Photo by Andrew Imanaka
Της Γιάννας Σουλάκη
Ξεχάσατε το ιατρικό σας ραντεβού; Το επαγγελματικό γεύμα στο οποίο είχατε υποσχεθεί ότι θα παραστείτε; Μια υπόσχεση που είχατε δώσει σε κάποιον φίλο; Μην βιαστείτε να θορυβηθείτε ότι βρίσκεστε στα πρόθυρα του Αλτσχάιμερ. Τα μικρά κενά μνήμης μας ταλαιπωρούν όλους κατά διαστήματα κι αυτό είναι ως ένα βαθμό φυσιολογικό. Αν, όμως, έχετε αρχίσει να διαπιστώνετε ότι το μυαλό σας, σας προδίδει ολοένα και περισσότερο και δυσκολεύεστε να συγκρατήσετε νέες πληροφορίες, τότε θα πρέπει να αρχίσετε να ενοχοποιείτε... το άγχος, τον κακό ύπνο και το multitasking.
Το χρόνιο στρες κι η επίδρασή του στη μνήμη μας
_-_lateral_view_1.png)
«Υπάρχουν πολλές αποδείξεις για το ότι το χρόνιο στρες μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές μνήμης», λέει ο Jason Radley, επίκουρος καθηγητής στον τομέα της μελέτης του εγκεφάλου στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα. Σχετική μελέτη που διεξήγαγε ο επιστήμονας απέδειξε ότι οι –παρατεταμένα– υψηλές τιμές της κορτιζόλης (ορμόνης του στρες) προκαλούν «διακοπές» στις συνάψεις του προμετωπιαίου φλοιού (ΦΩΤ.) και του ιππόκαμπου του εγκεφάλου. Πρόκειται για τα εγκεφαλικά κέντρα τα οποία είναι υπεύθυνα για ορισμένες λειτουργίες του εγκεφάλου, μεταξύ των οποίων και η μνήμη.
Photo by Polygon data were generated by Database Center for Life Science(DBCLS)[2]. - Polygon data are from BodyParts3D[1], CC BY-SA 2.1 jp
«Τα επίπεδα του στρες αυξάνονται όσο ο άνθρωπος μεγαλώνει», υποστηρίζει ο Radley. «Κι έτσι φαίνεται ότι όσοι υποφέρουν από χρόνιο στρες εκτίθενται σε συσσώρευση κορτιζόλης κατά τη διάρκεια της ζωής τους, κάτι που μπορεί να προκαλέσει μία έκπτωση της λειτουργίας του εγκεφάλου και της γνωστικής λειτουργίας».
«Δεν είναι ακόμη ιδιαίτερα σαφές εάν μια υπερφορτωμένη με άγχος εβδομάδα ή μήνας μπορεί να κάνει ακόμη κι έναν νέο άνθρωπο... ξεχασιάρη», λέει ο Radley. Σίγουρα, όμως, το άγχος μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ύπνου σε άτομα όλων των ηλικιών, με επίπτωση και στη μνήμη.
Η έλλειψη ύπνου και η επίδρασή της στη μνήμη μας
«Η απώλεια ύπνου μπορεί σίγουρα να διαταράξει τη διαδικασία συνοχής της μνήμης, της συγκέντρωσης ή της απομνημόνευσης», λέει ο Christoph Nissen, καθηγητής Ιατρικής Ύπνου στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ της Γερμανίας. Η έρευνά του απέδειξε ότι ο ύπνος προσφέρει στον εγκέφαλο την ευκαιρία τόσο για επανάληψη και εμπέδωση των νέων αναμνήσεων και πληροφοριών, όσο και για να αποβάλλει τις ανούσιες πληροφορίες και λεπτομέρειες που δεν χρειάζεται να θυμόμαστε.
«Η απώλεια ύπνου μπορεί να βλάψει σοβαρά την ικανότητα του εγκεφάλου να κωδικοποιήσει νέες αναμνήσεις», λέει ο Nissen. Έτσι, με περισσότερους από έναν τρόπους, ένας ελλιπής ύπνος μπορεί να παρεμποδίσει τη μνήμη να λειτουργήσει σωστά. «Ο στόχος σας πρέπει να είναι οκτώ ώρες ύπνου κάθε βράδυ. Αν όμως περιστασιακά κάποιο βράδυ κοιμηθείτε μόλις έξι ώρες, δεν πρόκειται να υποστείτε μεγάλη ζημιά στη μνήμη σας», λέει ο Nissen.
Το multitasking και η επίδρασή του στη μνήμη μας
Όπως το άγχος και ο μικρής διάρκειας ύπνος, έτσι και οι multitasking συνήθειες (δηλαδή να κάνουμε πολλά πράγματα ταυτόχρονα) μπορούν επίσης να διαταράξουν την ικανότητα του εγκεφάλου μας να αποθηκεύσει νέες αναμνήσεις, λέει ο David Meyer, καθηγητής ψυχολογίας και γνωστικής λειτουργίας του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν που έχει μελετήσει τις επιπτώσεις του multitasking στη μνήμη.
«Όταν μοιράζεστε ταυτόχρονα σε πολλές και διαφορετικές πράξεις, διασπάτε την προσοχή σας από τη μία και μοναδική διαδικασία που θα πρέπει να κάνετε με αφοσίωση στο 100%, ώστε να βοηθήσετε να συμβεί η πνευματική διεργασία που κινεί τις πληροφορίες από τη βραχυπρόθεσμη στη μακροπρόθεσμη μνήμη», εξηγεί ο καθηγητής.
Σ'' ένα πολύ γνωστό πείραμα, οι ερευνητές παρατήρησαν την εγκεφαλική δραστηριότητα των ανθρώπων που προσπαθούσαν να απομνημονεύσουν νέες πληροφορίες, ενώ έκαναν multitasking. Σε σύγκριση με μια δεύτερη ομάδα, που επικεντρώθηκε αποκλειστικά στην εκμάθηση μίας και μόνης νέας πληροφορίας, οι multitaskers εμφάνισαν διαταραχές στα τμήματα του εγκεφάλου τους που χρησιμοποιούνται για τη εκμάθηση και για τη συνοχή της μνήμης. Στην επαλήθευση της μελέτης φάνηκε ότι οι multitaskers παρουσίαζαν υψηλότερα ποσοστά σφάλματος σε σχέση με τους υπόλοιπους εθελοντές που είχαν μόνο έναν στόχο.
Συμπερασματικά, ο εγκέφαλός μας χρειάζεται ένα μικρό διάλειμμα μετά από κάθε πνευματική εργασία, με σκοπό να «κλειδώσει» τις νέες αναμνήσεις. Εάν απαντάτε σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, την ώρα που μιλάτε στο τηλέφωνο ή κουβεντιάζετε με έναν συνάδελφό σας, ο καθηγητής Meyer λέει ότι υπερφορτώνετε το μυαλό σας κι έτσι χάνετε την ευκαιρία να αποθηκεύσετε τις νέες πληροφορίες που χρειάζεται να θυμάστε.
