Μία μακρά περίοδο στασιμοπληθωρισμού σε ΗΠΑ και Ευρώπη φοβούνται Fed και ΕΚΤ, καθώς το τσουνάμι των πολιτικών αποφάσεων του Ντόναλντ Τραμπ είναι πάρα πολύ πιθανό να οδηγήσει σε αναζωπύρωση του πληθωρισμού και σε σημαντική επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Τζερόμ Πάουελ και Κριστίν Λαγκάρντ βλέπουν ότι το μέλλον είναι τόσο αβέβαιο και οι κινήσεις του Αμερικανού προέδρου τόσο ανατρεπτικές, που είναι πάρα πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί η πρέπουσα νομισματική πολιτική.
Χθες, σημειώθηκε ένα ακόμη επεισόδιο στον εμπορικό πόλεμο που έχει κηρύξει ο Τραμπ κατά… πάντων. Τα μεσάνυχτα της 12ης Μαρτίου η Ουάσιγκτον επέβαλε δασμούς 25% στις εισαγωγές αλουμινίου και χάλυβα από όλους ανεξαιρέτως τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Λίγες ώρες αργότερα η ΕΕ και ο Καναδάς προχώρησαν σε αντίποινα, επιβάλλοντας δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα ύψους 49 δισ. δολαρίων. Επίσης, χθες, η Κίνα έστειλε το πιο ηχηρό μήνυμα από τότε που εξελέγη ο Τραμπ, προειδοποιώντας τις ΗΠΑ ότι είναι έτοιμη για «κάθε είδους» πόλεμο.
Με τα σημερινά δεδομένα η γενίκευση του εμπορικού πολέμου σε παγκόσμιο επίπεδο μοιάζει αναπόφευκτη. Η μεγαλύτερη, ενδεχομένως, επίδραση των δασμών θα είναι η βραχυπρόθεσμη άνοδος του πληθωρισμού και η επιβράδυνση της ανάπτυξης, δύο συστατικά που όταν συνδυάζονται επιβεβαιώνουν το σενάριο του στασιμοπληθωρισμού. Στη συνέχεια, βέβαια, η εξασθένηση της οικονομικής δραστηριότητας θα οδηγήσει σε πτώση τον πληθωρισμό, αλλά η… ζημιά θα έχει ήδη γίνει για την παγκόσμια οικονομία.
Στη Φρανκφούρτη, τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ εξετάζουν όλα τα ενδεχόμενα καθώς το κλίμα είναι «πολεμικό». Οι Ευρωπαίοι κεντρικοί τραπεζίτες μπορεί να διαφωνούν σε επιμέρους στοιχεία, όμως συμφωνούν ότι εν μέσω πρωτοφανούς αβεβαιότητας η σταθερότητα των τιμών είναι πιο σημαντική από ποτέ.
Για να γίνει πιο κατανοητό το τι ακριβώς φοβάται η Λαγκάρντ, αρκεί να υπενθυμίσουμε ότι η τελευταία φορά που η γερμανική οικονομία διένυσε περίοδο άνθησης μέσω δανεισμού ήταν μετά την επανένωση. Τότε, το δημόσιο χρέος εκτινάχθηκε κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες ως προς το ΑΕΠ και ο πληθωρισμός έφτασε στο 6%, αναγκάζοντας την Bundesbank να αυξήσει τα επιτόκια δραματικά, πλησιάζοντας το 9%. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε πολλά προβλήματα σε άλλες κεντρικές τράπεζες της Ευρώπης, οι οποίες δεν είχαν άλλη επιλογή από το να ακολουθήσουν.
Η τρέχουσα αναταραχή θα μπορούσε, λοιπόν, να δυσκολέψει σε πολύ μεγάλο βαθμό το έργο της ΕΚΤ, καθώς δεν θα είναι εύκολο να βρεθεί η χρυσή τομή και να εφαρμοστεί κοινή νομισματική πολιτική που θα ικανοποιεί όλες τις χώρες - μέλη της Ευρωζώνης. Πόσω μάλλον, όταν η Ευρώπη είναι πολύ πιθανό να κληθεί σύντομα να λειτουργήσει σε συνθήκες παγκόσμιου εμπορικού πολέμου.
Η ΕΚΤ έχει μειώσει συνολικά επτά φορές τα επιτόκια από τον Ιούνιο του 2024, με το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων να έχει υποχωρήσει από το 4% στο 2,50%. Η αρχική πρόθεση των «περιστεριών» της ΕΚΤ ήταν να πιέσουν για τη μείωση των επιτοκίων έως το 2% προκειμένου να υποστηριχθεί η ανάπτυξη. Μέσα στο επόμενο τρίμηνο τα στελέχη της ΕΚΤ θα αξιολογούν συνεχώς τις συνθήκες και στόχος είναι να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις για τα επιτόκια τον Ιούνιο, με τη Λαγκάρντ να τονίζει ότι δεν μπορεί να υπάρξει στρατηγική διαρκείας καθώς οι συνθήκες μεταβάλλονται αστραπιαία.
Όσον αφορά στη στρατηγική που θα υιοθετήσει η Fed, η κατάσταση είναι ακόμα πιο σύνθετη, καθώς ο βασικός υπεύθυνος για τις αναταράξεις που σημειώνονται και την πιθανή αναθέρμανση του πληθωρισμού είναι ο Αμερικανός πρόεδρος, ο ίδιος άνθρωπος δηλαδή που ασκεί πιέσεις στον Πάουελ να μειώσει τα επιτόκια. Και όπως είναι γνωστό, η μείωση των επιτοκίων συμβάλλει στην άνοδο των τιμών. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, να υποχρεωθεί η Fed να αυξήσει τα επιτόκια στην πορεία, αν οι δασμοί όντως οδηγήσουν σε άνοδο τον πληθωρισμό.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα διατηρήσει αμετάβλητα τα επιτόκια στη συνεδρίαση της ερχόμενης Τετάρτης και θα συνεχίσει επιφυλακτικά, αποφασίζοντας κάθε φορά ανάλογα με τις συνθήκες και επιλέγοντας να μην πάει σε αύξηση ή μείωση αν δεν υπάρχει βεβαιότητα για το αποτέλεσμα της κίνησης. Οι αγορές, πάντως, προεξοφλούν ακόμη 3 μειώσεις επιτοκίων φέτος με το εύρος του επιτοκίου αναφοράς να διαμορφώνεται στο 3,50%-3,75% στο τέλος του 2025, από 4,25%-4,50% σήμερα. Βέβαια, είναι τόσο καταιγιστικές οι εξελίξεις που οι εκτιμήσεις για τα επιτόκια αναθεωρούνται διαρκώς…
