Ήταν «στραβό το κλίμα» στα ελληνοτουρκικά έρχεται και το Κυπριακό…

Ήταν «στραβό το κλίμα» στα ελληνοτουρκικά έρχεται και το Κυπριακό…

Σε κρίσιμη δοκιμασία και για τη διαδικασία της ελληνοτουρκικής προσέγγισης αναδεικνύεται η Διευρυμένη Διάσκεψη για το Κυπριακό, που αναμένεται να συγκληθεί, το πιθανότερο, στις 17-18 Μαρτίου στη Γενεύη, με πρωτοβουλία του ΓΓ του ΟΗΕ, Α. Γκουτιέρες.

Παρά τις δηλώσεις σε Αθήνα και Λευκωσία ότι η επαναπροσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας συμβάλλει θετικά στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού, είναι προφανές ότι όχι μόνο δεν συνέβαλαν σε αυτή την κατεύθυνση, αλλά πλέον αντιστρέφονται οι όροι, και ένα «ναυάγιο» στη Διάσκεψη θα ρίξει τη σκιά του και στην ήδη προβληματική διαδικασία διαλόγου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Μια διαδικασία που δοκιμάζεται λόγω των προσπαθειών της Τουρκίας, με αφορμή την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου και την κατάρτιση των «ουδέτερων» σχεδίων για τα Θαλάσσια Πάρκα και τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, να επαναφέρει πλήρως τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών» και το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», αμφισβητώντας όχι μόνο κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά και την ίδια την κυριαρχία της χώρας μας.

Οι αρχικές σκέψεις ήταν ότι η σύγκληση, στις αρχές του 2025, του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας και η συνάντηση του κ. Μητσοτάκη με τον Τ. Ερντογάν, η οποία θα έδινε και ένα θετικό μήνυμα και ώθηση στη διαδικασία για το Κυπριακό. Όμως, το δύσκολο κλίμα στα ελληνοτουρκικά, όπου έχουν σωρευτεί πολλά ζητήματα, δεν προϊδεάζει για θετική επίδραση στο Κυπριακό. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο ότι η σύγκληση του ΑΣΣ μετατίθεται πλέον για μετά τον Μάρτιο, χωρίς μάλιστα να έχει συμφωνηθεί ακόμη η ημερομηνία σύγκλησής του...

Η αναπληρώτρια ΓΓ του ΟΗΕ για Πολιτικές Υποθέσεις, Ρ. ντι Κάρλο, πραγματοποίησε περιοδεία στην Κύπρο, όπου είχε επαφές με τον πρόεδρο Ν. Χριστοδουλίδη και τον ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, Ε. Τατάρ, αλλά και σε Αθήνα και Άγκυρα, όπου συναντήθηκε με τον Γ. Γεραπετρίτη και τον Τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών (λόγω απουσίας του Χ. Φιντάν), σε μια προσπάθεια προετοιμασίας του εδάφους για τη Διάσκεψη της Ελβετίας.

Είναι προφανές ότι η απόσταση που χωρίζει τις δύο πλευρές έχει διευρυνθεί, καθώς πλέον η τουρκική πλευρά θέτει ως προϋπόθεση για την επίτευξη οποιασδήποτε προόδου στη Διάσκεψη – που θα σηματοδοτούσε την επανέναρξη των συνομιλιών – την έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους. Η απαίτηση της τουρκικής πλευράς είναι η αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας και του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος και όπως δήλωσε διπλωματική πηγή στην Άγκυρα μετά τη συνάντηση με την Ντι Κάρλο «ως ελάχιστη εκδήλωση αυτού, από πλευράς της Τουρκίας εκφράζεται ότι είναι απαραίτητο να αναγνωριστεί το δικαίωμα στα «3D» δηλαδή να επιτραπούν οι Απευθείας πτήσεις, το Απευθείας εμπόριο με τους Τουρκοκύπριους και οι Απευθείας διεθνείς επαφές με την τουρκοκυπριακή ηγεσία»…

Η τουρκική πλευρά επιδιώκει, μέσω αυτής της απαίτησης είτε την κήρυξη αδιεξόδου στο Κυπριακό, ώστε να δρομολογηθούν άλλες εναλλακτικές επιλογές  – πριν καν ξεκινήσει η διαπραγμάτευση – με  την αλλαγή του πλαισίου λύσης όπως καθορίζεται από τα ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ είτε να αποσπάσει «πρακτικά βήματα», τα οποία οδηγούν εκ των πραγμάτων σε αναβάθμιση και έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους.

Αποτελεί, δε, μεγάλο ολίσθημα και του ΓΓ του ΟΗΕ, ο οποίος στα κείμενά του το τελευταίο διάστημα αποφεύγει να αναφερθεί ρητά στο συγκεκριμένο πλαίσιο, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της εντολής που έχει από το ΣΑ για την εμπλοκή του στο Κυπριακό. Αντ’ αυτού, επαναλαμβάνει μονότονα ότι θα πρέπει να αναζητηθεί γενικώς «κοινό έδαφος» για την επανέναρξη των συνομιλιών. Αυτή, φυσικά, η παρότρυνση και επιδίωξη δεν είναι τίποτα διαφορετικό από την πίεση προς την Κυπριακή Δημοκρατία να δεχθεί τη μετακίνηση των «γκολπόστ» προς τις τουρκικές θέσεις.

Ήδη από την άτυπη συνάντηση του σχήματος 5+ΟΗΕ, που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη στις 27-29 Απριλίου 2021, η τουρκοκυπριακή πλευρά, με επικεφαλής τον πρόεδρο της «ΤΔΒΚ», Ερσίν Τατάρ, είχε ανακοινώσει – με τη στήριξη του τότε Τούρκου ΥΠΕΞ, Μ. Τσαβούσογλου – ότι αποσύρει την υποστήριξή της από το μοντέλο της δικοινοτικής και διζωνικής ομοσπονδίας και παρουσίασε το «όραμά» της για λύση του Κυπριακού στη βάση δύο κρατών.

Υποστηρίζοντας ότι οι διαπραγματεύσεις με βάση την ομοσπονδία, που έχουν δοκιμαστεί εδώ και μισό αιώνα, έχουν αποτύχει μέχρι στιγμής να φέρουν λύση στο νησί, η τουρκική πλευρά προβάλλει τη θέση ότι σήμερα υπάρχουν ουσιαστικά δύο ξεχωριστά κράτη και δύο ξεχωριστές κοινότητες. Θεωρεί, επίσης, ότι η κυριαρχική ισότητα και το ισότιμο διεθνές καθεστώς των Τουρκοκυπρίων – τα οποία, σύμφωνα με την Άγκυρα, αποτελούν εγγενή δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων – πρέπει πρώτα να καταγραφούν από τη διεθνή κοινότητα, προκειμένου να ξεκινήσουν επίσημες διαπραγματεύσεις που θα ανοίξουν τον δρόμο για μια λύση του Κυπριακού, σύμφωνα με τις «πραγματικότητες του νησιού». Στα τέσσερα χρόνια που μεσολάβησαν, με τις προκλητικές κινήσεις στην Αμμόχωστο, αλλά και στην ΑΟΖ της Κύπρου, η τουρκική θέση όχι μόνο δεν αμβλύνθηκε, αλλά πλέον αποτελεί τον πυρήνα της τουρκικής στρατηγικής για το Κυπριακό, εξανεμίζοντας κάθε ίχνος αισιοδοξίας.

Στο εσωτερικό του ψευδοκράτους, βεβαίως, υπάρχουν διεργασίες ενόψει των «εκλογών», καθώς φαίνεται ότι κερδίζει έδαφος ο πρόεδρος του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος (ΡΤΚ), Τουφάν Ερχιουρμάν, ο οποίος εμφανίζεται με μια πιο μετριοπαθή θέση και πρόσφατα τάχθηκε υπέρ μιας «χαλαρής συνομοσπονδίας». Ζήτησε, μάλιστα, τη διεξαγωγή πρόωρων «προεδρικών εκλογών», οι οποίες κανονικά είναι προγραμματισμένες για το φθινόπωρο.

Η ενδεχόμενη αλλαγή φρουράς στην ηγεσία των Τουρκοκυπρίων πιθανότατα θα διευκολύνει και την τουρκική πλευρά, καθώς ο Ερχιουρμάν θα εμφανιστεί ως πιο μετριοπαθής και διαλλακτικός. Ωστόσο, η θέση του υπέρ μιας «χαλαρής συνομοσπονδίας» θα μπορούσε να οδηγήσει ουσιαστικά σε έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους και επέκταση του ρόλου της Τουρκίας και στα δύο συνιστώντα κράτη.

Οι συνομιλίες και η Διευρυμένη Διάσκεψη θα πραγματοποιηθούν σε ένα περιβάλλον ιδιαίτερα ρευστό, λόγω και της αβεβαιότητας που δημιουργούν οι πρώτες αμφιλεγόμενες κινήσεις του Τραμπ στη διεθνή σκακιέρα, ενώ παράλληλα η Τουρκία αντιδρά έντονα στις προσπάθειες της Κύπρου για αναβάθμιση του γεωπολιτικού ρόλου της.

Η ενίσχυση της άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας και η ολοένα στενότερη στρατιωτική σχέση με τις ΗΠΑ, η έναρξη και πάλι γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ από τον αμερικανικό κολοσσό ExxonMobil, καθώς και τα εμπόδια που θέτει το Κυπριακό στη σχέση της Τουρκίας με την ΕΕ, είναι ζητήματα που ερεθίζουν ακόμη περισσότερο την Άγκυρα η οποία «οχυρώνεται» πίσω από τη σκληρή γραμμή για το Κυπριακό θεωρώντας έτσι ότι εξυπηρετεί τους στρατηγικούς στόχους της για την περιοχή.