Η απόφαση του Τραμπ να πουλήσει τα υπερσύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη F-35 στην Ινδία, παρά το γεγονός ότι η χώρα έχει ήδη προμηθευτεί το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα S-400, αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική γεωπολιτική εξέλιξη.
Η απόφαση αυτή δημιουργεί εύλογα ερωτήματα τόσο για την αμερικανική στρατηγική στην περιοχή της Ασίας όσο και για την πολιτική της απέναντι στην Τουρκία, η οποία τιμωρήθηκε με κυρώσεις και αποκλείστηκε από το πρόγραμμα των F-35 για ακριβώς τον ίδιο λόγο: την αγορά των S-400 από τη Ρωσία.
Το βασικό ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί οι ΗΠΑ επιτρέπουν στην Ινδία να αποκτήσει τα F-35, ενώ στην Τουρκία επιβλήθηκαν κυρώσεις και αποκλεισμός από το πρόγραμμα. Η απάντηση βρίσκεται στον γεωπολιτικό ρόλο της κάθε χώρας. Η Ινδία, ως ένας αναδυόμενος παγκόσμιος παίκτης, αποτελεί βασικό αντίβαρο στην αυξανόμενη ισχύ της Κίνας. Για την Ουάσινγκτον, η ενίσχυση της Ινδίας είναι ζωτικής σημασίας για τη στρατηγική της στον Ινδο-Ειρηνικό, ακόμη και αν αυτό συνεπάγεται παραβίαση της αυστηρής πολιτικής της για τα F-35.
Αντίθετα, η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και θεωρητικά, υποχρεούται να ακολουθεί τη στρατηγική της Συμμαχίας. Η αγορά των S-400 από την Άγκυρα δεν ήταν απλώς μια εμπορική συναλλαγή, αλλά μια στρατηγική επιλογή που θεωρήθηκε ότι εκθέτει σε κίνδυνο τα ευαίσθητα δεδομένα των F-35. Το αμερικανικό επιχείρημα ήταν πως η Τουρκία, έχοντας πρόσβαση και στα F-35 και στο ρωσικό σύστημα, θα μπορούσε να επιτρέψει στη Μόσχα να συλλέξει πολύτιμες πληροφορίες για το αμερικανικό μαχητικό.
Γιατί, λοιπόν, οι S-400 δεν αποτελούν πρόβλημα για την Ινδία; Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι οι ΗΠΑ εκτιμούν πως η Ινδία δε θα μοιραστεί κρίσιμα στρατιωτικά δεδομένα με τη Ρωσία. Επιπλέον, το Νέο Δελχί θεωρείται στρατηγικός σύμμαχος στη συγκράτηση της Κίνας, κάτι που καθιστά την ενίσχυσή του προτεραιότητα για την Ουάσινγκτον.
Μια άλλη εξήγηση είναι ότι τα F-35 που θα παραλάβει η Ινδία θα είναι μιας πιο εξελιγμένης εκδοχής, με τροποποιήσεις που θα τα προστατεύουν από πιθανές απειλές των S-400. Οι Αμερικανοί πιθανώς να θεωρούν ότι το ινδικό αμυντικό σύστημα δε θα διαρρεύσει κρίσιμα δεδομένα στους Ρώσους.
Αν οι ΗΠΑ αναθεωρήσουν τη στάση τους και επιτρέψουν και στην Τουρκία να αποκτήσει τα F-35 χωρίς να απομακρύνει τους S-400, αυτό θα σημαίνει μία ριζική αλλαγή στις ισορροπίες της Ανατολικής Μεσογείου. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει ήδη προμηθευτεί τα Rafale και αναμένεται να αποκτήσει και τα δικά της F-35, κάτι που διατηρεί την ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο. Επιπλέον, αν η Τουρκία αγοράσει τα F-35, δε θα έχει την οικονομική δυνατότητα να αποκτήσει και Eurofighter και επομένως και τους πυραύλους METEOR, γεγονός που περιορίζει την ενίσχυση της τουρκικής αεροπορίας.
Με την Ελλάδα να διαθέτει τόσο Rafale όσο και F-35, η αεροπορική υπεροχή στο Αιγαίο παραμένει ισορροπημένη ακόμα και αν η Τουρκία αποκτήσει τα αμερικανικά stealth μαχητικά. Θα υπάρχει ισορροπία στρατιωτικής ισχύος.
Μια πιθανή στροφή υπέρ της Τουρκίας θα μπορούσε να προκαλέσει τριγμούς στις σχέσεις της Ελλάδας με τις ΗΠΑ, αλλά η στρατηγική σημασία των ελληνικών βάσεων διατηρεί την Αθήνα σε πλεονεκτική θέση. Αυτό όμως απαιτεί στρατηγική ευελιξία, ενεργή διπλωματία και οπωσδήποτε πρόσβαση με τον Τραμπ, διότι αυτή τη στιγμή ως Ελλάδα δεν έχουμε πρόσβαση στον Πρόεδρο Τραμπ.
Παρά την όποια πολιτική εκμετάλλευση της αγοράς των F-35 από την Τουρκία, η αεροπορική υπεροχή της Ελλάδας δε θα επηρεαστεί σημαντικά λόγω του ήδη υπάρχοντος εξοπλισμού της.
Η απόφαση της Ουάσινγκτον να πουλήσει τα F-35 στην Ινδία ενώ ταυτόχρονα αποκλείει την Τουρκία αποκαλύπτει τη διαφορά βαρύτητας που δίνει η αμερικανική πολιτική σε κάθε περίπτωση. Η Ινδία είναι κρίσιμος εταίρος στον ανταγωνισμό με την Κίνα, ενώ η Τουρκία παραμένει μια απρόβλεπτη δύναμη εντός του ΝΑΤΟ.
Αν η Τουρκία επιμείνει στη διατήρηση των S-400, οι πιθανότητες να αποκτήσει τα F-35 είναι ελάχιστες. Αν όμως στο μέλλον αλλάξει στάση και απομακρύνει το ρωσικό σύστημα, τότε οι ΗΠΑ ίσως ξανασκεφτούν την επανένταξή της στο πρόγραμμα. Ωστόσο, ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, η ισορροπία στο Αιγαίο δεν αλλάζει δραματικά, αφού η Ελλάδα έχει ήδη επενδύσει σε Rafale και F-35, ενώ η οικονομική κατάσταση της Τουρκίας δεν της επιτρέπει να αποκτήσει επιπλέον μαχητικά όπως τα Eurofighter.
Το ερώτημα ωστόσο παραμένει: Θα τηρήσει ο Τραμπ τη σκληρή του στάση ή θα εκπλήξει -αρνητικά- Ελλάδα και Κύπρο; Μην ξεχνάμε και το Κυπριακό ζήτημα.
*Αντιπτέραρχος (Ι) εα. Κωνσταντίνος Ιατρίδης, Επίτιμος Διοικητής ΔΑΥ, Επίτιμος Πρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας, Αμυντικός Αναλυτής
