Σχεδόν μία ντουζίνα χρόνια έχουμε να δούμε αυτά που συμβαίνουν στην αγορά ομολόγων. Βασική αιτία είναι ο πιο επιθετικός και συγχρονισμένος κύκλος σύσφιξης νομισματικής πολιτικής σε Αμερική και Ευρώπη, με την Fed να αυξάνει τα επιτόκια σε υψηλό 22 ετών και την ΕΚΤ να τα ανεβάζει στο υψηλότερο επίπεδο από τη γέννηση του ευρώ.
Ο επενδυτικός κόσμος είχε σχεδόν ξεχάσει πως είναι να λειτουργεί το σύστημα με υψηλές αποδόσεις στα πιο «ασφαλή» ομόλογα και αυτή από μόνη της είναι μία εξέλιξη που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις παγκόσμιες αγορές, έχοντας καθοριστικό αντίκτυπο και για τα χρηματιστήρια. Έχει επίσης μεγάλη σημασία για το κόστος δανεισμού επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Όταν ένα ομόλογο όπως το 10ετές των ΗΠΑ, που θεωρείται το ασφαλέστερο στον κόσμο, δίνει απόδοση πάνω από 4,6% και το 10ετές της Γερμανίας έχει απόδοση σχεδόν 3%, είναι σαφές ότι μεγάλες ροές κεφαλαίων εγκαταλείπουν τις μετοχές – οι οποίες έτσι κι αλλιώς θεωρούνται υψηλότερου κινδύνου και ταυτόχρονα πλήττονται από τον κίνδυνο ύφεσης – με κατεύθυνση την αγορά τίτλων σταθερού εισοδήματος. Ορισμένοι αναλυτές δεν δίνουν σύσταση «buy» ούτε καν για τα 10ετή ΗΠΑ και Γερμανίας, προτιμώντας π.χ. τα αμερικανικά έντοκα που δίνουν απόδοση 5,5%.
Θέτουν, μάλιστα, το ακόλουθο ερώτημα: Γιατί να αναλάβει ένας επενδυτής το οποιοδήποτε ρίσκο με μετοχές ή άλλα assets, όταν υπάρχει μία βραχυπρόθεσμη επένδυση όπως τα αμερικανικά έντοκα που δίνουν τόσο υψηλή απόδοση; Για τους πιο ψαγμένους φυσικά υπάρχουν και άλλες πιο σύνθετες επιλογές αλλά η μεγαλύτερη εικόνα είναι ότι οι αυξημένες αποδόσεις στα ομόλογα αλλάζουν τα δεδομένα στις αγορές.
Κάποιοι τάσσονται υπέρ των κρατικών ομολόγων μεγαλύτερης διάρκειας γιατί η πραγματική τους απόδοση, που είναι η απόδοση μείον τον πληθωρισμό, είναι στο υψηλότερο επίπεδο από το 2009. Η απόδοση του 10ετούς των ΗΠΑ βρίσκεται σε σημείο που τελευταία φορά καταγράφηκε το μακρινό 2007, διότι η κυρίαρχη προσδοκία στις τάξεις των επενδυτών είναι ότι η Fed πιθανότατα θα προχωρήσει και σε νέα αύξηση των επιτοκίων, ενώ σε κάθε περίπτωση θα διατηρήσει υψηλά τα επιτόκια για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όσο ο πληθωρισμός δεν υποχωρεί προς το στόχο του 2%, τόσο θα μεγαλώνει το εκτιμώμενο διάστημα που οι αγορές θα λειτουργούν με υψηλά επιτόκια, με συνέπεια να παραμένουν υψηλές και οι αποδόσεις των ομολόγων.
Η απόδοση του γερμανικού 10ετούς, του ομολόγου αναφοράς για την Ευρώπη, εκτινάχθηκε χθες πάνω από το 2,9% για πρώτη φορά από τις 7 Ιουλίου του 2011. Τότε, το επιτόκιο καταθέσεων της ΕΚΤ διαμορφωνόταν στο 0,50% (ενώ σήμερα είναι 4%) και δύο ημέρες αργότερα θα αυξανόταν στο 0,75%, ωστόσο η ελληνική κρίση είχε χτυπήσει την πόρτα της Ευρώπης και οι αποδόσεις των γερμανικών ομολόγων είχαν αρχίσει να παίρνουν την κατιούσα αφού θεωρούνταν ασφαλή καταφύγια για τους επενδυτές.
Από την αυξητική τάση των αποδόσεων δεν θα μπορούσαν να… γλιτώσουν τα ελληνικά ομόλογα, με το 10ετές να έχει σκαρφαλώσει στο 4,45% από 3,8% που ήταν στις αρχές Σεπτεμβρίου. Την υψηλότερη απόδοση στην Ευρωζώνη δίνει το 10ετές της Ιταλίας κοντά στο 5%.
Δεν είναι όμως μόνο τα επιτόκια των κεντρικών τραπεζών. Στο πλαίσιο της νομισματικής σύσφιξης, Fed και ΕΚΤ ξεφουσκώνουν τους ισολογισμούς τους, αφαιρώντας στην ουσία ρευστότητα από το σύστημα. Αντιστρέφουν με άλλα λόγια τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης, τα γνωστά ως QE, μέσω των οποίων οι αγορές άντλησαν πρωτοφανή επίπεδα ρευστότητας την περασμένη δεκαετία. Η Fed έχει στόχο τη συρρίκνωση του ισολογισμού της κατά 95 δισ. δολάρια το μήνα αν και δεν πετυχαίνει το στόχο κάθε μήνα. Πάντως, την περασμένη εβδομάδα προχώρησε στη μεγαλύτερη εβδομαδιαία μείωση κατά 62,5 δισ. δολάρια, βάζοντας το… λιθαράκι της στην άνοδο των αποδόσεων.
Τέλος, όσο η οικονομία συνεχίζει να αντέχει στις πιέσεις και ο πληθωρισμός το ίδιο, τόσο ενισχύονται τα επιχειρήματα των γερακιών στις τάξεις της Fed και της ΕΚΤ υπέρ της περαιτέρω αύξησης των επιτοκίων και της στρατηγικής «υψηλότερα για περισσότερο». Και κάπως έτσι, οι αποδόσεις των ομολόγων θα παραμείνουν σε υψηλά πολλών ετών.
Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι η Capital Economics εκτιμά πως οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων των μεγαλύτερων ανεπτυγμένων οικονομιών, όπως των ΗΠΑ και της Γερμανίας, θα υποχωρήσουν κατά 100 μονάδες βάσης ή 1% το 2024, γιατί οι κεντρικές τράπεζες θα μειώσουν τα επιτόκια ταχύτερα από τις προσδοκίες και τα πιο risky assets όπως οι μετοχές θα είναι αυτά που θα σημειώσουν ράλι.
