πλήρως οι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι παίρνουν φάρμακα, για λόγους που είναι ακόμη ασαφείς.
Αύξηση στα αντικαταθλιπτικά και στην Ελλάδα
Στην τελευταία λίστα που εξέδωσε ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) στα τέλη του 2015, η Ελλάδα βρίσκεται στη λίστα των 15 χωρών, στις οποίες αυξήθηκε η κατανάλωση αντικαταθλιπτικών.
Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, η χώρα που οι κάτοικοί της καταναλώνουν τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά είναι η Ισλανδία και ακολουθεί η Αυστραλία, η Πορτογαλία, ο Καναδάς, η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία, η Νέα Ζηλανδία, το Βέλγιο, η Φινλανδία, η Ισπανία και η Αυστρία.
Όπως δείχνουν τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, στη λίστα με τις χώρες όπου αυξήθηκε ραγδαία η κατανάλωση αντικαταθλιπτικών από το 2000 έως το 2013, η Πορτογαλία έρχεται πρώτη. Στην ίδια λίστα βρίσκονται και οι υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, η Ισπανία, η Ιταλία και η χώρα μας.
