Το έναυσμα και το κίνητρο για να ξεκινήσει η «ενεργειακή κούρσα» στην Ανατολική Μεσόγειο δίνει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η στρατηγική σύγκρουση της Δύσης με τη Μόσχα και η ανάγκη να καλυφθούν άμεσα οι ανάγκες της «διψασμένης» για ενέργεια Ευρώπης.
Η ουκρανική κρίση που απέδειξε πόσο επισφαλής είναι η Ευρώπη όσο παραμένει ενεργειακά εξαρτημένη από τη Ρωσία και ο προσανατολισμός της Ε.Ε. σε συγκριμένο χρονοδιάγραμμα απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, «ανασταίνει» το ενδιαφέρον των πετρελαϊκών εταιριών που έχουν ήδη δραστηριοποιηθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ δημιουργεί προσδοκίες σε χώρες όπως η Αίγυπτος να αναδειχθούν σε μεγάλο κόμβο εξαγωγής φυσικού αερίου, ηλεκτρικού ρεύματος αλλά και πράσινου υδρογόνου προς την Ευρώπη.
Και το φυσικό αέριο θα προέρχεται όχι μόνο από τα αιγυπτιακά κοιτάσματα αλλά ο στόχος είναι και το πλεονάζον φυσικό αέριο του Ισραήλ και τα κοιτάσματα που εντοπίζονται στην κυπριακή ΑΟΖ να τροφοδοτήσουν μέσω Αιγύπτου τη διεθνή αγορά και κυρίως τις Ευρωπαϊκές χώρες.
Επενδύσεις σε έρευνες, γεωτρήσεις και υποδομές για υδρογονάνθρακες, που πριν τρεις μήνες θεωρούνταν αντιοικονομικές και μη βιώσιμες, τώρα πλέον εξετάζονται υπό το πρίσμα της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης και της ανάγκης για εξασφάλιση νέων πηγών και οδών μεταφοράς ενέργειας.
Χθες η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αλ Σισι για να συζητήσουν τις εξελίξεις στο Ουκρανικό, τις ενεργειακές επιπτώσεις αλλά και τα προβλήματα στη διατροφική αλυσίδα στην Αίγυπτο (από τις ελλείψεις σε δημητριακά) και είναι σαφές ότι οι Βρυξέλλες στρέφονται και προς την Αίγυπτο για μια στρατηγικού χαρακτήρα σχέση που περιλαμβάνει και την εξασφάλιση πρόσθετων ποσοτήτων φυσικού αερίου ώστε να καλυφθεί μέρος των αναγκών των ευρωπαϊκών χωρών.
Σήμερα στο Τελ Αβίβ πραγματοποιείται Τριμερής Συνάντηση σε επίπεδο υπουργών ενέργειας Ελλάδας-Κύπρου – Ισραήλ, μια κίνηση που επιβεβαιώνει τη στενή σχέση των τριών χωρών και αναμένεται να στείλει το μήνυμα ότι εκτός του σχεδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Euro Asia interconnector παραμένει «ζωντανό» και το σχέδιο του East Med.
Στη συνάντηση θα εξετασθεί επίσης η συνεργασία στο πλαίσιο του East Med Gas Forum που εξελίσσεται σε έναν σημαντικό περιφερειακό θεσμό για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου. Η συνάντηση έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς γίνεται πριν από την πραγματοποίηση της επίσκεψης που έχει προαναγγείλει στο Ισραήλ ο Τούρκος υπουργός ενέργειας Φ. Ντονμεζ που θα έχει σαν βασικό αντικείμενο την άσκηση πίεσης προς το Ισραήλ για να συναινέσει σε κατασκευή αγωγού από το Ισραήλ προς την Τουρκία.
Όμως όπως ακριβώς ο East Med αντιμετωπίζει αμφισβήτηση λόγω κόστους και λόγω χρόνου κατασκευής έτσι και ο προτεινόμενος αγωγός από την Άγκυρα αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα, καθώς αυτή τη στιγμή η προτεραιότητα που δίνεται από όλους τους «παίκτες» είναι για εξασφάλιση άμεσα και με τον πιο οικονομικό τρόπο ποσοτήτων φυσικού αερίου που θα καλύψουν ένα μέρος των εισαγωγών της Ευρώπης σε ρωσικό φυσικό αέριο.
Όπως είχαμε επισημάνει η ισραηλινή υπουργός ενέργειας Καρίν Ελχαράρ έχει προαναγγείλει ουσιαστικά ότι από τον Σεπτέμβριο το Ισραήλ θα μπορεί να εξάγει προς την Ευρώπη μια σημαντική ποσότητα φυσικού αερίου από το κοίτασμα Karish (που διαχειρίζεται η ENERGEAN) που στο τέλος καλοκαιριού θα μπει σε παραγωγή. Και η Κ. Ελχαραρ είχε δηλώσει ότι η βασική επιλογή είναι η εξαγωγή του φυσικού αερίου μέσω των δυο σταθμών LNG που διαθέτει η Αίγυπτος.
Τις επόμενες ημέρες αναμένονται και οι ανακοινώσεις από τον πρωθυπουργό Κ.Μητσοτάκη για ενεργοποίηση των αδειών παραχώρησης για έρευνες υδρογονανθράκων στο Ιόνιο, Δυτικά και Νοτιοδυτικά της Κρήτης περιοχές που υπάρχουν γεωλογικές ενδείξεις για ύπαρξη κοιτασμάτων
Χθες η κύπρια υπουργός ενέργειας Νατάσα Πηλείδου(σε συνέντευξη στην Καθημερινή της Κύπρου) ανακοίνωσε ότι η κοινοπραξία ENI/TOTAL επανέρχεται στην Κύπρο και θα πραγματοποιήσει δυο δοκιμαστικές γεωτρήσεις εντός του 2022 με την πρώτη να προγραμματίζεται για τις επόμενες εβδομάδες. Συγχρόνως η κ. Πηλείδου δήλωσε ικανοποιημένη από τα μηνύματα από τις γεωτρήσεις της κοινοπραξίας EXXON MOBIL/QATAR PETROLEUM στο κοίτασμα «Γλαύκος-2» στο Οικόπεδο 10 και θα υπάρξουν ανακοινώσεις μόλις ολοκληρωθεί η επιστημονική επεξεργασία των τεχνικών δεδομένων.
Σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση του κοιτάσματος «Αφροδίτη» η κύπρια υπουργός τόνισε ότι θα υπάρξει επίσπευση των διαδικασιών ενώ προχωρά και το σχέδιο για την υλοποίηση της συμφωνίας με την Αίγυπτο για τον υποθαλάσσιο αγωγό που θα συνδέει το κοίτασμα με την Αιγυπτιακή ακτή. Η πλειοψηφία των δικαιωμάτων του «Αφροδίτη» ανήκει πλέον στην αμερικανική Chevron η οποία διαχειρίζεται και τα Ισραηλινά κοιτάσματα Leviathan και Tamar.
Για την Ελλάδα οι εξελίξεις αυτές έχουν εξαιρετική σημασία καθώς και για λόγους οικονομικούς αλλά και γεωστρατηγικούς η μεταφορά ποσοτήτων φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου από την Αίγυπτο σε μορφή LNG μπορούν να έχουν κατάληξη στον σταθμό της Αλεξανδρούπολης και από εκεί με τον διασυνδετήριο αγωγό να τροφοδοτηθεί η Βουλγαρία και οι βαλκανικές χώρες σε πρώτη φάση που είναι πλήρως εξαρτημένες από τη Ρωσία. Και φυσικά παραμένει έργο πρώτης προτεραιότητας και η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας -Αιγύπτου (Euro Africa Interconnector) που θα προσφέρει μέσω της χώρας μας καθαρή ενέργεια στην Ευρώπη.
Οι ΗΠΑ έχουν αποσύρει τη στήριξη τους για τον αγωγό EAST MED και μετά και την επίσκεψη της κ. Νούλαντ στην περιοχή είναι σαφές ότι υποστηρίζουν τη δημιουργία ευέλικτων και αμέσων οδών μεταφοράς φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Συγχρόνως επιδιώκουν μέσω αυτής της διαδικασίας να προσφέρουν και ως «δώρο» στην Τουρκία τη συμμετοχή της σε αυτήν την ενεργειακή κούρσα, προκειμένου όπως θεωρεί η γραφειοκρατία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ άλλα και στην κυβέρνηση Μπάιντεν, ότι η Τουρκία πρέπει να «χρυσωθεί» προκειμένου να μην αλληθωρίζει προς την Ανατολή και προς τον Β. Πούτιν.
Η εμπλοκή της Τουρκίας είναι προβληματική για τους γνωστούς λόγους που δεν αφορούν μόνο την απουσία λύσης του Κυπριακού και την αμφισβήτηση ακόμη και οριοθετημένων ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και λόγω της δυσπιστίας που υπάρχει στο βαθύ κράτος του Ισραήλ για την ειλικρίνεια των προθέσεων του Τ. Ερντογάν και την προσωπική εχθρότητα μεταξύ των προέδρων Σισι και Ερντογάν. Η επιμονή των Αμερικανών να φέρουν στο τραπέζι του EMGF την Τουρκία ή να την επιβάλουν στα σχέδια μεταφοράς ενέργειας είναι δεδομένο ότι θα δημιουργήσει σοβαρά πολιτικά προβλήματα και πιθανές εντάσεις.
Η Τουρκία μέσω του υπουργού ενέργειας προανήγγειλε πριν λίγες ημέρες ότι επίκεινται ανακοινώσεις για την Ανατολική Μεσόγειο χωρίς βεβαίως να διευκρινίζει εάν οι ανακοινώσεις αφορούν τον εντοπισμό κοιτάσματος φυσικού αερίου σε περιοχή της τουρκικής υφαλοκρηπίδας σε περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ στο Οικόπεδο 6 που παράνομα έκανε έρευνες η Τουρκία με το γεωτρύπανο Yavuz. Στην περίπτωση αυτή είναι προφανές ότι εφόσον επιχειρήσει να προχωρήσει στο επόμενο βήμα για νέα γεώτρηση θα υπάρξει εξαιρετικά επικίνδυνη κλιμάκωση η οποία τελικά θα υπονομεύσει το ενιαίο μέτωπο της Δύσης απέναντι στη Ρωσία και μάλλον θα λειτουργήσει ως χρήσιμος αντιπερισπασμός για τη Μόσχα.
