Της Γιάννας Σουλάκη
E-smoking ή αλλιώς άτμισμα: Νέα μόδα, ασφαλές κάπνισμα ή ένας εναλλακτικός τρόπος διακοπής του καπνίσματος; Η τίποτα από τα παραπάνω; Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, πάντως, από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας –που ξεκίνησαν το ταξίδι τους από την Κίνα– και μέχρι που κατέκλυσαν την παγκόσμια αγορά, έχουν γίνει αφορμή να χυθεί πολύ ηλεκτρονικό μελάνι.
Φανατικοί φίλοι και ορκισμένοι πολέμιοι αυτής της νέας καπνιστικής συνήθειας διασταυρώνουν συχνά τα ξίφη τους, καθώς και οι δύο πλευρές υποστηρίζουν ότι η αντίθετη μέθοδος από αυτήν που ακολουθούν οι ίδιοι είναι η περισσότερο επιβλαβής για τον ανθρώπινο οργανισμό. Πού κρύβεται η αλήθεια και πού το ψέμα;
Σίγουρα η πιο ειλικρινής και απόλυτη απάντηση σ' αυτό το ερώτημα –με τα μέχρι σήμερα επιστημονικά δεδομένα– είναι ότι το πιο «υγιεινό κάπνισμα» είναι…η παραίτηση από την καπνιστική συνήθεια, εν γένει. Αλλά επειδή αυτό για κάποιους είναι από δύσκολο έως αδύνατον, ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε και τις δύο απόψεις, μέσα από επιστημονικές γνώμες που έχουν εκφραστεί κατά καιρούς στα ελληνικά και ξένα μέσα ενημέρωσης, αλλά και τις λιγοστές αξιόπιστες έρευνες που έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς.
Είναι τα e-cigarettes μέθοδος υψηλής τεχνολογίας για να συνδεθεί η νέα γενιά με τη βλαβερή συνήθεια του καπνίσματος;
Οι έρευνες σχετικά με τις επιπτώσεις των ηλεκτρονικών τσιγάρων σίγουρα υστερούν σε σχέση με την υψηλή δημοτικότητά τους. Είτε, όμως, είναι έτοιμη η ανθρωπότητα, είτε όχι για να τα υποδεχθεί, η εποχή του ηλεκτρονικού τσιγάρου είναι εδώ και σύρει πίσω της μία τεράστια ακμάζουσα βιομηχανία εκατομμυρίων δολαρίων.
Αρκεί να δει κανείς τα στατιστικά στοιχεία, που σημειώνουν διπλασιασμό στον αριθμό των εφήβων που χρησιμοποιούν αυτά τα προϊόντα σε έναν μόλις χρόνο, μεταξύ του 2011 και του 2012, σύμφωνα με το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC).
Η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου ανάμεσα στους εφήβους έχει ξεπεράσει σε δημοφιλία κάθε άλλο προϊόν καπνού, ενώ και αυτή η μορφή καπνίσματος θεωρείται επικίνδυνη, καθώς περιέχει νικοτίνη, μια εθιστική ουσία, που μπορεί να οδηγήσει τους εφήβους να πειραματιστούν και με άλλα είδη καπνού. Συνεπώς, σίγουρα η πρώτη κατηγορία που κινδυνεύει από το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι οι έφηβοι και οι νέοι ενήλικες.
Οι εχθροί του ηλεκτρονικού τσιγάρου υποστηρίζουν, επίσης, ότι επειδή η νικοτίνη είναι εθιστική, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί να αποτελέσουν «γέφυρα» που θα οδηγήσει παιδιά - μη καπνιστές να καταλήξουν να χρησιμοποιούν τον καπνό. Επίσης, η ανησυχία των επιστημόνων είναι ότι οι κατασκευαστές αυτών των προϊόντων –με τους τεράστιους τζίρους που χρησιμοποιούν για διαφήμιση– θα μπορούσαν να μετατρέψουν και πάλι το κάπνισμα σε δημοφιλή συνήθεια. Κάτι τέτοιο υποστηρίζουν ότι θα οπισθοδρομήσει δεκαετίες προόδου που έχουν γίνει στην κατεύθυνση να πεισθούν οι άνθρωποι να παραιτηθούν ή να μην αρχίσουν καν το κάπνισμα.
Ναι, περιέχουν νικοτίνη που είναι εθιστική
Η νικοτίνη που περιέχεται στα αρωματικά υγρά των ηλεκτρονικών τσιγάρων είναι εθιστική. Όταν σταματήσετε να το χρησιμοποιείτε, θα έχετε σίγουρα στερητικά συμπτώματα, όπως π.χ. ευερεθιστότητα, κατάθλιψη, ανησυχία και άγχος, καταστάσεις που μπορεί να είναι επικίνδυνες για τα άτομα με καρδιολογικά προβλήματα. Μπορεί επίσης με την πάροδο του χρόνου να προκαλέσει βλάβες και στις αρτηρίες σας.
Μέχρι στιγμής, τα στοιχεία δείχνουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί να είναι ασφαλέστερα από τα κανονικά τσιγάρα. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος από το κάπνισμα είναι ο καπνός και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα δεν καίγονται. Οι μελέτες μέχρι σήμερα έχουν αποδείξει ότι τα επίπεδα των επικίνδυνων χημικών ουσιών που εκπέμπουν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι πολύ μικρότερα σε σύγκριση με αυτά που εισπνέετε από τα πραγματικά τσιγάρα. Όμως, το περιεχόμενό των ηλεκτρονικών τσιγάρων ποικίλλει κι αυτό είναι που κάνει τη διαφορά.
«Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί να είναι λιγότερο επιβλαβή από τα παραδοσιακά τσιγάρα καπνού», λέει ο M. Brad Drummond, MD, επίκουρος καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins. «Αλλά εμείς ακόμα δεν γνωρίζουμε αρκετά σχετικά με τους μακροπρόθεσμους κινδύνους από τα υγρά των ηλεκτρονικών τσιγάρων ή τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει το παθητικό κάπνισμά τους».
Ποια είναι τα οφέλη για τους καπνιστές;
«Προφανώς, θα ήταν καλύτερα αν οι καπνιστές κατόρθωναν να εγκαταλείψουν εντελώς το κάπνισμα», λέει ο Michael Siegel, MD, MPH, καθηγητής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Βοστόνης. «Αλλά αν αυτό δεν είναι δυνατό, νομίζω ότι είναι πολύ καλύτερα με ηλεκτρονικά τσιγάρα. Είναι μια ασφαλέστερη εναλλακτική λύση».
Ο καθηγητής Μ. Siegel συγκρίνει την αντικατάσταση του καπνού από τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, με τους χρήστες ηρωίνης που μεταβαίνουν στις θεραπείες υποκατάστασης με μεθαδόνη. «Η υποκατάσταση μπορεί να έχει τους δικούς της κινδύνους, αλλά είναι ασφαλέστερη», υποστηρίζει.
Ορισμένοι υποστηρικτές, επίσης, πιστεύουν ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να σταματήσουν το κάπνισμα, ακριβώς όπως λειτουργεί η τσίχλα εμποτισμένη με νικοτίνη. Η αρχική έρευνα φαίνεται πολλά υποσχόμενη, αλλά για πιο ασφαλή αποτελέσματα απαιτούνται μελέτες σε βάθος χρόνου, που αυτήν τη στιγμή δεν είναι διαθέσιμες.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 200.000 - 250.000 τακτικούς χρήστες, ποσοστό που θεωρείται μικρό σε σχέση με το εξωτερικό, αφού στη χώρα μας ακόμη οι… θεριακλήδες Έλληνες προτιμούν το κλασσικό «απολαυστικό» κάπνισμα.
Όσον αφορά στην επίσημη θέση για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα της Εθνικής Επιτροπής για τον Έλεγχο του Καπνίσματος και του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Πρόληψη του Καπνίσματος, την διατύπωσε πριν από λίγες ημέρες σε δήλωσή του στο «Βήμα» στις 31 Μαΐου - Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος ο πρόεδρος της Επιτροπής και καθηγητής Πνευμονολογίας κ. Παναγιώτης Μπεχράκης: «Κατά καιρούς η καπνοβιομηχανία βαφτίζει ως πιο ακίνδυνες διαφορετικές μορφές καπνίσματος. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο αποτελεί και εκείνο ένα καινούργιο προϊόν καπνίσματος. Δεν υπάρχει λιγότερο βλαπτικό κάπνισμα. Δεν υπάρχει διαφορά αν σκοτώσουμε κάποιον με ένα πολυβόλο ή ένα περίστροφο –ο φόνος είναι φόνος». Κατά τον κ. Μπεχράκη, το ηλεκτρονικό τσιγάρο πρέπει να ενταχθεί στους νόμους που αφορούν στην απαγόρευση του καπνίσματος.
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς
- Η νικοτίνη μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών και των εφήβων, λέει ο Dr. Drummond.
- Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα έχουν άρωμα καραμέλα, κάτι που μπορεί να τα κάνει ελκυστικά για τα παιδιά.
- Δεν αφήνουν μυρωδιά καπνού, έτσι είναι πιο δύσκολο για τους γονείς να αντιληφθούν εγκαίρως αν τα παιδιά τους ατμίζουν.
.jpg)
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ενήλικες
- Αν δεν καπνίζετε, μην αρχίσετε να ατμίζετε. Δεν υπάρχουν οφέλη για την υγεία και αντίθετα υπάρχουν κίνδυνοι.
- Εάν καπνίζετε και προσπαθείτε να σταματήσετε το κάπνισμα, θα είναι καλύτερα να προτιμήσετε μια από τις εγκεκριμένες –από το αμερικανικό FDA (Φορέα Ελέγχου Φαρμάκων)– μεθόδους διακοπής του καπνίσματος, όπως το έμπλαστρο νικοτίνης ή τις τσίχλες νικοτίνης. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι βοηθούν.
- Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί να αποδειχθούν ένας αποτελεσματικός τρόπος για τη διακοπή του καπνίσματος, αλλά δεν υπάρχει μέχρι σήμερα απόδειξη για κάτι τέτοιο.
Αν δεν έχετε αποφασίσει να σταματήσετε το κάπνισμα, συζητήστε με τον γιατρό σας σχετικά με τους κινδύνους που υπάρχουν και ζητήστε βοήθεια.
Δείτε το πιο πρόσφατο ντοκιμαντέρ του BBC για το ηλεκτρονικό τσιγάρο, στο οποίο ειδικοί επιστήμονες μιλούν για το ηλεκτρονικό κάπνισμα, ενώ ταυτόχρονα γίνεται αναφορά και σε κάποιες πρώτες έρευνες που έχουν διεξαχθεί σχετικά με την αποτελεσματικότητα του ηλεκτρονικού τσιγάρου στη διακοπή του καπνίσματος.
Δείτε το με ελληνικούς υπότιτλους:
