Συμπτώματα της ψωρίασης, όπως η φαγούρα, ο πόνος, αλλά και οι βλάβες στην επιδερμίδα, δημιουργούν συχνά στους ασθενείς άγχος και αίσθημα ντροπής, ενώ πολύ συχνά οι ίδιοι βιώνουν την περιθωριοποίηση και τον στιγματισμό, λέει μιλώντας στο liberal.health.gr η δερματολόγος - αφροδισιολόγος και επιμελήτρια Α'' στην Α'' Πανεπιστημιακή Κλινική του Νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός», κ. Μαρίνα Παπουτσάκη.
Συνέντευξη στη Γιάννα Σουλάκη
Γνωρίζουμε ότι η ψωρίαση είναι νόσημα που επιβαρύνει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Ποιοι παράγοντες ευθύνονται γι'' αυτήν την επιβάρυνση;
Η ψωρίαση αποτελεί νόσημα που επιβαρύνει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς και η επιβάρυνση αυτή μπορεί να οφείλεται σε διαφόρους παράγοντες. Τα συμπτώματα της ψωρίασης, όπως ο κνησμός, το άλγος και η εικόνα των πλακών, δημιουργούν συχνά άγχος και αίσθημα ντροπής στους ασθενείς. Πολύ συχνά είναι θύματα πραγματικής ή φανταστικής κοινωνικής περιθωριοποίησης και στιγματισμού. Δεν είναι σπάνιο ο ψωριασικός ασθενής να αντιμετωπίζει προβλήματα στις κοινωνικές, διαπροσωπικές, σεξουαλικές και εργασιακές του σχέσεις λόγω της νόσου του. Επιπλέον πολύ συχνά οι θεραπείες, κυρίως οι τοπικές, είναι χρονοβόρες και δυσάρεστες στην επαφή, επιβαρύνοντας έτσι την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα Πανελλαδικής Έρευνας που διεξήχθη υπό την αιγίδα της Ελληνική Δερματολογική & Αφροδισιολογική Εταιρεία και του Συλλόγου Ψωριασικών Aσθενών «Καλυψώ», στο 14% των ασθενών, η ψωρίαση επηρεάζει αρνητικά τη σεξουαλική τους ζωή, με το ποσοστό αυτό να φτάνει το 85% για τους ασθενείς με σοβαρή ψωρίαση (κατηγοριοποίηση βάσει DLQI). Επιπλέον η ψωρίαση έχει συσχετιστεί με υψηλά ποσοστά κατάθλιψης (17 - 30%), αγχώδους συνδρομής (22%) και αυτοκτονικού ιδεασμού (5%). Επίσης η νόσος έχει συνδεθεί και με οικονομικές δυσκολίες στην καθημερινότητα του ασθενούς, τόσο λόγω του κόστους των θεραπειών, όσο και λόγω του γεγονότος ότι ορισμένοι ασθενείς δεν είναι σε θέση να εργαστούν εξαιτίας της ψωρίασης. Ωστόσο, η ίδια η φύση της νόσου είναι αυτή που επηρεάζει σημαντικά και το στενό οικογενειακό περιβάλλον.
Υπάρχει διαβάθμιση ή διαφοροποιήσεις στα συμπτώματα και τις επιπτώσεις της νόσου, από ασθενή σε ασθενή;
Ναι, υπάρχει διαβάθμιση - διαφοροποίηση στα συμπτώματα και τις επιπτώσεις της νόσου από ασθενή σε ασθενή και αυτή εξαρτάται από τη βαρύτητα της νόσου. Η βαρύτητα της νόσου με τη σειρά της καθορίζεται από την έκταση και τη φύση των βλαβών, την παρουσία συμπτωμάτων όπως ο κνησμός και το άλγος, την εντόπιση των βλαβών (π.χ. εντόπιση στα άκρα, στο πρόσωπο, στη γενετική περιοχή), την ύπαρξη ψωριασικής ονυχίας, καθώς και τη συνύπαρξη ψωριασικής αρθρίτιδας.
Υπάρχουν επιβαρυντικοί παράγοντες που συντελούν κατά περιόδους στην έξαρση των συμπτωμάτων της ψωρίασης και ποιοι είναι αυτοί;
Ναι, υπάρχουν οι λεγόμενοι εκλυτικοί παράγοντες οι οποίοι μπορεί να συντελέσουν τόσο στην αρχική εκδήλωση της νόσου, στη συντήρηση της, όσο και στην περιοδική έξαρση των συμπτωμάτων της. Οι εκλυτικοί αυτοί παράγοντες μπορεί να είναι είτε ψυχολογικοί (π.χ. έντονο στρες, απώλεια κάποιου κοντινού προσώπου), είτε φυσικοί παράγοντες (π.χ. τραυματισμοί, λοιμώξεις, φάρμακα).
Γνωρίζουμε ότι η ψωρίαση είναι αυτοάνοσο νόσημα. Αυτό σημαίνει ότι ο ψυχολογικός παράγοντας είναι σημαντικός στην εμφάνιση ή τις εξάρσεις της νόσου;
Ναι, ο ψυχολογικός παράγοντας παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στην εμφάνιση, όσο και στην έξαρση της νόσου, στα άτομα τα οποία πάσχουν από ψωρίαση.
Ταλαιπωρούνται οι ασθενείς από «μύθους» που υπάρχουν για τη νόσο της ψωρίασης και εσφαλμένη πληροφόρηση; Για παράδειγμα, υπάρχει η εντύπωση ότι η ψωρίαση μπορεί να εμφανιστεί π.χ. λόγω ελλιπούς καθαριότητας ή ότι είναι μεταδοτική νόσος. Υπάρχουν τέτοια προβλήματα;
Ναι, συχνά οι ασθενείς ταλαιπωρούνται από «μύθους» που υπάρχουν για τη νόσο τους και που αποτελούν προϊόν παραπληροφόρησης. Όπως για παράδειγμα συχνά δημιουργείται η εντύπωση ότι πρόκειται για μεταδοτικό νόσημα ή ότι σχετίζεται με ελλιπή προσωπική υγιεινή του ασθενούς, μια και συχνά μπερδεύεται με την ψώρα.
Πράγματι, υπάρχει η διάχυτη λανθασμένη εντύπωση, ότι η ψωρίαση είναι ταυτόσημη με τη μεταδιδόμενη ασθένεια της «ψώρας». Ποιες είναι οι ομοιότητες και οι διαφορές μεταξύ των δύο ασθενειών;
Δυστυχώς λόγω της ίδιας ρίζας στην ελληνική γλώσσα της ψωρίασης με την ασθένεια της ψώρας, συχνά δημιουργείται η εντύπωση ότι πρόκειται για το ίδιο νόσημα, πράγμα εντελώς ανακριβές. Η ψώρα αποτελεί μία νόσο η οποία οφείλεται σε παράσιτο που εποικίζει το δέρμα και είναι μεταδοτική, ενώ η ψωρίαση αποτελεί μία αυτοάνοση νόσο που σε καμία περίπτωση δεν είναι μεταδοτική.
Υπάρχει η άποψη ότι ο ασθενής με ψωρίαση αντιμετωπίζει απαγορεύσεις σε καθημερινές φυσιολογικές για άλλους ανθρώπους δραστηριότητες. Π.χ. να κάνει λέιζερ, βαφή μαλλιών ή μανικιούρ - πεντικιούρ. Ισχύουν αυτοί οι περιορισμοί ή όχι;
Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες απαγορεύσεις καθημερινών δραστηριοτήτων όπως βαφή μαλλιών, μανικιούρ - πεντικιούρ κλπ, αυτό όμως που συστήνεται είναι η αποφυγή των τραυματισμών που μπορεί να δράσουν ως εκλυτικοί παράγοντες.
Πώς θα πρέπει ένας ασθενής με ψωρίαση να διαχειρίζεται την καθημερινότητά του; Τι θα πρέπει να προσέχει;
Ο ασθενής με ψωρίαση δεν χρειάζεται να ακολουθεί στην καθημερινότητά του κάποιες ιδιαίτερες προφυλάξεις και οδηγίες. Χρήσιμες είναι μία ισορροπημένη διατροφή και άθληση, όπου αυτό είναι εφικτό, συμβατά και με την ηλικία και τα χαρακτηριστικά του ασθενούς. Η έκθεση στον ήλιο κατά κανόνα δρα ευεργετικά στους ασθενείς με ψωρίαση, αν και σε ένα μικρό αριθμό ασθενών μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση. Σε κάθε περίπτωση, η έκθεση στον ήλιο πρέπει να γίνεται με μέτρο ώστε να αποφεύγονται τα ηλιακά εγκαύματα. Η έκθεση στον ήλιο καλό είναι να αποφεύγεται σε ασθενείς που βρίσκονται υπό ανοσοκατασταλτικές θεραπείες, γιατί αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης κυρίως μη μελανωτικών καρκίνων του δέρματος. Μεγάλη σημασία έχει και η καθημερινή φροντίδα του δέρματός του, όχι απαραίτητα μόνο με φαρμακευτικά σκευάσματα, άλλα και με πάρα πολύ καλή ενυδάτωση. Εννοείται ότι η συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή, τόσο τοπική, όσο και συστηματική είναι καθοριστικής σημασίας για τον έλεγχο της νόσου και για την αποφυγή ανεπιθύμητων ενεργειών.
Υπάρχει επιβάρυνση λόγω της ασθένειας και στο γενικότερο οικογενειακό περιβάλλον του ασθενούς με ψωρίαση;
Η ψωρίαση μπορεί να επιβαρύνει όχι μόνο την ποιότητα ζωής του ίδιου του ασθενούς, αλλά και του ευρύτερου οικογενειακού του περιβάλλοντος. Οι Basra και Finlay υποστηρίζουν πως οι επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με την ψωρίαση πρέπει και είναι σε θέση να εντοπίζουν τις οικογένειες των οποίων η ζωή επηρεάζεται από τη νόσο. Όπως ακριβώς η κορυφή του παγόβουνου υποδεικνύει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, έτσι και ο αντίκτυπος της ψωρίασης στη ζωή του ασθενούς είναι αλληλένδετος με αυτόν στη ζωή της οικογένειας. Σε μελέτη που διεξήχθη στο Ιατρείο Ψωρίασης του Νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός», μόνο το 11,2% των ασθενών ανέφερε ότι η ψωρίαση δεν επηρεάζει καθόλου την ποιότητα ζωής τους, σε αντίθεση με το 88,3% που ανέφερε από μέτρια έως εξαιρετικά σημαντική επίδραση. Το 90% των στενών συγγενών που συμμετείχε στη μελέτη μας δήλωσε πως η ψωρίαση του συγγενικού τους προσώπου επηρεάζει και τη δική τους ποιότητα ζωής.
Υπάρχει κληρονομικότητα στην εμφάνιση της ψωρίασης;
Ναι, υπάρχει κληρονομικότητα στην ψωρίαση, η μεταβίβαση της όμως, όπως και της ψωριασικής αρθρίτιδας, μεταξύ των γενεών είναι πολυπαραγοντική και δεν ακολουθεί κλασσικό μοντέλο Μεντελικής κληρονομικότητας.
Μπορεί κάποιος που έχει κληρονομικότητα να αποφύγει την εμφάνιση της νόσου και την εκδήλωση των συμπτωμάτων; Από ποιους παράγοντες εξαρτάται κάτι τέτοιο;
Όχι, κάποιος που έχει οικογενειακό ιστορικό ψωρίασης δεν σημαίνει πως απαραίτητα θα εκδηλώσει τη νόσο, μια και πρόκειται για μία πολυπαραγοντική νόσο και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν κάποια προληπτικά μέτρα για την αποφυγή της εκδήλωσής της.
