Γράφει: η κα.Σταμέλου Μαρία, Υπεύθυνη Τμήματος Πάρκινσον & Κινητικών Διαταραχών ΥΓΕΙΑ
Τι είναι τα τικ;
Τα τικ είναι μια Κινητική Διαταραχή που απαντάται συχνά, έως και 15% του πληθυσμού θα έχει ένα τικ σε κάποια χρονική στιγμή της ζωής του. Εμφανίζονται ως αιφνίδιες, σύντομες, επαναλαμβανόμενες κινήσεις (κινητικά τικ) και αναφωνήσεις (φωνητικά τικ).
Σε αντίθεση με άλλες Κινητικές Διαταραχές (π.χ. Δυστονίες, Τρόμο, Χορεία, Μυοκλονίες), τα τικ μπορούν να κατασταλλούν εκούσια για μικρό χρονικό διάστημα, κατά την διάρκεια ωστόσο του οποίου, το άτομο βιώνει μια αυξανόμενη αίσθηση δυσφορίας και μία έντονη παρόρμηση, προς ανακούφιση της οποίας εκλύεται το τικ. Περίοδοι εξάρσεων και υφέσεων είναι συχνές, και διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Τι μπορεί να σημαίνουν;
Σε πολλές περιπτώσεις, εμφανίζονται σε παιδιά, συνήθως αγόρια, και εξαφανίζονται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, χωρίς να χρήζουν θεραπείας. Ωστόσο, η εμφάνιση των τικ θα πρέπει να διερευνάται πάντοτε διαγνωστικά, καθώς μπορεί να προαναγγέλλει την έναρξη μιας χρόνιας διαταραχής, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική δυσλειτουργία, όπως για παράδειγμα κάποιες περιπτώσεις με σύνδρομο Τουρέτ. Το σύνδρομο Τουρέτ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή, συνήθως κληρονομική.
Χαρακτηρίζεται από την παρουσία πολλαπλών, κινητικών, και τουλάχιστον ενός φωνητικού τικ, με έναρξη πριν από τα 18 έτη, που διαρκούν περισσότερο από 12 μήνες. Τα συνηθέστερα αρχικά τικ είναι το ανοιγοκλείσιμο των ματιών και ο καθαρισμός του φάρυγγα. 10% μπορεί να εμφανίσει και κοπρολαλία (αυθόρμητη έκφραση κοινωνικά απαράδεκτων ή ταμπού λέξεων και φράσεων).
Σε κάποιες περιπτώσεις συνυπάρχουν και ψυχιατρικές διαταραχές (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής / υπερκινητικότητας, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, κατάθλιψη).
Απαραίτητο για την διάγνωση του Τουρέτ, είναι πρώτα να έχουν αποκλειστεί άλλες αιτίες. Τα τικ π.χ. μπορεί να είναι παρενέργεια συγκεκριμένων φαρμάκων. Δυστονία, χορείες (νόσος Huntington ή νευροακανθοκύττωση) , άλλες γενετικές ή νευροεκφυλιστικές διαταραχές, θα πρέπει να αποκλείονται, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο από τον ειδικό Νευρολόγο Κινητικών Διαταραχών.
Πώς θεραπεύονται;
Σε πολλές περιπτώσεις ήπιων τικ, χωρίς άλλη συνοδό διαταραχή ή υποκείμενη νόσο, δεν απαιτείται θεραπεία. Η σωστή και διεξοδική ενημέρωση του ατόμου και του κοινωνικού του περίγυρου, είναι καθοριστικής σημασίας. Ο κοινωνικός αποκλεισμός, λόγω έλλειψης ευρείας ενημέρωσης, αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, ακόμα και σήμερα, περίπου 100 χρόνια μετά την πρώτη περιγραφή του συνδρόμου Τουρέτ.
Οι κλασσικές θεραπείες περιλαμβάνουν τα τυπικά και άτυπα νευροληπτικά, και κάποια αντιυπερτασικά, τα οποία μπορεί να έχουν αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Τα τελευταία χρόνια η έκχυση βοτουλινικής τοξίνης (Μπότοξ), τείνει να αντικαταστήσει αυτά τα φάρμακα για συγκεκριμένα τικ, καθώς μπορεί να βοηθήσει σημαντικά και με πολύ λιγότερες έως καθόλου παρενέργειες. Σε σοβαρές περιπτώσεις που είναι ανθεκτικές σε φαρμακευτική αγωγή, υπάρχει και η δυνατότητα χειρουργικής επέμβασης, δηλαδή εν τω βάθει εγκεφαλικού ερεθισμού. Ανάλογα με την περίπτωση, σημαντική είναι η αντιμετώπιση της ψυχιατρικής συννοσηρότητας.
Η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία (cognitive behavioral therapy) αλλά και τεχνικές χαλάρωσης, όπως η άσκηση, μπορεί να είναι χρήσιμες στο να καταπραΰνουν το άγχος που πιθανόν επιδεινώνει τα τικ.
Το άτομο με τικ ή Τουρέτ, μπορεί σήμερα να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, αρκεί να συμβουλεύεται ειδικούς Νευρολόγους για την σωστή διάγνωση, να συζητά με τον γιατρό του, να παρακολουθείται τακτικά για προσαρμογή της θεραπείας, η οποία πρέπει να είναι πάντοτε εξατομικευμένη, και κυρίως να γνωρίζει τί ακριβώς του συμβαίνει.
