Τα νέα για την κατάσταση της κινεζικής οικονομίας τον Ιούλιο δεν ήταν καθόλου καλά. Τα επίσημα στοιχεία που ανακοινώθηκαν την Κυριακή που μας πέρασε έδειξαν πως πολλοί τομείς της οικονομίας έχουν σχεδόν κολλήσει. Σύμφωνα με τα στοιχεία της εθνικής στατιστικής υπηρεσίας, ο δείκτης PMI στον τομέα της μεταποίησης έπεσε στο 49, κάτι που δηλώνει πως βρίσκεται σε φάση συρρίκνωσης. (Οι δείκτες PMI διεθνώς ετοιμάζονται με την συνεργασία των υπευθύνων προμηθειών μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων των διαφόρων τομέων της οικονομίας, και έτσι αποτυπώνουν τις εκτιμήσεις των πλέον αρμοδίων για την εξέλιξη των οικονομικών μεγεθών).
Τον προηγούμενο μήνα ήταν οριακά πάνω από το 50, δείχνοντας πως η ανάπτυξη του μεταποιητικού τομέα ήταν ανεπαίσθητα θετική. Ένας αντίστοιχος δείκτης, που προσπαθεί να ανιχνεύσει το κλίμα που επικρατεί σε μικρές και μεσαίες μεταποιητικές επιχειρήσεις, ο Caixin manufacturing PMI, μπόρεσε να κρατηθεί λίγο πάνω από το 50 και μετρήθηκε στο 50,4 αρκετά όμως πιο κάτω από το 51,5 που περίμεναν οι οικονομολόγοι και κάτω από το 51,7 του Ιουνίου. Μία άλλη, ιδιωτική, έρευνα έδειξε πως η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε, ενώ στοιχεία από τους 100 μεγαλύτερους κατασκευαστές ακινήτων έδειξε πως η αδύναμη εικόνα του κλάδου συνεχίστηκε και τον Ιούλιο.
Μιλώντας για τον τομέα της ανάπτυξης ακινήτων είναι αδύνατον να μην αναφερθούμε στα προβλήματα που συνεχώς διογκώνονται. Τα νέα των τελευταίων εβδομάδων, σύμφωνα με τα οποία ένα σημαντικό μέρος δανειοληπτών στεγαστικών δανείων απειλεί να σταματήσει να πληρώνει τις μηνιαίες δόσεις απλούστατα γιατί οι κατασκευαστές/εργολάβοι έχουν σταματήσει την κατασκευή των σπιτιών και των διαμερισμάτων που έχουν αγοράσει οι δανειολήπτες. Με το ζήτημα είχαμε ασχοληθεί πριν δέκα ημέρες και η κατάσταση δεν φαίνεται να έχει καλυτερέψει. Προχθεσινό άρθρο του Bloomberg επισήμανε πως στην περίπτωση που η «ανταρσία» των δανειοληπτών πάρει μεγάλες διαστάσεις, οι κινεζικές τράπεζες θα κινδυνέψουν να καταγράψουν ζημιές της τάξης των 350 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Το πιθανότερο είναι πως οι τράπεζες θα κληθούν να ενισχύσουν τους κατασκευαστές, βοηθώντας τις τοπικές αρχές των διαφόρων επαρχιών της χώρας, έτσι ώστε να ξαναρχίσει η κατασκευή των κατοικιών και να ηρεμήσουν οι πολίτες που έχουν πάρει δάνεια. Και πάλι όμως, οι τράπεζες θα αναγκαστούν να δανειοδοτήσουν ημιθανείς επιχειρήσεις όπως η περίφημη Evergrande και άλλες μικρότερες. Ούτως ή άλλως λοιπόν, οι τράπεζες θα αντιμετωπίσουν σύντομα σημαντικές δυσκολίες, καθώς η έκθεσή τους σε δάνεια που έχουν σχέση με ακίνητα είναι πολύ μεγάλη, πράγμα φυσικό βέβαια αφού μεγάλο μέρος της ανάπτυξης της χώρας έχει βασιστεί στις επενδύσεις στον τομέα της ακίνητης περιουσίας, (και στην κερδοσκοπία πάνω στα ακίνητα θα μπορούσε να προσθέσει κανείς).
Πάλι στο Bloomberg, σε άρθρο γνώμης του David Fickling, διαβάσαμε χθες εκτιμήσεις (μη κατονομαζόμενου) στελέχους της βιομηχανίας χάλυβα της Κίνας ο οποίος πιστεύει πως ο τομέας ακίνητης περιουσίας στην χώρα μπορεί να εισέρχεται σε περίοδο πενταετούς ύφεσης. Αν η εκτίμησή του αποδειχθεί σωστή, θα σημαίνει και μεγάλη μείωση της ζήτησης για χάλυβα και γενικά για μέταλλα και πρώτες ύλες, κάτι που θα επηρεάσει και την παγκόσμια οικονομία δεδομένης της τεράστιας κατανάλωσης που γίνεται στην Κίνα.
Για την αναιμική εικόνα που παρουσιάζει η οικονομία της χώρας φταίνε βέβαια και τα πολύ αυστηρά μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας, τα οποία έχουν κυριολεκτικά νεκρώσει την οικονομική δραστηριότητα, και στον τομέα της μεταποίησης και στον τομέα της παροχής υπηρεσιών, κάνοντας μεγαλουπόλεις σαν την Σανγκάη να μοιάζουν με πόλεις φαντάσματα για ολόκληρες εβδομάδες. Η αλήθεια όμως είναι πως υπάρχουν άλλοι πολύ σοβαροί λόγοι που δημιουργούν προβλήματα στην ανάπτυξη της χώρας, λόγοι διαρθρωτικοί και πολιτικοί. Η οικονομία της Κίνας βασίζεται εδώ και πολλά χρόνια υπερβολικά στην ανάπτυξη μέσω της οικοδόμησης κτιρίων που δεν είναι πάντα απαραίτητα και τελικά δεν χρησιμοποιούνται και στην κατασκευή δημοσίων και ιδιωτικών έργων χωρίς σοβαρή μελέτη.
Αυτή η εξάρτηση από τον κατασκευαστικό τομέα, σε συνδυασμό με την συστηματική χρήση δανεισμού για την χρηματοδότηση αυτών των δραστηριοτήτων είναι γνωστή στην ηγεσία της χώρας, και στον πρόεδρο Xi Jinping, που θέλει να χτυπήσει την κερδοσκοπία στον τομέα των ακινήτων. Αυτή η προσπάθεια όμως, που είναι σε εξέλιξη από το 2020, χτύπησε τους μεγάλους κατασκευαστές σαν την Evergrande και τους οδήγησε κοντά στην χρεωκοπία, με φυσικό επακόλουθο την αδυναμία τους να φανούν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Η μεγάλη αναταραχή στον κατασκευαστικό τομέα δεν είναι η μόνη που έχει προέλθει από πολιτικές αποφάσεις.
Το κυνηγητό που έχει εξαπολύσει ο πρόεδρος Xi Jinping εναντίον των μεγάλων επιχειρήσεων του τεχνολογικού τομέα και των εταιρειών που παρέχουν υπηρεσίες ιδιωτικής εκπαίδευσης έχει δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα σε πολλές μεγάλες επιχειρήσεις. Πέρα από την μείωση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης, οι πολιτικές αποφάσεις της ηγεσίας, δηλαδή τα αυστηρά μέτρα εναντίον του Covid και το κυνηγητό εναντίον των μεγάλων κατασκευαστών και των γιγάντων της τεχνολογίας και της ιδιωτικής εκπαίδευσης, έχουν ως παράπλευρη απώλεια την μεγάλη αύξηση της ανεργίας των νέων της χώρας, η οποία έφθασε στο 19,3% για τις ηλικίες από 16 έως 24 ετών.
Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων δεν είναι καθόλου εύκολη δουλειά. Όλοι οι οικονομολόγοι των δυτικών τραπεζών εκτιμούν πως, υπό τις παρούσες συνθήκες, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να επιτευχθεί ο στόχος για ετήσια αύξηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος κατά 5,5% το 2022 και είναι ζήτημα αν θα επιτευχθεί ρυθμός πάνω από 4%. Το 5,5% είναι ο επίσημος στόχος που είχε ανακοινωθεί κάποια στιγμή την άνοιξη και, επισήμως τουλάχιστον, ισχύει ακόμα. Κατά τους πιο πολλούς οικονομολόγους, ο μόνος τρόπος να επιτευχθεί ο στόχος είναι η αλλαγή πορείας της ηγεσίας και η εκπόνηση ενός σχεδίου στήριξης της οικονομίας, με την συμμετοχή του κράτους και των τραπεζών και την υποβοήθηση από την μεριά της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας.
Αυτό βέβαια θα σημαίνει και χαλάρωση της πίεσης που ασκεί αυτή την στιγμή η κεντρική εξουσία προς τους τομείς της οικονομίας που αναφέραμε προηγουμένως, άρα μπορεί να θεωρηθεί και πολιτική ήττα του προέδρου Xi, κάτι που μάλλον δεν θα του άρεσε ενόψει της αναμενόμενης επανεκλογής του για τρίτη θητεία. Δεν είναι όμως καθόλου σίγουρο πως ο πρόεδρος σκέφτεται να αλλάξει πολιτική. Το πιθανότερο είναι πως αν θέλει να ενισχύσει έναν τομέα της οικονομίας, αυτός θα είναι ο τομέας κατασκευής μικροεπεξεργαστών, ο οποίος βρίσκεται συνεχώς στο στόχαστρο των αποφάσεων του προέδρου Μπάιντεν και των νομοθετών του Κονγκρέσου.
Χθες μάθαμε πως οι ΗΠΑ ετοιμάζονται να χτυπήσουν τους κινέζους κατασκευαστών μικροεπεξεργαστών τύπου NAND που χρησιμοποιούνται κατά κόρον στις flash μνήμες των κινητών τηλεφώνων, στους προσωπικούς υπολογιστές αλλά και σε μεγάλα συστήματα υπολογιστών. Σύμφωνα με το Reuters, το υπό εξέταση σχέδιο προβλέπει την απαγόρευση της πώλησης εξοπλισμού που είναι απαραίτητος για την κατασκευή αυτών των microchips προς τις κινεζικές εταιρείες που τα παράγουν.
Με αυτόν τον τρόπο οι ΗΠΑ ελπίζουν πως δεν θα αφήσουν αυτές τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και ταυτόχρονα θα δώσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε αμερικανικές επιχειρήσεις όπως η Micron Technology και η Western Digital. Την ίδια στιγμή, στο Bloomberg διαβάζουμε πως το νομοσχέδιο που ετοιμάζεται στο αμερικανικό Κονγκρέσο και προβλέπει την γενναία ενίσχυση των επιχειρήσεων που έχουν παραγωγικές εγκαταστάσεις κατασκευής microchips μέσα στις ΗΠΑ, θα περιλαμβάνει όρο που θα απαγορεύει σε όσους δεχθούν αυτήν την βοήθεια να επεκτείνουν ή να εκσυγχρονίσουν τις δραστηριότητες που έχουν ήδη στην Κίνα.
Είναι φανερό πως η κατάσταση δεν είναι και τόσο εύκολη για την κινεζική ηγεσία. Ποτέ στο παρελθόν δεν έχει πέσει τόσο έξω στον στόχο της ετήσιας οικονομικής ανάπτυξης. Μπορεί να νοιώθει μεγάλη πίεση προκειμένου να μην φανεί πως απέτυχε, αλλά δεν μπορεί εύκολα να εγκαταλείψει τις – έντονα πολιτικού χαρακτήρα – εκστρατείες εναντίον επιχειρήσεων που δεν συμβάλλουν στην «κοινή ευημερία» όπως αποκαλεί το μεγάλο του όνειρο ο πρόεδρος Xi, ούτε την σκληρή μάχη εναντίον της πανδημίας. Επιπλέον, έχει πιο σοβαρά πράγματα να σκεφθεί αυτή την εποχή, όπως την προσπάθεια των ΗΠΑ να πνίξουν την τεχνολογική πρόοδο της χώρας. Δεν είναι λοιπόν σίγουρο πως αυτή την φορά θα καταφύγει στα μεγάλα μέσα προκειμένου να πετύχει τον επίσημο στόχο για την οικονομική ανάπτυξη.
Αυτό το ενδεχόμενο ενισχύεται και από τις πληροφορίες που έρχονται τις τελευταίες μέρες από το Πεκίνο. Όπως μεταδίδουν οι ανταποκριτές του Bloomberg, πολύ υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι ενημέρωσαν την προηγούμενη εβδομάδα πιο χαμηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης πως ο στόχος του 5,5% πρέπει πλέον να θεωρείται ενδεικτικός. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, το μήνυμα από την ηγεσία είναι πως κανείς δεν πρόκειται να τιμωρηθεί στην περίπτωση μη επίτευξης του στόχου για την οικονομική ανάπτυξη, ο οποίος είναι ούτως ή άλλως σχεδόν απρόσιτος. Δεν είναι απαραίτητο να γίνει και με επίσημο τρόπο, αλλά φαίνεται πως η ηγεσία της χώρας αναγνωρίζει αυτό που είναι προφανές σε όλο τον κόσμο. Πως το κινεζικό ΑΕΠ δεν πρόκειται με κανέναν τρόπο να μεγαλώσει φέτος κατά 5,5%.
