Το χάσμα που άνοιξε ο σεισμός μπορεί και να γεμίσει άνθη. Μετά τους σεισμούς δεν είχαμε μεν καμία θεαματική πρωτοβουλία στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, όπως στο παρελθόν με την περίφημη «διπλωματία των σεισμών», αλλά σίγασε η επιθετική ρητορική και η ανάλογη πρακτική εκ μέρους της γείτονος. Εξέλιπεν ο κίνδυνος «να έρθουν βράδυ» και οι κινήσεις της έγιναν αρκούντως ήπιες.
Χθες ο υπουργός Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος είχε κατ' ιδίαν συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του Χουλουσί Ακάρ στην Αντιόχεια. Ενημερώθηκε για τις τελευταίες εξελίξεις και την επικρατούσα κατάσταση και στην συνέχεια μετέβη με ελικόπτερο στα σημεία των καταστροφών.
Υπό άλλες συνθήκες η συνάντηση θα ήταν δύσκολο να πραγματοποιηθεί, και μάλιστα σε τουρκικό έδαφος. Ως γεγονός και ως κλίμα συνάντησης ήταν θετικά, και ήρθαν ως επιστέγασμα μιας πολιτικής χαμηλών τόνων εκ μέρους του Ερντογάν.
Στις δηλώσεις του ο κ. Παναγιωτόπουλος μετέφερε το μήνυμα ότι οι τραγωδίες και οι φυσικές καταστροφές αυτού του μεγέθους «είναι πέρα και πάνω απ' οποιοδήποτε πρόβλημα και διαφορά μεταξύ μας, και θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν μοχλοί που μειώνουν την ένταση και τη δημιουργία «κλίματος σταθερότητας και συνεργασίας».
Από την πλευρά του ο Τούρκος υπουργός επανέλαβε περίπου τα ίδια: «Συνεχίζουμε τις προσπάθειες μας για την περαιτέρω ανάπτυξη και τη βελτίωση των διμερών μας σχέσεων, και όπως γνωρίζετε και εσείς υπάρχουν κάποια προβλήματα και κάποιες διαφορές. Ελπίζουμε πως μπορούμε να επιλύσουμε τις διαφορές αυτές στο πλαίσιο των σχέσεων καλής γειτονίας. Με τη δημιουργία περιβάλλοντος μόνιμης συνεργασίας, θέλουμε το Αιγαίο και η Μεσόγειος να αποτελέσουν θάλασσα φιλίας».
Βέβαια η Τουρκία είναι η υποβλέπουσα χώρα, οπότε δεν γνωρίζουμε την ειλικρίνεια αυτών των ειρηνιστικών δηλώσεων, και αν η ειρήνη που επαγγέλλεται θα συνδυάζεται με απαιτήσεις γκρίζων ζωνών, και με νησιά αφοπλισμένα και άνευ υφαλοκρηπίδας. Ωστόσο στο νέο τοπίο που δημιούργησε η οικονομική πληγή των σεισμών, υπάρχει η αίσθηση ότι δεν τα προτάσσει πλέον ως αδιαπραγμάτευτα.
Η αλλαγή αρχικά έγινε σε κοινωνικό επίπεδο με τη δημοσιότητα που έλαβε η παρέμβαση των Ελλήνων διασωστών, και την ανταπόκριση που βρήκε στα συναισθήματα του τουρκικού λαού. Εκεί, στο κοινωνικό πεδίο, ηττήθηκε πρωτίστως ο Ερντογάν, για τις απειλές του κατά της Ελλάδας με πυραύλους και .... νυχτερινές αποβάσεις, που δηλητηρίαζαν τις σχέσεις των δύο λαών.
Ωστόσο βασικός παράγων της τουρκικής στροφής είναι η οικονομική ευαλωτότητα της χώρας την οποία δημιούργησαν οι σεισμοί. Είχαν ως αποτέλεσμα την αποκλιμάκωση της έντασης που είχε εκφραστεί με τις έρευνες του Ουρούτς Ρεις, με την θεωρία των γκρίζων ζωνών, και την απαίτηση για αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου.
Προς το παρόν όχι μόνο κόπασε η τρικυμία, αλλά και μελλοντικά διαφαίνονται οι προοπτικές μιας μακροπρόθεσμης ηρεμίας η οποία ενδεχομένως να οδηγήσει σε ένα μορατόριουμ μεταξύ των δύο χωρών. Αυτό με την σειρά του θα ανοίξει τη δίοδο για διπλωματικές πρωτοβουλίες - τις οποίες συνιστούν και ευνοούν τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ.
Άλλωστε είναι κοινό μυστικό στους διπλωματικούς διαδρόμους ότι μετά τις εκλογές που σχεδόν συμπίπτουν στις δύο χώρες, θα αναπτυχθούν μεσολαβητικές πρωτοβουλίες για προσέγγιση και σε βάθος διευθέτηση των «προβλημάτων». Οπότε ο κίνδυνος που υπήρχε προ σεισμών από την επιθετικότητα του Ερντογάν, θα μετατοπιστεί στη μορφή που θα λάβει η διευθέτηση, και κατά πόσο αυτή θα κατοχυρώνει τα εθνικά μας συμφέροντα.
Η συγκυρία και η ευκαιρία της εξομάλυνσης πηγάζει από την τεράστια ανάγκη πόρων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ίδιου του Ερντογάν το ποσό επούλωσης των πληγών της καταστροφής υπερβαίνει το θηριώδες ποσό των 100 δις. Χρήματα που δεν μπορεί να τα βρει παρά μόνο από την Δύση.
Σε αυτή την προοπτική επιζητεί και την τελωνειακή ένωση με την ΕΕ, αλλά αυτή δεν είναι άνευ ανταλλαγμάτων από τους δυτικούς. Πάντως και από μόνη της η τελωνειακή ένωση αποκτά τη δική της δυναμική και δημιουργεί όρους ειρηνικής συμβίωσης.
Βεβαίως η συμφωνία για θερινό μορατόριουμ θα δοκιμαστεί εν τη πράξει. Δεσμεύσεις είχαν υπάρξει και κατά την συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν, στο γεύμα με θέα στον Βόσπορο, και ουδέν ετηρήθη. Απλώς τότε δεν είχε υπάρξει το χάσμα των σεισμών και οι ανάγκες που δημιούργησε.
Ετσι οι δύο χώρες θα αρμενίσουν σε ήρεμα καλοκαιρινά νερά, αλλά από το Φθινόπωρο θα έχουμε διπλωματικό κυματάκι».
