Της Ιωάννας Δημητριάδου*
Η αριστεροχειρία είναι η προτίμηση για χρήση του αριστερού χεριού αντί του δεξιού, για καθημερινές δραστηριότητες. Η πιο σημαντική καθημερινή δραστηριότητα είναι η γραφή. Οι αριστερόχειρες αποτελούν το 10% - 15% του παγκόσμιου πληθυσμού. Περίπου ένα ποσοστό 7% των παιδιών παρουσιάζει έντονη μορφή αριστεροχειρίας. Τα παιδιά αναπτύσσουν την πλευρίωση, δηλαδή την προτίμηση του χεριού, από το τέλος του δεύτερου χρόνου έως και τις αρχές του τρίτου έτους.
Οι μαθητές με αριστεροχειρία έχουν ως βάση το δεξί ημισφαίριο και σε αυτό βασίζονται για τις λεκτικές και μαθησιακές τους δραστηριότητες. Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένες στρατηγικές μάθησης, οι οποίες απευθύνονται σε παιδιά με αριστεροχειρία, τα οποία παράλληλα εκδηλώνουν και στοιχεία δυσλεξίας.
Δραστηριότητα Αφής
Οι παρακάτω ασκήσεις γίνονται, πρώτα με τα μάτια ανοιχτά και έπειτα με τα μάτια κλειστά. Είναι κατάλληλες για την ορθογραφία λέξεων, για την εκμάθηση γραμμάτων και για την αριθμητική.
Α) Ο ενήλικας γράφει σ' ένα χαρτί τα γράμματα της αλφαβήτου που έχει το παιδί να μάθει ή τις λέξεις που έχει για ορθογραφία ή τους αριθμούς.
Τα γράφει στον αέρα και ζητάει από το παιδί να κάνει το ίδιο παρατηρώντας, απλά, τις κινήσεις του. Ύστερα, ο ενήλικας τα γράφει στην πλάτη του και εκείνο προσπαθεί να μαντέψει ποιο γράμμα είναι ή ποια λέξη είναι ή ποιος αριθμός είναι.
Β) Ο ενήλικας σχεδιάζει πάνω σε άμμο ή σε γυαλόχαρτο τα γράμματα ή τις λέξεις ή τους αριθμούς. Ζητάει από το παιδί να περάσει το δάχτυλό του από πάνω, φωνάζοντας κάθε φορά το γράμμα, τη λέξη ή τον αριθμό. Σε αυτή τη δραστηριότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η πλαστελίνη.
Γ) Ο ενήλικας παίρνει μια χρωματιστή κιμωλία και πάνω σε κάποιο μεγάλο χαρτόνι ή σε κάποια παλιά άσπρα πλακάκια σχεδιάζει ένα γράμμα ή μια λέξη ή έναν αριθμό. Ζητάει από το παιδί να περπατήσει πάνω σε αυτά.
Οπτικά Πρότυπα
Τα αριστερόχειρα παιδιά είναι οπτικοί τύποι. Χρειάζεται να δουν το τελικό αποτέλεσμα μιας εικόνας, πρώτα για να μπορούν να καταλάβουν αυτό που πρόκειται να κάνουν. Οι ασκήσεις είναι κατάλληλες και για την επίλυση προβλημάτων ή σχολικών ασκήσεων.
Α) Ο ενήλικας παίρνει παζλ και διάφορα συναρμολογούμενα χειροτεχνήματα (προτείνονται τα παιχνίδια Lego). Δείχνει πρώτα ολοκληρωμένο το ομοίωμά τους και έπειτα ζητάει από το παιδί να τα φτιάξει, βοηθώντας το ένα το άλλο και ακολουθώντας τις οδηγίες.
Β) Στα προβλήματα μαθηματικών, ο ενήλικας σε κάποιο πρόχειρο τετράδιο γράφει παρόμοια προβλήματα εξηγώντας βήμα –βήμα το συλλογισμό του και τα λύνει. Ύστερα, ζητάει από το παιδί να λύσει με τον ίδιο τρόπο τα προβλήματα του σχολείου. Τέλος, σε κάποιο πίνακα, που είναι απαραίτητο να έχει το παιδί στο δωμάτιό του, ο ενήλικας γράφει τις οδηγίες για να υπενθυμίζει για το πως εκείνο μπορεί να γράφει τα στοιχεία και τα βήματα για τη λύση των προβλημάτων.
Γ) Για τις γραμματικές ασκήσεις, ο ενήλικας παίρνει διάφορα έγχρωμα φύλλα Α4. Σε π.χ.) κίτρινο φύλλο ο ενήλικας γράφει παραδείγματα ασκήσεων που έχουν σχέση με την εκμάθηση καταλήξεων στα ουσιαστικά. Σε π.χ) ροζ φύλλο ο ενήλικας γράφει παραδείγματα ασκήσεων που έχουν σχέση με την εκμάθηση καταλήξεων στα ρήματα. Αφού ολοκληρώσει τη δουλειά του, ζητάει από το παιδί να λύσει παρόμοιες ασκήσεις και αφού τις ολοκληρώσει, τοποθετεί τα φύλλα εργασίας του σε κουτιά αντίστοιχων χρωμάτων. Οπότε, όταν θα έχει παρόμοιες ασκήσεις για το σχολείο, ανατρέχει στο αντίστοιχο κουτί, ακολουθεί το παράδειγμα και λύνει τις ασκήσεις του.
Γράψιμο με την αφή
Το γράψιμο με τη γραφή προϋποθέτει την κίνηση των άκρων των δαχτύλων. Είναι πολύ καλές ασκήσεις για την ορθογραφία και την αρίθμηση.
Α) Ο ενήλικας γράφει τις λέξεις που έχει το παιδί για ορθογραφία, μία –μία σε ένα κομμάτι χαρτί και τις τοποθετεί κάτω από ένα τζάμι. Ζητάει από το παιδί να «περάσει» τις λέξεις με το δείχτη του κυρίαρχου χεριού του, πρώτα με τα μάτια ανοιχτά και ύστερα με τα μάτια κλειστά. Η ίδια άσκηση μπορεί να γίνει με τη χρήση γυαλόχαρτού με απαλή ή τραχιά επιφάνεια ή με πλαστελίνη. Η ποικιλία βοηθάει, έτσι ώστε το παιδί να μη βαρεθεί το ίδιο τύπο άσκησης.
Β) Ο ενήλικας φτιάχνει μπισκότα στο σχήμα γραμμάτων ή αριθμών. Το παιδί κρατάει τα γράμματα ή τους αριθμούς πίσω από την πλάτη του. Προσπαθεί να τα αναγνωρίσει μόνο με την αφή. Έπειτα, ο ενήλικας του ζητάει να σχηματίσει, με πολλά μπισκότα, διάφορες λέξεις ή τις λέξεις που έχει για ορθογραφία και να τις «περάσει» με το κυρίαρχο χέρι τους. Το ίδιο κάνει και με τους αριθμούς για να μάθει τις μονάδες, δεκάδες κ.τ.λ.
Γ) Χρησιμοποιώντας ζελέδες διάφορων χρωμάτων και γεύσεων, το παιδί σχηματίζει αριθμούς, τοποθετώντας πάνω τους φακές ή φασόλια και τους «περνάει» με το κυρίαρχο χέρι του. Ύστερα, ο ενήλικας λέει: «-Στο κόκκινο ζελέ με γεύση φράουλα σχηματίσαμε το νούμερο 6. Στο κίτρινο ζελέ με γεύση λεμονιού σχηματίσαμε το νούμερο 4. Πόσο κάνει 6+4=;». Αφού το παιδί βρει σωστά το αποτέλεσμα, βγάζει τις φακές ή τα φασόλια, μυρίζει και δοκιμάζει μια κουταλιά από το κάθε ζελέ. Αν αποτύχει, ξαναπροσπαθεί μέχρι να το βρει. Αυτή η άσκηση βοηθάει πολύ στην ενίσχυση της αντίληψης, όπου η γεύση και η όσφρηση αποτελούν τα πρωταρχικά συστήματα της.
Οι παραπάνω στρατηγικές μάθησης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον γονιό, σε σχέση με τη μελέτη των μαθημάτων στον χώρο του σπιτιού. Κάποιες από αυτές, μπορούν να προσαρμοστούν μέσα στο πλαίσιο της τάξης, με τη βοήθεια του Ειδικού Παιδαγωγού και του δασκάλου.
* Η κα. Ιωάννα Δημητριάδου είναι Ειδική Παιδαγωγός σε θέματα Δυσλεξίας και Μαθησιακών Δυσκολιών
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Vitale Barbara, (1982), «Οι μονόκεροι υπάρχουν: το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου και η συμβολή του στη μάθηση, Εκδόσεις Θυμάρι
Φίλιππος Μ. Βλάχος (1998), «Αριστεροχειρία: μύθοι και πραγματικότητα»
Σπύρος, Ν. Μάρκου (1996), «Δυσλεξία: Αριστεροχειρία, Κινητική Αδεξιότητα, Υπερκινητικότητα», Γ΄ Έκδοση, ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
