Ο τουρκικός στρατός αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα συνοχής και πειθαρχίας, τα οποία είναι αποτέλεσμα της πολιτικής κατάστασης στη χώρα και των αλλαγών που έχουν επιβληθεί μετά το πραξικόπημα του 2016. Η πολιτικοποίηση, οι εκκαθαρίσεις, οι ιδεολογικές διαφορές και οι συνεχιζόμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις έχουν επιδεινώσει την κατάσταση, δημιουργώντας εσωτερική ένταση και ανησυχίες για την αποτελεσματικότητα των ενόπλων δυνάμεων. Παρά το γεγονός ότι ο στρατός παραμένει σημαντικός θεσμός στην Τουρκία, η συνοχή του έχει πληγεί σοβαρά από τις συνεχείς πολιτικές παρεμβάσεις και την αυξημένη εσωτερική ανασφάλεια.
Το επεισόδιο στη Σχολή Πεζικού με την άγρια συμπλοκή μεταξύ κεμαλιστών και ερντογανιστών, όπου χρειάστηκε να παρέμβει ο ίδιος ο Ερντογάν, αλλά και το πρόσφατο επεισόδιο, όπου νέοι αξιωματικοί του τουρκικού στρατού φώναξαν «είμαστε στρατιώτες του Κεμάλ», δείχνει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν έντονες ιδεολογικές διαιρέσεις εντός των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Το συγκεκριμένο σύνθημα παραπέμπει στον κεμαλισμό, τη θεμελιώδη ιδεολογία που εδραιώθηκε από τον Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος έθεσε τις βάσεις για ένα κοσμικό και εθνικιστικό κράτος, στο οποίο ο στρατός είχε παραδοσιακά σημαντικό ρόλο ως θεματοφύλακας του κοσμικού χαρακτήρα της Τουρκίας.
Το περιστατικά αυτά αναδεικνύουν και τον συνεχιζόμενο ιδεολογικό διχασμό μεταξύ των κεμαλιστών και των ισλαμιστών μέσα στις ένοπλες δυνάμεις. Παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης Ερντογάν να αποδυναμώσει την επιρροή των κεμαλιστών, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, φαίνεται ότι υπάρχουν ακόμα αξιωματικοί που παραμένουν πιστοί στις αξίες του κοσμικού κράτους.
Η κραυγή «είμαστε στρατιώτες του Κεμάλ» μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως αντίδραση στην πολιτικοποίηση του στρατού και ως έκφραση αντίστασης στις προσπάθειες του Ερντογάν να εξισλαμίσει τον στρατό και να τον εντάξει στον πολιτικό του έλεγχο. Η τουρκική κυβέρνηση, μετά το πραξικόπημα, έχει αυξήσει την επιρροή της στις ένοπλες δυνάμεις, υποστηρίζοντας μια περισσότερο ισλαμική εθνική ταυτότητα, και αυτό ενδεχομένως προκαλεί αντιδράσεις από τους κεμαλιστές αξιωματικούς.
Ο στρατός στην Τουρκία θεωρείται ιστορικά ως θεματοφύλακας της κεμαλικής παράδοσης, η οποία προωθεί την κοσμικότητα και τον τουρκικό εθνικισμό. Το σύνθημα «Είμαστε στρατιώτες του Κεμάλ» είναι μια υπενθύμιση της συνέχειας αυτής της παράδοσης και μια προσπάθεια διατήρησης της ιδεολογικής ταυτότητας του στρατού, παρά τις μεταβολές που έχει υποστεί από τον Ερντογάν.
Το γεγονός ότι, αυτό το περιστατικό έλαβε χώρα, μπορεί να θεωρηθεί και ως μια αμφισβήτηση της πολιτικής κυριαρχίας του Ερντογάν, αλλά και μια υπενθύμιση ότι η επιρροή του κεμαλισμού, αν και αποδυναμωμένη, δεν έχει εξαλειφθεί πλήρως, και ότι εξακολουθούν να υπάρχουν αντίρροπες δυνάμεις εντός του στρατεύματος που ενδέχεται να αντιτίθενται στις πολιτικές του Ερντογάν. Επίσης, δείχνει ότι ένα τμήμα του στρατού ίσως δεν είναι απόλυτα πιστό στον ίδιο τον Ερντογάν, κάτι που περιγράφεται και στην έκθεση των μυστικών υπηρεσιών που παρέλαβε ο Ερντογάν.
Τέλος τα συγκεκριμένα επεισόδια αποδεικνύουν ότι, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δεν είναι πλήρως ομοιογενείς από ιδεολογική άποψη και ότι οι εντάσεις μεταξύ κεμαλιστών και ισλαμιστών αξιωματικών παραμένουν ζωντανές. Παρότι η κυβέρνηση Ερντογάν έχει καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για να ελέγξει τον στρατό, υπάρχουν ακόμα τμήματα που αντιστέκονται και παραμένουν προσηλωμένα στις αρχές του κεμαλισμού, κάτι που δημιουργεί εσωτερικές προκλήσεις για τη συνοχή και την πειθαρχία του στρατεύματος και βεβαίως επηρεάζει και την επιχειρησιακή ικανότητα των ενόπλων δυνάμεων της Τουρκίας.
*Ο Αντιπτέραρχος (Ι) εα. Κωνσταντίνος Ιατρίδης είναι Επίτιμος Διοικητής ΔΑΥ, Επίτιμος Πρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας, Αμυντικός Αναλυτής
