Η ρώσικη εισβολή στην Ουκρανία οδήγησε την Ευρώπη στην απόφαση να απομακρυνθεί το ταχύτερο δυνατό από το τρέχον ενεργειακό μείγμα. Η προτεραιότητα του σχεδίου της ΕΕ Repower EU είναι η διαφοροποίηση των προμηθειών της από πηγές φυσικού αερίου που έχουν ήδη ανακαλυφθεί και είναι γεωγραφικά κοντά στην ευρωπαϊκή αγορά.
Μέσα από αυτό το πρίσμα, μήπως θα «βγουν από το συρτάρι» τα σχέδια του αγωγού East Med;
Αν ναι, ποιες εταιρείες είναι υπεύθυνες για την ανάπτυξη του έργου και πώς αναβαθμίζει τον ρόλο της Ελλάδας στη νοτιανατολική Μεσόγειο;
O πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε τις ισορροπίες σε διπλωματικό, εμπορικό και ενεργειακό επίπεδο. Η απόφαση για τον τερματισμό της εξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο σε συνδυασμό με την εκτόξευση των ενεργειακών τιμών σε πάρα πολύ υψηλά επίπεδα δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε επανυιοθέτηση του σχεδίου για τον αγωγό φυσικού αερίου East Med.
Τα σχέδια του συγκεκριμένου αγωγού που φαίνεται ότι είχαν «μπει στο συρτάρι» προέβλεπαν έναν θαλάσσιο και χερσαίο αγωγό που θα μετέφερε φυσικό αέριο από τα θαλάσσια κοιτάσματα Leviathan και Αφροδίτη της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ελλάδα, καθώς και προς την Ιταλία και άλλες ευρωπαϊκές περιοχές μέσω των αγωγών Poseidon και IGBΟ. Για την ακρίβεια, η ιδέα ξεκίνησε ακριβώς μετά την ανακάλυψη των κοιτασμάτων Αφροδίτη και Leviathan και είχε σαν στόχο την εξαγωγή του φυσικού αερίου της Νοτιοανατολικής Μεσογείου προκειμένου να ενισχυθεί η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Ο αγωγός με χωρητικότητα 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ανά χρόνο σε περίπτωση που κάποια στιγμή κατασκευαστεί, θα απαιτήσει 7 δις δολάρια και θα χρειαστεί 4 χρόνια για την ολοκλήρωση του. Υπεύθυνοι για την ανάπτυξη του είναι ο «Υποθαλάσσιος Αγωγός Φυσικού Αερίου Ελλάδας–Ιταλίας / ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε.», στην οποία συμμετέχουν ισομερώς η ελληνική ΔΕΠΑ και η ιταλική εταιρεία Edison.
Όλοι θυμόμαστε την υπογραφή της διακυβερνητικής συμφωνίας Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ για την κατασκευή του συγκεκριμένου έργου που έγινε το 2020 στο Ζάππειο Μέγαρο παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη, του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη και του τότε πρωθυπουργού του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Εν συνεχεία διεκπεραιωθήκαν οι θαλάσσιες μελέτες μεταξύ τέλη Ιουλίου και αρχές Αυγούστου 2021 από το ερευνητικό πλοίο Nautical Geo. Ο αγωγός θα ξεκινά από τη Θάλασσα του Λεβάντε και θα κατευθύνεται προς τον σταθμό συμπίεσης στην Κύπρο. Από την Κύπρο, ο αγωγός θα συνεχίζει δυτικά για περίπου 700 χιλιόμετρα και εν συνέχεια θα φτάνει στον σταθμό αποσυμπίεσης στην ανατολική Κρήτη. Θα συνεχίζει βορειοδυτικά έως την ανατολική Πελοπόννησο, κοντά στον Άγιο Φωκά Λακωνίας.
Κατόπιν θα διασχίζει χερσαία την Πελοπόννησο σε βορειοδυτική κατεύθυνση, τον Πατραϊκό κόλπο και την ηπειρωτική Ελλάδα για να καταλήξει στο Φλωροβούνι της Θεσπρωτίας. Εν συνεχεία σχεδιάζεται να συνδεθεί με το έργο του αγωγού Poseidon, ο οποίος θα στέλνει το φυσικό αέριο προς την Ιταλία.
Το έργο έχει συμπεριληφθεί από την ΕΕ στα έργα κοινού ενδιαφέροντος (PCI), τα οποία αναγνωρίζονται ως προτεραιότητα για το ενεργειακό ισοζύγιο της Ευρώπης βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 347/2013, ενώ στις 5 Μαΐου 2020 χορηγήθηκε στο έργα Εast Med και Poseidon το καθεστώς Έργου Εθνικής σημασίας και Δημοσίου Συμφέροντος από το Ελληνικό Κοινοβούλιο.
Υπενθυμίζουμε ότι το 2015 ξεκίνησε η συγχρηματοδότηση από την ΕΕ των προ της Μελέτης Εφαρμογής -Pre-Feed Studies- μελετών του έργου. Το σύνολο των μελετών που εκπονήθηκαν και ολοκληρώθηκαν τον Μάρτιο του 2018 επιβεβαίωσαν την τεχνική εφικτότητα, την οικονομική βιωσιμότητα και την εμπορική ανταγωνιστικότητα του Έργου, κάτι όμως που αμφισβήτησαν πρόσφατα οι ΗΠΑ όπως θα δούμε παρακάτω.
Τον Ιούνιο του 2018 η IGI Poseidon υπέγραψε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύμβαση επιχορήγησης ύψους 34.5 εκατ. ευρώ , τη συγχρηματοδότηση με ποσοστό 50% των κυρίων εναπομεινάντων σταδίων της ανάπτυξης και ωρίμανσης του έργου. Όλες οι Μελέτες Εφαρμογής (FEED) για τα χερσαία & υποθαλάσσια τμήματα βρίσκονται σε εξέλιξη από τον Ιούνιο του 2020. Έχει επίσης ανατεθεί η Λεπτομερής Υποθαλάσσια Έρευνα (DMS) ενώ βρίσκονται σε διαδικασία ανάθεσης οι περιβαλλοντικές μελέτες για τα χερσαία και υποθαλάσσια τμήματα (ESIA Offshore & Onshore) καθώς και η σύμβαση για την Αξιολόγηση και επαλήθευση του σχεδιασμού (Design Appraisal & Verification).
Τι έγινε και όλα αυτά έχουν παραμείνει «ασκήσεις επί χάρτου»;
Δημοσιοποιήθηκε το non paper του State Department σύμφωνα με το οποίο έπρεπε να εγκαταλειφθεί η κατασκευή του East Med τόσο για λόγους οικονομικής βιωσιμότητας όσο και εξαιτίας των εντάσεων που προκαλεί στην Ανατολική Μεσόγειο. Επιπλέον υπήρξαν προβληματισμοί και για την τεχνική βιωσιμότητα του έργου.
Ήταν όμως και κάτι άλλο: To βάρος της άποψης ότι η Ευρώπη δεν χρειαζόταν νέους αγωγούς φυσικού αερίου κόστους 7 δις ευρώ, από τη στιγμή που υπήρχαν τα ενεργειακά δίκτυα από τη Ρωσία. Πόσο μάλλον από τη στιγμή που η ΕΕ είχε θέσει σαν στόχο να μειωθεί η χρήση του φυσικού αερίου κατά 25% μέχρι το 2030 και κατά 100% μέχρι το 2050.
Και κάπως έτσι η ιδέα του αγωγού σιωπηλά αλλά συντονισμένα εγκαταλείφθηκε και έναντι αυτού αποφασίστηκε η επικέντρωση στις ΑΠΕ, αλλά και η πόντιση ηλεκτρικών καλωδίων ώστε να μπορέσουν οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου να αυξήσουν τις ΑΠΕ και να σταθεροποιήσουν ταυτόχρονα τα δίκτυα τους.
Η ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας μέσω του καλωδίου Euro-Asia Interconnector όσο και η ηλεκτρική διασύνδεση Αιγύπτου – Ελλάδας μέσω του καλωδίου Euro-Africa Interconnector περιλαμβάνονται στο σχέδιο αυτό. Ένα σχέδιο το οποίο έχει extra πόντους όσον αφορά την πιο εύκολη αποδοχή του από την πλευρά της Τουρκίας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα ξαναλλάξει τους σχεδιασμούς;
Στις 24 Φεβρουαρίου η Ρωσία με την εισβολή της στην Ουκρανία οδήγησε την Ευρώπη στην απόφαση να απομακρυνθεί το ταχύτερο δυνατό από το τρέχον ενεργειακό μείγμα.
Η απόφαση αυτή άραγε θα μπορούσε μεταξύ άλλων να περιλαμβάνει την διαφοροποίηση των προμηθειών της από πηγές φυσικού αερίου που έχουν ήδη ανακαλυφθεί και είναι γεωγραφικά κοντά στην ευρωπαϊκή αγορά;
Προφανώς και ναι, άλλωστε αυτή είναι και η προτεραιότητα του σχεδίου της ΕΕ Repower EU. Μέσα από αυτό το πρίσμα, η συζήτηση για το αν θα πρέπει να «βγουν από το συρτάρι» τα σχέδια του αγωγού East Med ως μια εναλλακτική που θα υποκαταστήσει το ρωσικό αέριο είναι κάτι παραπάνω από πιθανή.
Το τρίτο συνέδριο για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, την Ανατολική Μεσόγειο και τα Δυτικά Βαλκάνια, που θα ολοκληρωθεί σήμερα στην Ουάσινγκτον, έχει μεταξύ άλλων σαν κύριο θέμα το ρόλο της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Στο συνέδριο συμμετέχουν ηγετικές προσωπικότητες από όλο το φάσμα της πολιτικής και οικονομικής δραστηριότητας και θα εξεταστούν τα ζητήματα ενέργειας, ασφάλειας και οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής. Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τη θέση του εμπνευστή της νομοθεσίας EastMed Act και επικεφαλή της επιτροπής διεθνών σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ Μπομπ Μενέντεζ, όσον αφορά τα νέα δεδομένα που δημιουργεί ο πόλεμος της Ουκρανίας στην ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής.
Πάντως, ο Διευθύνων Σύμβουλος της ιταλικής Edison Nicola Monti –υπενθυμίζουμε ότι η Edison συμμετέχει μαζί με τη ΔΕΠΑ στο σχέδιο του αγωγού- έχει υπογραμμίσει εδώ και μέρες την επιτακτική ανάγκη να ξανανοίξει άμεσα η συζήτηση για το έργο EastMed καθώς, «ήταν ένα βιώσιμο έργο και ανταγωνιστικό ήδη πριν από την κρίση, αλλά ακόμη περισσότερο είναι βιώσιμο και ανταγωνιστικό σήμερα...
Είναι ένα έργο που μπορεί να υλοποιηθεί μέσα σε τέσσερα χρόνια από τη στιγμή που πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις από πλευράς χρηματοδότησης και από πολιτική άποψη».
Yπενθυμίζουμε ότι οι κύριες δραστηριότητες της Edison είναι η παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου και μέσω των θυγατρικών της δραστηριοποιείται σε όλη την Ευρώπη, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Έχει ένα δίκτυο 89 υδροηλεκτρικών σταθμών, 14 θερμοηλεκτρικών σταθμών, 43 αιολικών πάρκων και 64 σταθμών φωτοβολταϊκών συστημάτων καθαρής εγκατεστημένης ισχύος 6,3 GW και 1 εμπορικής γραμμής ηλεκτρικής ενέργειας HV ισχύος 150 MW.
Είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας στην Ιταλία με περίπου 15% της εθνικής παραγωγής και στην Ελλάδα, με περίπου 12% της εθνικής παραγωγής μέσω της θυγατρικής Elpedison (50% συμμετοχή, κοινοπραξία Edison και Ελληνικά Πετρέλαια).Μαζί με τη ΔΕΠΑ, αναπτύσσει το έργο του αγωγού Ελλάδας-Ιταλίας.
Οι δραστηριότητες υδρογονανθράκων περιλαμβάνουν εξερεύνηση, παραγωγή και διανομή φυσικού αερίου και αργού πετρελαίου. Από το 2010, ο Edison κατείχε 80 παραχωρήσεις και άδειες υδρογονανθράκων με αποθέματα υδρογονανθράκων 52,8 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Τέλος υπενθυμίζουμε ότι εξαγοράστηκε από την Electricité de France-EDF- το 2012.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
