Την Παρασκευή δημοσιοποιήθηκε από τον FAO (Food and agriculture organization of the United Nations), τον τομέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που ασχολείται με τα τρόφιμα και τη γεωργία, το μηνιαίο δελτίο τιμών του. Καθώς αυτό το μηνιαίο δελτίο είναι και το πρώτο του 2024, μαζί με τις συγκρίσεις με τους προηγούμενους μήνες είδαμε και τις συγκρίσεις με τα προηγούμενα χρόνια. Πριν περάσουμε στο περιεχόμενο του δελτίου τιμών του FAO, πρέπει να θυμίσουμε πως περιλαμβάνει πέντε κύριες κατηγορίες τροφίμων με έναν δείκτη για κάθε κατηγορία και πως οι τιμές στις οποίες αναφέρεται είναι αυτές που παίρνουν οι παραγωγοί όταν πουλήσουν τα προϊόντα τους, κυρίως μέσα στις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές αγροτικών προϊόντων.
Ο δείκτης FAO Food Price Index (FFPI), ο οποίος είναι αυτός που συνήθως εμφανίζεται στις ειδήσεις των διεθνών πρακτορείων και τα ρεπορτάζ των ειδησεογραφικών ιστοσελίδων και των εφημερίδων, υπολογίζεται με βάση τις τιμές των δεικτών των πέντε κατηγοριών. Σε αυτόν τον υπολογισμό ο κάθε ένας από τους πέντε κλαδικούς δείκτες συμμετέχει ανάλογα με το μερίδιο του κλάδου στις παγκόσμιες εξαγωγές αγροτικών προϊόντων.
Στις ανακοινώσεις της Παρασκευής είχαμε την ευκαιρία να δούμε δύο μεγέθη που μας έδειξαν πώς εξελίχθηκαν σε γενικές γραμμές οι τιμές των τροφίμων το 2023. Το ένα μέγεθος ήταν η διαφορά της τιμής του δείκτη FFPI και των κλαδικών δεικτών του Δεκεμβρίου 2023 από τον αντίστοιχο του Δεκεμβρίου 2022. Το άλλο ήταν η διαφορά του μέσου όρου του δείκτη FFPI (και των κλαδικών) για το 2023 σε σχέση με τον μέσο όρο του 2022. Όπως και να κοιτάξουμε τα πράγματα, είναι ξεκάθαρο πως μέσα στο 2023 ο δείκτης FFPI σημείωσε αξιόλογη πτώση. Αν κοιτάξουμε τους μέσους όρους βλέπουμε πως αυτός του 2023 ήταν στις 124 μονάδες, μειωμένος κατά 19,7 μονάδες από εκείνον του 2022, πτώση που αντιστοιχεί σε ποσοστό 13,7%.
Αν κοιτάξουμε την επίδοση για τον Δεκέμβριο, αυτή ήταν στις 118,5 μονάδες, 13,3 μονάδες και 10,10% κάτω από εκείνη του Δεκεμβρίου 2022. Αν ρίξουμε μία πιο λεπτομερή ματιά στις ανακοινώσεις της Παρασκευής, μπορούμε να δούμε πως ο μέσος όρος του FFPI για το 2023 δεν είναι μικρότερος μόνο από αυτόν του 2022 αλλά και από αυτόν του 2021, έστω και για ένα πολύ μικρό ποσοστό (λίγο περισσότερο από 1%). Από τα διαγράμματα που περιλαμβάνονται στο επίσημο δελτίο Τύπου του FAO βλέπουμε πως η τιμή του FFPI για τον Δεκέμβριο του 2023 είναι περίπου 26% κάτω από το ψηλότερο σημείο του που σημειώθηκε τον Μάρτιο του 2022, λίγο μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Από τα ίδια διαγράμματα βλέπουμε πως ο FFPI του Δεκεμβρίου 2023 βρίσκεται αρκετά κάτω και από την τιμή του Δεκεμβρίου 2021 (λίγο περισσότερο από 10%).
Στο επίπεδο των κλαδικών δεικτών, από τους πέντε δείκτες οι τέσσερις σημείωσαν πτώση το 2023 σε σχέση με το 2022. Ξεκινώντας από την εξαίρεση, βλέπουμε πως ο δείκτης της ζάχαρης σημείωσε άνοδο κατά 26,60%, αν δούμε τους ετήσιους μέσους όρους και κατά 14,8% από Δεκέμβριο σε Δεκέμβριο. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς η σημαντική άνοδος της τιμής της ζάχαρης έχει απασχολήσει πολύ τον διεθνή οικονομικό Τύπο. Εδώ είναι απαραίτητο να σημειώσουμε πως από τον Σεπτέμβριο μέχρι τώρα ο δείκτης ζάχαρης έχει υποχωρήσει κατά περίπου 18%. Περνώντας στον δείκτη των κρεάτων, ο οποίος λαμβάνει υπόψη του την εξέλιξη των τιμών στο μοσχαρίσιο, το πρόβειο και το χοιρινό κρέας καθώς και σε αυτό για τα κοτόπουλα βλέπουμε πως η πτώση είναι μάλλον μικρή. Ο μέσος όρος του 2023 ήταν 3,4% κάτω από αυτόν του 2022 και η τιμή του Δεκεμβρίου 2023 ήταν 1,8% χαμηλότερη από αυτήν του 2022.
Στα γαλακτοκομικά, όπου λαμβάνονται υπόψη οι τιμές του βουτύρου, των τυριών και του γάλακτος σε σκόνη, η πτώση σε επίπεδο ετήσιων μέσων όρων ήταν της τάξης του 16,5% ενώ από το τέλος του 2022 στο τέλος του 2023 ήταν περίπου ή ίδια, στο 16%. Στον τομέα των δημητριακών, όπου λαμβάνονται υπόψη οι τιμές των διαφόρων ειδών σιταριού, καλαμποκιού, κριθαριού, σόργου και ρυζιού, η πτώση στους ετήσιους μέσους όρους ήταν 15,40% και από Δεκέμβριο σε Δεκέμβριο 16,60%. Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως η καθαρά πτωτική πορεία των τιμών στο σιτάρι και το καλαμπόκι αντιστάθμισαν με το παραπάνω την άνοδο στις τιμές του ρυζιού που έχουν προκαλέσει οι καιρικές συνθήκες και οι φόβοι για τις συνέπειες του φαινομένου Ελ Νίνιο.
Ο τελευταίος κλαδικός δείκτης, αυτός των φυτικών ελαίων που διαμορφώνεται από τις τιμές 10 διαφορετικών ελαίων, έχει σημειώσει τη μεγαλύτερη πτώση σε επίπεδο ετήσιου μέσου όρου, με 26,60%. Η πτώση από Δεκέμβριο σε Δεκέμβριο είναι αρκετά μικρότερη, στο επίπεδο του 15,60%. Η πολύ σημαντική μείωση του συγκεκριμένου δείκτη οφείλεται στο γεγονός πως οι τιμές του ηλιέλαιο και του φοινικέλαιου είχαν σημειώσει σχεδόν μετεωρική άνοδο στις αρχές του 2022, αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, και στη συνέχεια ξεφούσκωσαν.
Χωρίς να υποβαθμίσουμε το γεγονός πως σε ορισμένες κατηγορίες τροφίμων, κυρίως στη ζάχαρη και το ρύζι, οι τιμές το 2023 ήταν ξεκάθαρα ανοδικές, είναι σαφές πως το 2023 ήταν μία καθαρά πτωτική χρονιά από πλευράς τιμών για το σύνολο των τροφίμων, όπως αυτές υπολογίζονται από τον FAO. Όπως είδαμε παραπάνω, η πτώση των τιμών είναι σημαντική, από οποιοδήποτε πρίσμα και αν την εξετάσει κανείς. Ουσιαστικά, η τάση είναι πτωτική εδώ και σχεδόν δύο χρόνια, από τον Μάρτιο του 2022 όταν σχεδόν όλες οι τιμές εκτοξεύθηκαν με αφορμή τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Μία τέτοια πτώση δε γίνεται παρά να περάσει κάποια στιγμή στις τιμές των τελικών προϊόντων που αγοράζουν οι πολίτες στα σούπερ μάρκετ και αλλού. Είναι αλήθεια πως αυτό δεν έχει γίνει ακόμα, τουλάχιστον σε βαθμό που να μπορεί να αλλάξει την εντύπωση του μέσου πολίτη για το τι γίνεται με το κόστος των τροφίμων. Αργά ή γρήγορα όμως θα φτάσουμε εκεί.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως και οι αυξήσεις στις τιμές των αγροτικών προϊόντων δεν πέρασαν αμέσως στις τιμές των τελικών προϊόντων, πέρασαν αρκετοί μήνες για να γίνει αυτό. Κάτι αντίστοιχο περιμένουμε να γίνει και τώρα που τα πράγματα πηγαίνουν στην αντίθετη κατεύθυνση. Μόνο που τώρα είναι λογικό να κρατήσει λίγο (ή και πολύ) παραπάνω γιατί απλούστατα η μείωση του κόστους των αγροτικών προϊόντων βελτιώνει κατά πολύ την κερδοφορία των επιχειρήσεων του κλάδου όσο οι τελικές τιμές δεν πέφτουν.
Επειδή όμως κάποια στιγμή θα εμφανιστεί και η δύναμη του ανταγωνισμού και κάποια επιχείρηση θα αποφασίσει να ξεκινήσει αυτό τον χορό, πιθανολογούμε πως, αργά ή γρήγορα, μέσα στο 2024 θα δούμε ουσιαστικές μειώσεις στις τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ που είναι γεμάτα με τρόφιμα κάθε είδους. Με την προϋπόθεση βέβαια πως δε θα συμβεί κάτι σε διεθνές επίπεδο που να αντιστρέψει τη σαφή πτωτική τάση που φαίνεται καθαρά στα στοιχεία του FAO που ήταν και η αφορμή για τη σημερινή μας αναζήτηση.
