της Γιάννας Σουλάκη
Εάν ανοίξτε οποιοδήποτε περιοδικό θα διαπιστώσετε ότι η δύναμη του μυαλού και τα αποτελέσματα της χρήσης της, έχει γίνει της μόδας. Θα παρατηρήσετε, επίσης, ότι υπάρχουν μελέτες που σκοπό έχουν να αποδείξουν τα οφέλη του διαλογισμού σχεδόν στα πάντα: από τις επιδόσεις των παιδιών στo σχολείο, μέχρι τις ημικρανίες και τη θεραπεία για συναισθηματικά προβλήματα.
Τώρα, μία νέα μεγάλη - και εντυπωσιακή ομολογουμένως στα αποτελέσματά της - μελέτη, έρχεται να εξετάσει το πώς ο εγκέφαλος αυτών που κάνουν διαλογισμό ανταποκρίνεται στον πόνο. Τα αποστελέσματα της νέας αυτής έρευνας δημοσιεύονται στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Journal of Neuroscience.
Ο Δρ Fadel Zeidan, επίκουρος καθηγητής νευροβιολογίας και ανατομίας στο Wake Forest aptists Medical Center, έχει σπουδάσει διαλογισμό τα τελευταία 15 χρόνια κι όπως λέει ο ίδιος, έχει παρατηρήσει στον εαυτό και την υγεία του σημαντική βελτίωση. «Θα μπορούσε, όμως, όλη αυτή η βελτίωση να ήταν απλά ένα φαινομενο placebo (δηλ.ψευδοφάρμακο);» αναρωτήθηκε. "Τι θα συνέβαινε αν οι άνθρωποι έβλεπαν βελτίωση στην υγεία τους και μείωση του πόνου, ακριβώς εξαιτίας της απλής φήμης του διαλογισμού, ως μια πρακτική που προάγει την υγεία;" Ήταν τα ερωτήματα που θέλησε να απαντήσει και γι'αυτό σχεδίασε μία μελέτη, που περιελάμβανε και μία ομάδα που έλαβε εικονικό φαρμάκο (placebo).
Το πείραμα
Ο Zeidan ανακάλυψε 75 υγιείς ανθρώπους, που δεν υπέφεραν από πόνους, και τους υπέβαλλε σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, ενώ παράλληλα ένας θερμικός αισθητήρας τους προκαλούσε αίσθημα καύσου. Στη συνέχεια τους χώρισε σε τέσσερις διαφορετικές ομάδες και τους υπέβαλλε σε εκπαίδευση. Δεν είχαν πάρει όλοι, όμως, την ίδια εκπαίδευση.
Η μία από αυτές τις ομάδες, έλαβε “εικονικές” θεραπευτικές οδηγίες για την μείωση του πόνου: Για τέσσερις μέρες, τα μέλη της ομάδας έκαναν επάλειψη με κρέμα στο πίσω μέρος των ποδιών τους για να καταπολεμήσουν τον πόνο από τον καυτό αισθητήρα, χωρίς να ξέρουν ότι χρησιμοποιούσαν απλή βαζελίνη.
Η δεύτερη ομάδα διδάχθηκε ένα είδος ψεύτικου διαλογισμού, σύμφωνα με τον οποίο έπρεπε να αναπνέουν βαθιά για 20 λεπτά, αλλά δεν τους δόθηκαν οδηγίες για το πώς να το κάνουν με πραγματικά σωστό τρόπο. Η τρίτη ομάδα υποβλήθηκε για 20 λεπτά στην ανάγνωση ενός πολύ βαρετού βιβλίου: το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Αρχαιοτήτων της Selborne.
Στην ομάδα που υποβλήθηκε στην πραγματική παρέμβαση, οι άνθρωποι κάθονταν για 20 λεπτά σε ευθεία στάση, έκλειναν τα μάτια τους και άκουγαν συγκεκριμένες οδηγίες για την καταπολέμηση του πόνου, και για το που να εστιάσουν την προσοχή τους και πώς να ξεπεράσουν ήρεμα σκέψεις και συναισθήματα. "Τα μαθήματα μας διδάσκουν να επικεντρωνόμαστε στην μεταβαλλόμενη αίσθηση της αναπνοής μας και να ακολουθούμε την ανάσα μας με το “μάτι” του μυαλού μας, κάτω από το στήθος και την κοιλιά μας" λέει ο Zeidan.
Μετά από τέσσερις ημέρες, όλα τα μέλη της ομάδας ξαναμπήκε στο μηχάνημα MRI της μαγνητικής τομογραφίας και υπέμειναν τον ίδιο πόνο από τον θερμικό αισθητήρα. Τους είπαν να χρησιμοποιήσουν την κατάρτιση και την εκπαίδευση που είχαν λάβει, βαθιά αναπνοή, συγκέντρωση και διαλογισμό ή την “κρέμα”. Στο χέρι τους κρατούσαν έναν μοχλό για να δείξουν πότε ένοιωθαν φυσικό πόνο, αλλά και δυσάρεστη συναισθηματική ένταση λόγω του πόνου.
Αποδείχθηκε, λοιπόν, ότι οι άνθρωποι παρουσίαζαν μείωση του πόνου σε όλες τις ομάδες. Η κρέμα placebo (απλή βαζελίνη) μείωσε την αίσθηση του πόνου κατά μέσο όρο 11% και τον δυσάρεστο συναισθηματικό πόνο κατά 13%. Στην ομάδα του ψεύτικου διαλογισμού, τα νούμερα αυτά ήταν 9% και 24% αντίστοιχα. Αλλά ο αληθινός διαλογισμός ξεπέρασε όλα αυτά τα νούμερα. Στην ομάδα αυτή, η ένταση του πόνου μειώθηκε κατά 27% και ο συναισθηματικός πόνος κατά 44%. Προηγούμενες έρευνες είχαν αποδείξει ότι η μορφίνη από οπιοειδή μειώνει τον σωματικό πόνο κατά 22% , όμως, ο διαλογισμός ξεπεράσει ακόμα και αυτό το νούμερο.
Διαλογισμός: Το πιο ισχυρό παυσίπονο
Τα αποτελέσματα της μαγνητικής τομογραφίας που έδειχναν το πώς ο πόνος καταγραφόταν στον εγκέφαλό τους, εξέπληξαν τον επιστήμονα ακόμα περισσότερο. Οι άνθρωποι που έκαναν ασκήσεις διαλογισμού φαίνεται ότι χρησιμοποιούσαν διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου τους για να μειώσουν τον πόνο, σε σχέση με τις άλλες ομάδες.
Αυτή η ομάδα είχε αυξήσει την ενεργοποίηση του ανώτερου τμήματος του εγκεφάλου, που σχετίζεται με τον γνωστικό έλεγχο και την αυξημένη προσοχή, ενώ παράλληλα κατόρθωνε να απενεργοποιεί το κέντρου του εγκεφάλου, που λειτουργεί ως ρυθμιστής του πόνου, εξηγεί ο Zeidan. «Δεν έχουμε δει κάτι παρόμοιο με οποιαδήποτε άλλη τεχνική στο παρελθόν"
“Είναι μία σημαντική προκαταρκτική μελέτη, λέει ο Zeidan, αλλά ποιές ακριβώς είναι οι ομάδες ασθενών που θα επωφεληθούν από την επίδραση του διαλογισμού στον πόνο, μας είναι ακόμα άγνωστο”. Οι έρευνες θα συνεχιστούν.
Πόνος : Δυσάρεστος, αλλά και δαπανηρός
Ο πόνος, πάντως, είναι ένα μεγάλο ιατρικό πρόβλημα και σύμφωνα με μια αναφορά από το Ινστιτούτο της Ιατρικής (Institute of Medicine), οι χρόνιοι πόνοι κοστίζουν στις Η.Π.Α. περισσότερα από 600 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως είτε σε ιατρικούς λογαριασμούς, είτε με τη μορφή της απώλειας παραγωγικότητας. Μόνο οι πόνοι στη μέση και την πλάτη κοστίζουν σχεδόν 90 δισεκατομμύρια δολάρια σε ιατροφαρμακευτικά έξοδα, ένα ποσό σχεδόν ισοδύναμο με αυτό που ξοδεύεται για τον καρκίνο.
