Η δύσκολη προεκλογική περίοδος, η αβεβαιότητα έκβασης της εκλογικής μάχης και οι τεράστιοι πόροι που απαιτούνται για τα πρωτα βήματα αντιμετώπισης των συνεπειών των σεισμών, που πιθανόν θα κρίνουν και τις εκλογές υποχρεώνουν τον Τ. Ερντογάν να εγκαταλείψει την επιθετική ρητορική του κατά πάντων και να επιδιώξει να κλείσει μέτωπα.
Έτσι, ο Ερντογάν, από ηγέτης ο οποίος είχε ανοίξει μέτωπα με σχεδόν κάθε χώρα στον περίγυρό του εκτός της Ρωσίας, θεωρεί τωρα ότι η επανεκλογή του εξαρτάται και από το κλείσιμο αυτών των μετώπων και την αποκατάσταση των σχέσεων ακομη και με χθεσινούς «εχθρούς».
Με την απόφαση του να διαχωρίσει και να ξεμπλοκάρει την ένταξη της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ, από την υποψηφιότητα της Σουηδίας ο κ. Ερντογάν προσπάθησε να αμβλύνει κάπως τις αρνητικές εντυπώσεις και την οργή που έχει προκαλέσει το βέτο του στην πιο σημαντική απόφαση της Συμμαχίας τις τελευταίες δεκαετίες αλλά είναι σαφές ότι ο εκβιαστικός τρόπος με τον οποίο κινείται κάθε άλλο παρά διασκεδάζει τις εντυπώσεις.
Ο ιταμός τρόπος με τον οποίο απαιτεί την παράκαμψη των νομικών κανόνων ενός κράτους όπως η Σουηδία για να του παραδοθούν οι 120 αντιφρονούντες που βρίσκονται στον κατάλογο που έχει επιδοθεί από την τουρκική κυβέρνηση, εκμηδενίζει την ικανοποίηση που πίστευε ότι θα προκαλούσε στην Δύση η δρομολόγηση της έγκρισης ένταξης της Φιλανδίας..
Και σε ότι αφορά το μείζον για την τουρκική ηγεσία ζήτημα, της αποκατάστασης των σχέσεων με την Ουάσιγκτον και την προώθηση της έγκρισης της Συμφωνίας για τα F-16, είναι προφανές ότι η άρση του βέτο μόνο για την Φιλανδία δεν αρκεί. Τα μέλη του Κογκρέσου που έχουν θέσει ως όρο για την συμφωνία αυτή την άρση του τουρκικού βέο και για τις δυο σκανδιναβικές χώρες, δεν έχει υλοποιηθεί και συνεπώς δεν θα πρέπει να περιμένει αλλαγή στάσης στο θέμα των F16.
Ούτε φυσικά πρόκειται να υπάρξει αλλαγή στάσης στον αποκλεισμό της Τουρκίας από τα F35 επειδή απλώς και μόνο ο διευθυντής της ASELSAN δήλωσε ότι η Τουρκία σύντομα δεν θα χρειάζεται τους S400. Ενώ και η παρουσίαση ξαφνικά την Παρασκευή του πρότυπου του τουρκικής κατασκευής μαχητικού TF-X δεν μπορεί να διασκεδάσει τις ανησυχίες στο εσωτερικό για το γεγονός οτι η Τουρκία έχει μείνει πίσω στον εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση της ισχύος της Πολεμικής Αεροπορίας της.
Το άλλο στοίχημα του Τ. Ερντογάν ήταν να προχωρήσει η διαδικασία αποκατάστασης των σχέσεων με την Αίγυπτο, καθώς η Τουρκία ειδε την Αίγυπτο, στην διάρκεια της δεκαετούς κρίσης στις διμερείς σχέσεις, να καθιερώνεται ως περιφερειακή δύναμη, να έχει ιδιαίτερα ενισχυμένο ρόλο στις ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, απ' οπου αυτοαποκλείστηκε η Τουρκία και συγχρόνως να συγκρούονται σε περιφερειακό επίπεδο με πιο σημαντικό πεδίο την Λιβύη.
Έτσι, ο Μ. Τσαβούσογλου επισκέφθηκε χθες το Κάιρο, στην πρώτη επίσκεψη Τούρκου ΥΠΕΞ μετά από εκείνη του Α. Νταβούτογλου το 2012, και ενώ έχει μεσολαβήσει μια δεκαετία ανύπαρκτων πολιτικών και διπλωματικών σχέσεων, καθώς ο Τ. Ερντογάν είχε αναδειχθεί στον σκληρότερο επικριτή του προέδρου Σίσι μετά την ανατροπή του «προστατευόμενου» από την Άγκυρα αρχηγού των Αδελφών Μουσουλμάνων Μοχαμαντ Μόρσι.
Μια επίσκεψη που ακολουθεί την «διπλωματία των σεισμών» που η Αίγυπτος προσέφερε βοήθεια στους σεισμοπαθείς και ο ίδιος ο κ. Σούκρυ επισκέφθηκε τις περιοχές που επλήγησαν από τους καταστροφικούς σεισμούς.
Οι κ. Τσαβούσογλου και Σούκρυ παρά τις θετικές δηλώσεις για τις σχέσεις των δυο χωρών δεν ήταν σε θέση ακόμη να ανακοινώσουν την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με την ανταλλαγή πρεσβευτών εξέφρασαν όμως την βούληση να προχωρήσει αυτή η διαδικασία.
Στις δηλώσεις τους προσπάθησαν να προβάλουν την σημασία που έχει και για τις δυο χώρες η ενίσχυση της συνεργασίας στον οικονομικό τομέα καθώς και η Αίγυπτος έχει άμεση ανάγκη ξένων επενδύσεων, ενώ και οι τουρκικές εταιρείες αναζητούν νέες επενδυτικές ευκαιρίες στο εξωτερικό, ειδικά σε χώρες του μουσουλμανικού κόσμου.
Σχετικά με το ενδεχόμενο συνάντησης των ηγετών των δυο χωρών και παλι δεν υπηρξε κάποια ειδηση, καθώς απλώς ο κ. Τσαβουσογλου δήλωσε ότι οι δυο ΥΠΕΞ θα εργασθούν σε αυτή την κατεύθυνση ώστε μετά τις εκλογες στην Τουρκία να αποφασίσουν οι ίδιοι οι κ. Σίσι και Ερντογάν (εφοσον φυσικά επανεκλεγεί) να συναντηθούν.
Οι διαφορές μεταξύ των δυο χωρών παραμένουν, καθώς παρά τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση Ερντογάν δεν έχει ικανοποιηθεί πληρως ο όρος του Καΐρου για απόλυτη διακοπή της στήριξης στους Αδελφούς Μουσουλμάνους.
Κυρίως όμως στο θέμα της Λιβύης που μόνο αναφορά υπήρξε στις δηλώσεις, υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ των δυο χωρών, που για την Αίγυπτο δεν είναι μόνο θέμα επιρροής και προσπάθειας ανάμιξης της Τουρκίας στις Αραβικές υποθέσεις αλλά συνιστά και σοβαρό ζήτημα εθνικής ασφάλειας.
Επίσης, κινήσεις της Τουρκίας για εγκατάσταση τουρκικών δυνάμεων στην Σομαλία και στο Σουδάν, η στηριξη που προσφέρει η Άγκυρα στην Αιθιοπία στην διένεξη της με την Αίγυπτο για τα ύδατα του Νείλου, έχουν αντιμετωπισθεί από το Κάιρο ως «εχθρικές» ενέργειες…
Και φυσικά υπάρχει το μείζον θέμα της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία ποτέ δεν εγκατέλειψε το μεγάλο σχέδιο της με το οποίο θα περιθωριοποιούσε εντελώς την Ελλάδα και την Κύπρο στην Ανατολική Μεσόγειο, για οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου.
Ένα σχέδιο που δεν προχώρησε λόγω και της προσωπικής εχθρότητας μεταξύ των Σίσι-Ερντογάν αλλά και λόγω της βελτίωσης των σχέσεων του Καΐρου με την Αθήνα τα τελευταία χρόνια, χωρίς αυτό βεβαίως να αποτελεί εγγύηση για το τι θα συμβεί στην μετά-Σίσι εποχή.
Όμως, η Αίγυπτος και αποδοκίμασε το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο και συνήψε με την Ελλάδα συμφωνία μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ που επικαλύπτει το παράνομο Τουρκολιβυκό, ενώ και με την τελευταία μονομερή οριοθέτηση της Αιγυπτιακής ΑΟΖ με την Λιβύη, φρόντισε να στείλει μήνυμα στην Άγκυρα επικαλύπτοντας τμήμα της υποτιθέμενης Λιβυκής ΑΟΖ που θα προέκυπτε ως αποτέλεσμα του Τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Εξάλλου στην πρόσφατη κοινή επιστολή της Τουρκίας και της Λιβύης στον ΟΗΕ (A/77/646-S/2022/936) στις 9 Δεκεμβρίου 2022 ευθέως η Τουρκία δηλώνει ότι και «... η υποτιθέμενη Συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων συνόρων μεταξύ Αιγύπτου και Ελλάδας είναι μη αποδεκτή από την Λιβύη και την Τουρκία, τις θεωρούμε άκυρες και χωρίς ισχύ και σε καμια περίπτωση δεν μπορεί να γίνει επίκληση τους έναντι μας…».
Ηδη από το 2004 η Τουρκία έχει αμφισβητήσει με επιστολή στον ΟΗΕ και την Συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξυ της Αιγύπτου και της Κύπρου.
Σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, η διακοπή της εχθρικής ρητορικής από τον Ερντογάν από την επομένη των σεισμών ,όπως και η απουσία για ένα μήνα παράνομης δρστηριότητας στο Αιγαίο, είναι θέματα που καταγράφονται ως θετικά αλλά θα χρειασθεί διάρκεια ώστε να υπάρξει αξιόπιστη αξιολόγηση εάν αφορούν αλλαγή προσέγγισης από την τουρκική ηγεσία και όχι τακτικισμό λόγω της δύσκολης κατάστασης στην οποία περιήλθε η χώρα μετά τους καταστροφικούς σεισμούς.
Η κατασταση αυτή παντως συμβάλει στην βελτίωση της εικόνας της Τουρκίας στις Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον που θα ήθελαν αυτή η μη ένταση να οδηγήσει σε ουσιαστικό διάλογο για τα ελληνοτουρκικά.
Παρά τους θερμούς εναγκαλισμούς και τα συχνά τηλεφωνήματα των δυο Υπουργών Εξωτερικών και μια ακόμη ίσως συνάντηση σε επίπεδο Υπουργών Αμυνας, ο στόχος προς το παρόν είναι να διατηρηθεί η μη ένταση το Αιγαίο μέχρις ότου ολοκληρωθεί ο εκλογικός κύκλος στις δύο χώρες.
Ολοι εξάλλου τόσο στις ΗΠΑ οσο και στην Ευρωπη περιμένουν την κάλπη της 14ης Μαΐου στην Τουρκία…
