Της Μιλένας Λάκα*
Μετά την κατάρρευση των συνομιλιών για την επανένωση των δυο ζωνών της Κορέας, η πολιτική της Βόρειας Κορέας και συγκεκριμένα το πρόγραμμα κατασκευής πυρηνικών οπλών της αποτέλεσε σημείο τριβής με τη διεθνή κοινότητα. Το πυρηνικό πρόγραμμα της Βόρειας Κορέας άρχισε να αναπτύσσεται αργά αλλά σταθερά από τη δεκαετία του ''90 με βασικό ζητούμενο την αυτοπροστασία του καθεστώτος μέσω της ενίσχυσης της αποτρεπτικής του δύναμης ώστε να είναι ικανό να κρατήσει μακριά τις ΗΠΑ και τους περιφερειακούς της συμμάχους.
Κύριοι πιστωτές της Βόρειας Κορέας είναι η Ρωσία, η οποία ωστόσο έχει μειώσει σημαντικά την έκθεση της, η Κίνα, η Ουγγαρία, η Τσεχία και το Ιράν. Παράλληλα, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η Ρωσία έχει αντικατασταθεί από την Κίνα ως βασικός οικονομικός εταίρος. Εδώ βρίσκεται και η στρατηγική πίσω από την απόκτηση στρατιωτικών πυρηνικών δυνατοτήτων: χάρη σε αυτήν, η Βόρεια Κορέα διατηρεί την γεωπολιτική της ισχύ, παρά τον αργό εκσυγχρονισμό της οικονομίας της. Ως εκ τούτου, το πυρηνικό πρόγραμμα εξασφαλίζει τη συνέχιση της συγκεντρωτικής οικονομίας και λειτουργεί ως ενοποιητικός παράγοντας της κοινωνίας της. Παράλληλα, επιτρέπει στη Βόρεια Κορέα να διατηρεί μια σχετική αυτονομία από τα γεωπολιτικά της σημεία αναφοράς, δηλαδή την Κίνα, το Ιράν, τη Ρωσία, ακόμη και τη Νότια Κορέα [Valori, 2016].
Λόγοι ανάπτυξης πυρηνικού προγράμματος
Αναλύοντας εκτενέστερα την στρατηγική και τις κινήσεις της Βόρειας Κορέας γίνεται αντιληπτό ότι η συμπεριφορά του Kim Jong-un μόνο παράλογη δεν είναι εν τέλει, παρά τα όσα λέει η Δύση. Ο κυριότερος λόγος που ώθησε τη Βόρεια Κορέα να αναπτύξει το δικό της πυρηνικό πρόγραμμα ήταν-και είναι- η επιβίωση της η οποία το καθεστώς κρίνει ότι απειλείται τόσο από εξωτερικούς όσο και από εσωτερικούς παράγοντες. Ο Kim ισχυρίζεται πως το πυρηνικό του πρόγραμμα ικανοποιεί μόνο αμυντικούς σκοπούς και αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο αρνείται να εγκαταλείψει την ανάπτυξή του παρά τις πιέσεις τόσο των ΗΠΑ όσο και των υπόλοιπων Μεγάλων Δυνάμεων. Οι βορειοκορεάτες γνωρίζουν καλά πως καμία Μεγάλη Δύναμη δεν θα διακινδύνευε να επιτεθεί σε πυρηνικό κράτος το οποίο διαθέτει δυνατότητα δεύτερου πλήγματος. Για αυτό λοιπόν οι ηγέτες της Βόρειας Κορέας είναι αποφασισμένοι να εμμείνουν στην πυρηνική τους ανάπτυξη και να δουν τα πυρηνικά όπλα ως τη μεγαλύτερη εγγύηση για την ασφάλειά τους [Lankov, 2017].
Με το πυρηνικό πρόγραμμα η Βόρεια Κορέα αποτρέπει επιθέσεις από ξένες δυνάμεις. Πολλές φορές ο Κιμ έχει απειλήσει να επιτεθεί στo Γκουαμ-νησί αμερικανικής επικράτειας στον Δυτικό Ειρηνικό- ωστόσο έχει αρκεστεί στις περιορισμένου βεληνεκούς δοκιμές και επιδείξεις του πυρηνικού γοήτρου του [Friedman, 2017]. Οποιαδήποτε de facto επίθεση θα σήμαινε και το τέλος της Βόρειας Κορέας και ο Κιμ έχει αποδείξει πως μόνο «αυτοκτονικές τάσεις» δεν έχει [Lankov, 2017]. Μπορεί το καθεστώς του Κιμ να διαθέτει δυνατότητα δεύτερου πλήγματος, ωστόσο έχει επίγνωση της μειονεκτικής θέσης που βρίσκεται καθώς τα πυρηνικά μέσα που διαθέτει δεν μπορούν να συγκριθούν με το μέγεθος και τον αριθμό των αντίστοιχων των ΗΠΑ. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η Β. Κορέα δεν θα 2 επιχειρήσει ποτέ η ίδια ένα πρώτο πυρηνικό χτύπημα. Και οι ΗΠΑ από τη μεριά τους φαίνεται να προκρίνουν τη διπλωματία προκειμένου να διαπραγματευτούν προσωρινές συμφωνίες αποφεύγοντας στρατιωτικές ενέργειες [Friedman, 2017]. Ωστόσο, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας δεν αποκλείει επιθέσεις συμβατικού χαρακτήρα. Αυτό δείχνει το γεγονός ότι έχει αναπτύξει ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα συμβατικών δυνάμεων προς αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης αμερικανικής επίθεσης.
Πέρα από την επιβίωση του καθεστώτος, ο Kim σίγουρα αποσκοπεί στο να γίνει αρκετά ισχυρός ώστε να ενώσει τις δυο Κορέες υπό τον έλεγχο της Πιονγιανγκ [Shapiro, 2017]. Η Νότια Κορέα παραμένει σιωπηλός παίχτης μέχρι στιγμής. Για την ακρίβεια, νιώθει πως η ασφάλειά της απειλείται περισσότερο από ένα πιθανό –συμβατικού τύπου- χτύπημα της Β. Κορέας ενάντια στις αμερικανικές δυνάμεις που εδρεύουν στη Σεούλ παρά από ένα πυρηνικό χτύπημα. Αντίθετα, η Βόρεια Κορέα διαθέτοντας πυρηνικά όπλα ικανά να φτάσουν μέχρι τις ακτές των ΗΠΑ, δεν θα είναι μόνο σε θέση να αποτρέψει οποιαδήποτε δράση εναντίον της, αλλά θα είναι επίσης στο δρόμο για να γίνει μια περιφερειακή δύναμη, δεδομένου μάλιστα ότι οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ιαπωνία και η Ρωσία δεν είναι διατεθειμένες να ενεργήσουν κατά τρόπο που θα προκαλούσε μια πυρηνική αντίδραση από το καθεστώς του Kim. Εξοπλισμένη έτσι με πυρηνικά όπλα, η Βόρεια Κορέα, ανέκαθεν ασθενέστερη από τη Νότια λόγω της ισχυρής οικονομίας της τελευταίας, αποβλέπει σε μια αλλαγή της ισορροπίας ισχύος στη χερσόνησο [Friedman, 2017].
Πόσο προηγμένο είναι το βορειοκορεατικό πυρηνικό πρόγραμμα;
Σε αυτό το πλαίσιο, τα τελευταία δέκα χρόνια, το καθεστώς της Βόρειας Κορέας ισχυρίζεται ότι έχει πραγματοποιήσει συνολικά πέντε πυρηνικές δοκιμές.
1η δοκιμή
Στις 9 Οκτωβρίου του 2006 πραγματοποιήθηκε η πρώτη υπόγεια πυρηνική δοκιμή της Βόρειας Κορέας, η οποία έπιασε τις δύο μεγάλες δυνάμεις -Ρωσία και Η.Π.Α.- απροετοίμαστες. Ωστόσο, τα αποτελέσματά της δεν ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακά, καθώς η σχάση του πλουτωνίου υπολογίστηκε σε λιγότερο από έναν κιλοτόνο [CNN, 2017][NTI, 2017].
2η δοκιμή
Η δεύτερη πυρηνική δοκιμή, στις 25 Μαΐου του 2009, ήταν απόρροια της υπόγειας έκρηξης μιας συσκευής πλουτωνίου με ισχύ 2,4 κιλοτόνων. Χαρακτηρίσθηκε επιτυχημένη από τους αναλυτές [CNN, 2017],[NTI, 2017].
3η δοκιμή
Στις 12 Φεβρουαρίου του 2013 η Βόρεια Κορέα διεξήγαγε άλλη μία δοκιμή, ισχυριζόμενη πλέον ότι χρησιμοποίησε όπλο εμπλουτισμένου ουρανίου με ειδική τεχνική σμίκρυνσης, κάτι που θα την έφερνε ένα βήμα πιο κοντά στην υλοποίηση του σχεδίου της περί πυρηνικών κεφαλών. Η δυναμική ισχύς της έκρηξης υπολογίστηκε σε 8 κιλοτόνους, γεγονός που προκάλεσε ανησυχία στην κοινή γνώμη, αλλά και την έντονη αντίδραση των περιφερειακών δυνάμεων -δηλαδή της Κίνας, της Ρωσίας, της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας-, συνοδευόμενη από την αντίστοιχη απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας ΟΗΕ για ενίσχυση των κυρώσεων. [CNN,2017],[Roehrig, 2013]
4η δοκιμή
Τον Ιανουάριο του 2016 η Βόρεια Κορέα πραγματοποίησε το 4ο πυρηνικό test, και ισχυρίστηκε πως η έκρηξη προκλήθηκε από βόμβα υδρογόνου, προκαλώντας έντονες ανησυχίες σε διεθνές επίπεδο. Αν και η ισχύς της έκρηξης ήταν μεγάλη, υπολογιζόμενη σε 6-9 κιλοτόνους, θεωρήθηκε ότι αποτέλεσε άλλη μια προσπάθεια της Βόρειας Κορέας για εντυπωσιασμό και εκφοβισμό της διεθνούς κοινότητας και, δη, των Η.Π.Α [CNN, 2017][NTI, 2017].
5η δοκιμή
Η 5η δοκιμή πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2016, την ημέρα της 64ης επετείου από την ίδρυση του κράτους. Η πυρηνική έκρηξη εκτιμήθηκε σε τουλάχιστον 10 κιλοτόνους ενώ η Βόρεια Κορέα υποστηρίζει πως δύναται να στηρίξει με επιτυχία πυρηνική κεφαλή σε πύραυλο ευρείας εμβέλειας, κάτι που προσπαθεί να αποδείξει με συνεχή εκτόξευση πυραύλων, παραβιάζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα των γειτονικών χωρών και, κυρίως, της Ιαπωνίας, ενώ κάθε φορά υπογραμμίζει πως βρίσκεται ένα βήμα πιο κοντά στις δυτικές ακτές της Αμερικής [CNN, 2017][Αγγελίνη, 2016].
6η δοκιμή
Το καθεστώς της Βόρειας Κορέας ανακοίνωσε τον Ιούλιο του 2017 την επιτυχή δοκιμή διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου. Πρόκειται για την 6η δοκιμαστική εκτόξευση πυραύλου. Ο πύραυλος έφτασε σε ύψος 2.802 χιλιομέτρων, διήνυσε απόσταση 933 χιλιομέτρων και έπεσε στη Θάλασσα της Ιαπωνίας. Η νέα δοκιμαστική εκτόξευση προκάλεσε την έντονη διαμαρτυρία της Ιαπωνίας, ενώ χαρακτηρίστηκε από το Τόκιο, ως μια ξεκάθαρη παραβίαση των αποφάσεων του ΟΗΕ. Λίγες εβδομάδες αργότερα η Βόρεια Κορέα προχώρησε στην εκτόξευση νέου πυραύλου ο οποίος ήταν βαλλιστικός. [CNN, 2017]
Μια νέα φάση αντιπαράθεσης ανάμεσα στην Πιονγιάνγκ και τη διεθνή κοινότητα ξεκίνησε μετά από την ραγδαία επιτάχυνση που σημειώθηκε στο πρόγραμμα πυρηνικών όπλων της Βόρειας Κορέας. Συγκεκριμένα, η Βόρεια Κορέα πραγματοποίησε, δυο φορές, εκτόξευση διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου τον περασμένο Ιούλιο, αφήνοντας, μάλιστα αιχμές για πιθανή πυρηνική επίθεση σε Νέα Υόρκη και Λος Άντζελες. Με ήδη τεταμένη την κατάσταση, η Πιονγιάνγκ απείλησε να εξαπολύσει μεσαίου βεληνεκούς βαλλιστικούς πυραύλους κοντά στο Γκουάμ που είναι αμερικανικό έδαφος [Millward, 2017]. Το σχέδιο της Πιονγιάνγκ για πυραυλικά πλήγματα εναντίον του Γκουάμ θα αποτελούσε ένα σημαντικό τεστ για τους πυραύλους της Βορείου Κορέας ενώ θα καταδείκνυε τις στρατιωτικές ικανότητές της. Οι πύραυλοι της Βόρειας Κορέας είναι ικανοί να πλήξουν στόχους τόσο μακρινούς, όσο το Γκουάμ, με βάση τις τροχιές προηγούμενων πυραυλικών δοκιμών. Όμως, το καθεστώς δεν έχει πραγματοποιήσει ποτέ δοκιμή πυραύλου μεγάλου βεληνεκούς. Θα του δινόταν έτσι η δυνατότητα να δοκιμάσει το βεληνεκές των πυραύλων του στον πραγματικό κόσμο [New Post, 2017].
Προηγούμενες δοκιμές πυραύλων που πραγματοποιήθηκαν από τη Βόρεια Κορέα είχαν κυρίως ως στόχο η τροχιά των πυραύλων να φθάσει σε μεγάλο ύψος. Οι πύραυλοι Hwasong-12 που δοκίμασε η Βόρεια Κορέα τον Μάιο έχουν μέγιστο βεληνεκές περίπου 4.500 χλμ. αν έχουν κανονική τροχιά, σύμφωνα με όσα έγραψε ο Ντέιβιντ Ράιτ, υψηλόβαθμος επιστήμονας στην Ένωση Ανήσυχων Επιστημόνων (UCS), σε μια ανάλυση της πυραυλικής δοκιμής. Το Γκουάμ βρίσκεται σε απόσταση περίπου 3.400 χλμ. από τη Βόρεια Κορέα [Visser, 2017].
Παρόλα αυτά κανείς δεν πιστεύει πως η Πιονγιάνγκ θα αναπτύξει πυρηνικές κεφαλές σε πυραύλους που θα εκτοξευθούν εναντίον του Γκουάμ. Αν εκτοξεύσει πύραυλο με πυρηνική κεφαλή, θα μπορούσε να ξεκινήσει έναν πυρηνικό πόλεμο. Η Πιονγιάνγκ φαίνεται πως απλώς θέλει να επιδείξει τις ικανότητες των βαλλιστικών της πυραύλων [Millward, 2017].
Η απάντηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τράμπ ήταν σκληρή και ξεκαθάρισε πως θα αντιμετωπίσει τις οποιεσδήποτε απειλές αποφασιστικά. Για τις ΗΠΑ, ωστόσο, δεν υπάρχει «στρατιωτική λύση» στις πυρηνικές απειλές της χώρας λόγω του βεληνεκούς του πυροβολικού της Πιονγιάνγκ που φθάνει έως την πρωτεύουσα της Νότιας Κορέας [Hyungjin, 2017].
ΗΠΑ και Κίνα επαναλαμβάνουν την αμοιβαία δέσμευσή τους να αποπυρηνικοποιήσουν την κορεατική χερσόνησο. Η κινεζική πλευρά υποστηρίζει πως το πυρηνικό ζήτημα με τη Βόρεια Κορέα πρέπει να επιλυθεί ειρηνικά και καλεί την «αρμόδια πλευρά» να επιδείξει αυτοσυγκράτηση και να αποφύγει λέξεις και πράξεις που παροξύνουν τις εντάσεις στην κορεατική χερσόνησο. Η τελική επίλυση του πυρηνικού ζητήματος πρέπει να γίνει πολιτικά μέσω συνομιλιών και η Κίνα είναι πρόθυμη να διατηρήσει την επικοινωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού ώστε να ασκήσουν πίεση για να υπάρξει η κατάλληλη έκβαση [Albert, 2017][Bajoria, 2013].
Ειρηνική επίλυση αναζητά και η Νότια Κορέα η οποία δηλώνει ρητά πως δεν μπορεί να ληφθεί καμία στρατιωτική δράση χωρίς την έγκρισή της [Hyung-jin, 2017].
Η Ιαπωνία από την άλλη, ολοκλήρωσε την ανάπτυξη αμυντικών πυραυλικών συστημάτων Patriot εν αναμονή ενδεχόμενου πλήγματος της Βόρειας Κορέας κοντά στο Γκουάμ [New Post, 2017].
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι οι πρόσφατες εντάσεις μειώθηκαν μετά την προειδοποίηση του Τράμπ εάν η Βόρεια Κορέα συνέχιζε να απειλεί τις ΗΠΑ. Η Βόρεια Κορέα φαίνεται να εγκαταλείπει την απόφασή της να επιτεθεί στο Γκουάμ. Οι ΗΠΑ χαιρέτησαν την απόφαση αυτή ως εύλογη και συνετή καθώς η εναλλακτική θα είχε καταστροφικές συνέπειες [Fox, 2017].
Ιστορικό Πολυμερών Διαπραγματεύσεων
Το 2003 ξεκίνησαν οι εξαμερείς συνομιλίες-Six Party Talks- που αποσκοπούσαν στον τερματισμό του πυρηνικού προγράμματος της Βόρειας Κορέας μέσω διαπραγματεύσεων με την Κίνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βόρεια και Νότια Κορέα, την Ιαπωνία και τη Ρωσία. Η διαδικασία είχε παρεμποδιστεί εδώ και χρόνια από τις επανειλημμένες δοκιμές πυραύλων της Βόρειας Κορέας και άλλες προκλήσεις. Η διαδικασία έφθασε σε αδιέξοδο όταν η Πιονγιάνγκ αποχώρησε από τις διαπραγματεύσεις το 2009 και, ένα χρόνο αργότερα, αποκάλυψε μια τεράστια νέα μονάδα εμπλουτισμού ουρανίου. Στις αρχές του 2012, με το νέο ηγέτη Kim Jong-un, το απομονωμένο έθνος ανακοίνωσε ότι θα αναστείλει τις πυρηνικές δοκιμές και θα επιτρέψει στους διεθνείς επιθεωρητές να παρακολουθήσουν το μορατόριουμ με αντάλλαγμα την επισιτιστική βοήθεια από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, η εκτόξευση πυραύλων μεγάλης εμβέλειας στα τέλη του 2012 και άλλη μια δοκιμή στις αρχές του 2013 που αψήφισε τα ψηφίσματα του ΟΗΕ ώθησαν τη Ρωσία να οδηγήσει την Πιονγιάνγκ πίσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Οι συζητήσεις συνεχίζουν να 5 πέφτουν στο κενό λόγω της άρνησης της Βόρειας Κορέας να εγκαταλείψει το πυρηνικό της πρόγραμμα [Bajoria, 2013].
Τι θα γινόταν σε περίπτωση πολέμου;
Σε περίπτωση πολέμου με τη Βόρεια Κορέα, οι ΗΠΑ θα αντιμετώπιζαν μια τεράστια στρατιωτική πρόκληση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια συμβατική αποτροπή είναι στην πραγματικότητα πιο σημαντική από την πυρηνική [Pieraccini, 2017]. Το μειονέκτημα είναι ότι η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας έχει πλήρη επίγνωση ότι εάν καταφέρει και ανταποκριθεί σε μια περιορισμένου εύρους επίθεση των ΗΠΑ, θα επισημανθεί ως επιθετική, ανοίγοντας το δρόμο για μια μεγαλύτερη ξένη παρέμβαση.
Η Κίνα σίγουρα δεν θα χαρεί να διακινδυνεύσει μια ανθρωπιστική καταστροφή στα σύνορά της, πόσο μάλλον να αναγκαστεί να παρέμβει για να υπερασπιστεί τον σύμμαχό της - υπάρχει σχετική συνθήκη μεταξύ των δύο χωρών- [Pieraccini, 2017]. Σαφώς, θα προτιμούσε μια Βόρεια Κορέα χωρίς πυρηνική δύναμη, ωστόσο δεν επιθυμεί σε καμία περίπτωση την κατάρρευση του καθεστώτος καθώς μια τέτοια πραγματικότητα θα περιέπλεκε την κατάσταση δημιουργώντας ανισορροπίες στη διεθνή σκηνή αλλά και σημαντικά προβλήματα στην ίδια την Κίνα λόγω της τεράστιας μεταναστευτικής εισροής από τη Βόρεια Κορέα προς εκείνη. Για την Κίνα προτεραιότητα ήταν πάντα η διατήρηση της πολιτικής σταθερότητας στη Β. Κορέα και όχι η αποπυρηνικοποίηση της [Albert, 2017]. Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα θα υφίσταντο επίσης σοβαρές ζημιές, καθώς εκτίθενται άμεσα σε βομβιστική επίθεση από τη Βόρεια Κορέα. Έτσι, σαφώς δεν θέλουν έναν πόλεμο με την Πιονγιάνγκ. Η μεγάλη αλήθεια για την Κορεατική Χερσόνησο είναι ότι, παρά το γεγονός ότι κάθε χώρα κάμπτει τους μύες της και φαίνεται έτοιμη να δράσει, κανείς δεν επιθυμεί το σενάριο πολέμου, καθώς κανείς δεν θα μπορούσε να τον κερδίσει ενώ όλοι θα υφίσταντο καταστροφικές συνέπειες τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά [Pieraccini, 2017].
Στην κορεατική χερσόνησο, υπάρχει ένα μεγάλο στρατηγικό παιχνίδι στο οποίο η Βόρεια Κορέα γίνεται δύσκολος στόχος χάρη και στις συμβατικές της δυνάμεις και όχι στην πυρηνική της δύναμη. Αυτό είναι κάτι που οι δυτικοί τείνουν να αγνοούν, προκειμένου να αποφευχθεί η έμφαση στη δύναμη της ΛΔΚ [Pieraccini, 2017].
Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα επιδιώκουν περισσότερη αμερικανική παρουσία στην περιοχή, αλλά για πολύ διαφορετικούς λόγους. Η νοτιοκορεατική ελίτ βρίσκεται σε κρίση ενώ ο πιθανός νέος πρόεδρος φαίνεται να έχει διαφορετικές θέσεις για τη Βόρεια Κορέα και τη συμμαχία με τις ΗΠΑ από εκείνες των προκατόχων του. Ο κίνδυνος που βλέπουν οι ΗΠΑ είναι ότι ένα σημαντικό τμήμα της νοτιοκορεατικής ελίτ προτιμά μια μετατόπιση από μια ισχυρή αντιβορειοκορεατική στάση σε μια πιο ισορροπημένη στρατηγική, ειδικά έναντι της Κίνας. Η καλύτερη λύση για την αποτροπή αυτής της αλλαγής είναι η αύξηση του επιπέδου έντασης με τη Βόρεια Κορέα με στόχο την εδραίωση της αμερικανικής παρουσίας στη χώρα [Pieraccini, 2017].
Η Κίνα και η Ρωσία έχουν ήδη αρκετά προβλήματα στην παγκόσμια σκηνή για να εμπλακούν σε μια ανοιχτή κρίση με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας. Προφανώς, η Μόσχα και το Πεκίνο θα ήθελαν μια διπλωματική λύση, την οποία θα διαπραγματευτούν λαμβάνοντας υπόψη διάφορους παράγοντες [Pieraccini, 2017].
Επίλογος
Δεδομένης της έκρυθμης κατάστασης αυτό που είναι απαραίτητο είναι η υιοθέτηση μιας κοινής στρατηγικής για τον τρόπο διαχείρισης της ασφάλειας και της σταθερότητας στην κορεατική χερσόνησο. Τα μέρη πρέπει να διερευνήσουν δημιουργικούς τρόπους ενίσχυσης των συνομιλιών των έξι μερών ως μηχανισμό επίλυσης της σύγκρουσης, ζητώντας διαπραγματεύσεις χωρίς προϋποθέσεις και στρατιωτικές απειλές. Στη συνέχεια, πρέπει να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για να συζητηθεί μια πιθανή ειρηνευτική συνθήκη, εγγυήσεις ασφάλειας και μια επαληθεύσιμη διαδικασία για την παύση του πυρηνικού προγράμματος και για την καταστροφή της ικανότητας χρήσης όπλων μαζικής καταστροφής [Korzun, 2017]. Ταυτόχρονα, εξίσου σημαντική είναι η αποθάρρυνση του δόγματος του πρώτου πλήγματος που απειλεί να μετατρέψει μια μελλοντική συμβατική σύγκρουση σε πυρηνικό όλεθρο, πιθανόν για ολόκληρο τον πλανήτη.
Βιβλιογραφία
Valori E.Giancarlo (2016). Τι κρύβει η πυρηνική δοκιμή της Βόρειας Κορέας. [online] Presscode.
Lankov A. (2017). Kim Jong Un Is a Survivor, Not a Madman [online] Foreign Policy.
Friedman G. (2017). North Korea's Rational Analysis [online] Geopolitical Futures.
Shapiro L. Jacob. (2017). In North Korea, Perception Is Reality [online] Geopolitical Futures.
CNN Library. (2017). North Korea Nuclear Timeline Fast Facts [online] CNN news.
NTI Library. (2017). North Korea-Nuclear [online] Nuclear Threat Initiative.
Roehrig T. (2013). North Korea''s Nuclear Weapons: Future Strategy and Doctrine. [online] Belfer Center for Science and International Affairs, Harvard Kennedy School.
Αγγελίνη M. (2016). Μνήμες Χιροσίμα: Πυρηνικά παιχνίδια από τη Βόρεια Κορέα [online] Πρώτο Θέμα.
Millward D. (2017). US defense secretary James Mattis warns North Korea ''It''s game on'' if Pyongyang fires missiles that threaten Guam. [online] The Telegraph.
New Post library (2017). Οι Ιάπωνες απαντούν στον Κιμ: Ανέπτυξαν επιπλέον συστήματα πυραυλικής άμυνας. [online] New Post.
Visser N, Cook J. (2017). What You Need to Know about North Korea's Nuclear Program [online] Huffington Post.
Hyung-Jin K., Tong-Hyung K. (2017). There will not be a war'' between North Korea and US, pledges South Korean President Moon Jae-in. [online] Independent.
Albert E. (2017). The China–North Korea Relationship. [online] Council on Foreign Relations.
Bajoria J., Xu B. (2013). The Six Party Talks on North Korea's Nuclear Program. [online] Council on Foreign Relations. Available at
New Post library (2017). Οι πυρηνικές δυνατότητες της Β. Κορέας και η απάντηση των ΗΠΑ – Τι πιστεύουν οι ειδικοί. [online] New Post.
Fox News library (2017). Trump: Kim Jong Un made ''very wise'' decision to back down. [online] Fox News Politics.
Pieraccini F. (2017). Who Is Interested in a Conflict in North Korea? [online] Strategic culture.
Korzun P. (2017). Korean Crisis: Turn for the Worse [online] Strategic culture.
*Η Μιλένα Λάκα είναι δόκιμη αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ, τελειόφοιτος του τμήματος Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πειραιά.
