της Γιάννας Σουλάκη
Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με ψυχική ασθένεια δεν είναι σχεδόν ποτέ βίαιοι, τα ΜΜΕ συνδέουν πολύ συχνά πράξεις απίστευτης βίας και σκληρότητας με κάποια ψυχική νόσο, από την οποία υποθετικά πάσχει ο δράστης που εκτέλεσε την πράξη ή τις πράξεις βίας.
Σύμφωνα, πάντως, με μια νέα μελέτη που πραγματοποίηθηκε με εντολή του Αμερικανικού Υπουργείου Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών (HHS), μόλις το 4% των πιο βίαιων εγκλημάτων στις ΗΠΑ μπορούν να αποδοθούν σε κάποια ψυχική ασθένεια. Την ίδια στιγμή, το ποσοστό των ειδήσεων που προαβάλλεται και αποδίδει σε ψυχική νόσο την πράξη βίας του δράστη, ξεπερνά το 40%, σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα άτομα με σοβαρές ψυχικές ασθένειες είναι περισσότερο από 10 φορές πιθανότερο να πέσουν τα ίδια θύματα βίαιης και εγκληματικής συμπεριφοράς, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.
Στην έκθεση, που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Health Affairs, οι ερευνητές από το Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health εξέτασαν 400 ειδησεογραφικά άρθρα που αναφέρονταν σε ψυχικές ασθένειες και τα οποία δημοσιεύθηκαν στα πιο δημοφιλή ειδησεογραφικά πρακτορεία, σε διάστημα δύο δεκαετιών - από το 1994 έως το 2014.
Η βία - ως σύμπτωμα ψυχικής ασθένειας - αναφερόταν στο 55% αυτών των άρθρων, ενώ σχεδόν στο 40% γινόταν αναφορά σε άσκηση βίας από ψυχασθενείς εναντίον άλλων ανθρώπων. Στα ίδια δημοσιογραφικά άρθρα, αλλά και σε τηλεοπτικά ρεπορτάζ η ψυχική ασθένεια συνδεόταν με τις αυτοκτονίες σε ποσοστό 29%, ενώ ρεπορτάζ για μαζικές εκτελέσεις θυμάτων, που χαρακτήριζαν τους σκοπευτές ως ψυχικά ασθενείς, αυξήθηκαν από το 9% κατά την πρώτη δεκαετία (1994-2005) σε 22% στη δεύτερη δεκαετία (2005-2014).
Το 40% των ρεπορτάζ που μιλούσαν για την ψυχική ασθένεια ή για πράξεις βίας προς άλλους ανθρώπους δήλωναν ότι η ψυχική ασθένεια αυξάνει τον κίνδυνο βίας και μόλις το 8% των άρθρων έλεγαν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που πάσχουν από ψυχική νόσο δεν είναι βίαιοι.
Οι συγγραφείς της μελέτης λένε ότι οι άνθρωποι που διαπράττουν μαζικές εκτελέσεις μπορεί να μην είναι ψυχικά υγιείς, λόγω συσώρρευσης θυμού ή ανεπίλυτων συναισθηματικών ζητημάτων, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν πάντα προϋποθέσεις διάγνωσης ή συμπτώματα σοβαρής ψυχικής ασθένειας.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν επίσης στις ανακοινώσεις τους, ότι ενώ η θεραπεία μπορεί να αποτρέψει κάποια συμπτώματα βίας που αποδίδονται σε ψυχική νόσο, το μεγαλύτερο μέρος αυτής της βίας δεν προκαλείται από την ψυχική ασθένεια, παρότι ομάδες και φορείς χάραξης πολιτικής έχουν υποστηρίξει τα τελευταία χρόνια ότι το σύστημα αντιμετώπισης της ψυχικής υγείας πρέπει να βελτιωθεί, με σκοπό να μειωθούν τα υψηλά ποσοστά ένοπλης βίας στις ΗΠΑ.
Η σχιζοφρένεια έχει ενοχοποιηθεί περισσότερο από τις άλλες ψυχικές νόσους για πράξεις βίας. Ποιά είναι η αλήθεια;
Τα άτομα με σχιζοφρένεια δεν είναι συνήθως βίαια και επικίνδυνα. Η πραγματικότητα για τη σχέση βίας και σχιζοφρένειας είναι πολύ διαφορετική από την εικόνα που αναπαράγουν τα στερεότυπα. Αποτελέσματα ερευνών έχουν δείξει ότι:
• Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων με ψυχική ασθένεια δε χρησιμοποιεί βία και γενικότερα τα άτομα με ψυχική
ασθένεια δεν είναι περισσότερο επικίνδυνα αν συγκριθούν με τον υγιή πληθυσμό.
• Τα άτομα με σχιζοφρένεια εμφανίζουν ελαφρά αυξημένους δείκτες στα εγκλήματα βίας. Η βία όμως που σχετίζεται με τη σχιζοφρένεια οφείλεται κυρίως στη μη λήψη των φαρμάκων ή στην ακαταλληλότητα της θεραπείας και στην έλλειψη στήριξης και αποδοχής.
• Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια που κάνουν κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για εκδήλωση βίαιης συμπεριφοράς.
• Οι παραληρητικές ιδέες που το περιεχόμενό τους είναι απειλητικό για τη ζωή του ασθενή αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης βίαιης συμπεριφοράς. Συνεπώς η κατάλληλη θεραπεία των παραληρητικών ιδεών μειώνει αισθητά τον παραπάνω κίνδυνο.
• Η βίαιη συμπεριφορά των ατόμων με σχιζοφρένεια τις πιο πολλές φορές περιλαμβάνει βίαιες εκδηλώσεις που σχετίζονται με την επιβίωσή τους. Στην πραγματικότητα, τα άτομα με σχιζοφρένεια συνήθως δεν είναι θύτες, αλλά θύματα βίαιης συμπεριφοράς ή κακοποίησης.
