Τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα φαίνεται να έχει φέρει μέχρι τώρα η προσπάθεια του Ταγιπ Ερντογάν να παγιδεύσει την Ελλάδα στο οδυνηρό δίλημμα: θερμό επεισόδιο και ενδεχόμενη πολεμική σύρραξη ή υποταγή και νομιμοποίηση τετελεσμένων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το βήμα παραπάνω που έκανε η Άγκυρα με την αποστολή του ερευνητικού πλοίου συνοδεία πολεμικών για έρευνες σε μη οριοθετημένη υφαλοκρηπίδα για την οποία υπάρχει σαφής δήλωση διεκδίκησης από την Ελλάδα και εν μέρει από την Κύπρο, χτυπάει καμπανάκι κινδύνου στις άλλες περιφερειακές δυνάμεις και στην διεθνή κοινότητα.
Ενδεχόμενη επιτυχία του εγχειρήματος του Τ.Ερντογάν να επιβάλει το δικό του «Δίκαιο» με την δύναμη των όπλων και πολιτική κανονιοφόρων, θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου στην κρίσιμη αυτή περιοχή, καθώς προφανώς η «όρεξη» της Τουρκίας δεν θα σταμάταγε στην Ελλάδα και στην Κύπρο, ενώ και άλλες δυνάμεις και ηγέτες θα υιοθετούσαν το μοντέλο Ερντογάν…
Η αντίδραση των ΗΠΑ, της Γαλλίας, του Ισραήλ, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων οφείλεται ακριβώς στο γεγονός ότι ο κ. Ερντογάν δείχνει να μην έχει μέτρο και να δοκιμάζει τις δυνάμεις του στην Ελλάδα και στην Κύπρο μέχρι να έρθει η σειρά των υπολοίπων.
Η επιθετικότητα και επεκτατική διάθεση έναντι της Ελλάδας, η νεο- αποικιοκρατική αντίληψη που εκδηλώνεται στην Λιβύη, ο νεοθωμανισμός σε Μέση Ανατολή και Αφρική, ο αποσταθεροποιητικός ρόλος σε Συρία και Ιράκ ,οι ύποπτες σχέσεις με ριζοσπαστικά ισλαμικά κινήματα, οι ευκαιριακές συμμαχίες με την Μόσχα και το Ιράν, συνθέτουν την συνολική εικόνα που εξηγεί γιατί με αρκετή προθυμία σε σχέση με το παρελθόν ο διεθνής παράγοντας δεν παίρνει ως συνήθως διακριτικά το μέρος της Τουρκίας.
Έτσι η υπερβολή και ο απόλυτος τυχοδιωκτισμός του Τ.Ερντογάν λειτουργούν καταρχήν εις βάρος της Τουρκίας.
Η πολιτική των κανονιοφόρων συνοδεία ερευνητικών και των γεωτρύπανων έχει πολλαπλούς στόχους: Ο κ.Ερντογάν θέλει να κάνει προβολή ισχύος, να εξυπηρετήσει το αφήγημα της Γαλάζιας Πατρίδας που αποτελεί την εναλλακτική θεωρία γεωγραφικής επέκτασης της Τουρκίας προς την Θάλασσα, καθώς οι επιλογές για επέκταση στην ξηρά είναι περιορισμένες και επικίνδυνες, επιδιώκει να πείσει την κοινή γνώμη της χώρας του η οποία δοκιμάζει τις συνέπειες της κατάρρευσης της οικονομίας, ότι η Τουρκία είναι ισχυρή και «τίποτα δεν γίνεται στην περιοχή χωρίς την σύμφωνη γνώμη της». Γνωρίζει ότι ακόμη κι αν εντοπιστεί από τα τουρκικά σκάφη φυσικό αέριο,θα είναι καταρχήν εξαιρετικά δύσκολο να μπορέσει να το εκμεταλλευθεί η Τουρκία για λόγους όχι μόνο διπλωματικούς -πολιτικούς αλλά και οικονομικούς (μεγάλα βάθη, μεγάλες αποστάσεις από ακτή, περιοχές που λόγω των μη οριοθετημένων ζωνών θα απέχουν όλες οι μεγάλες πετρελαϊκές.
Επιδιώκει επίσης να ενταχθεί με τον «τσαμπουκά» του στα ενεργειακά και άλλα φόρουμ που δημιουργούνται στην Ανατολική Μεσόγειο ,από τα οποία η Τουρκία έχει αποκλεισθεί απλώς και μόνον λόγω της πολιτικής στροφής Ερντογάν και της προσπάθειας του να ηγεμονεύσει της περιοχής και του αραβικού μουσουλμανικού κόσμου. Και φυσικά ο κ.Ερντογαν όπως αποδείχθηκε και με την NAVTEX της 21ης Ιουλίου επιδιώκει ανταλλάγματα κυρίως οικονομικά, προκειμένου να αποσύρει εκβιασμούς και απειλές που ο ίδιος κάθε φορά βάζει μονομερώς στο τραπέζι.(Η «ένεση» στην τουρκική οικονομία από την απόφαση της Γερμανίας να επιτρέψει σε Γερμανούς τουρίστες να κάνουν διακοπές στην Τουρκία ήταν ένα από αυτά.)
Απέναντι σε αυτές της ασκήσεις ηγεμονίας που είναι κυρίως πολιτικό -διπλωματικό εργαλείο η Ελλάδα βρέθηκε μπροστά σε μια δύσκολη και πρωτόγνωρη κατάσταση , με την απόφαση της Τουρκίας να πραγματοποιήσει έρευνες με το ORUC REIS εντός ελληνικής μη οριοθετημένης υφαλοκρηπίδας.
Η Αθήνα έπρεπε να κινηθεί άμεσα προκειμένου είτε να αποτρέψει την πραγματοποίηση των ερευνών είτε να ακυρώσει την πολιτική-διπλωματική επιδίωξη τους. Ο συνδυασμός στρατιωτικής δράσης με την ανάπτυξη του Στόλου και γενικής διπλωματικής αντεπίθεσης που είχε σημαντικά αποτελέσματα έχει βασικό στόχο την αποτροπή νομιμοποίησης τετελεσμένων .
Ο πλους του Oruc Reis στην περιοχή της παράνομης τουρκικής NAVTEX που αφορά στο μεγαλύτερο μέρος της μη οριοθετημένη ελληνική υφαλοκρηπίδα αποτελεί σοβαρή πρόκληση καθώς στην συγκεκριμένη περιοχή βάσει των σημερινών δεδομένων δεν έχει δικαίωμα για έρευνες ούτε η Ελλάδα ούτε πολύ περισσότερο η Τουρκία. Και βεβαίως η συζήτηση γίνεται για άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και όχι κυριαρχίας η οποία ασκείται μέχρι το όριο των χωρικών υδάτων .
Προφανώς είναι μια εξαιρετικά δυσάρεστη κατάσταση ο πλους του τουρκικού ερευνητικού σε αυτή την περιοχή με τα καλώδια απλωμένα αν και η χρονική διάρκεια της NAVTEX, παραπέμπει μάλλον σε «συμβολική» παρά κανονική σεισμογραφική έρευνα.
Πάντως με τον πλου του τουρκικού ερευνητικού ακόμη και αν πραγματοποιεί έρευνες δεν δημιουργούνται τετελεσμένα, ούτε φυσικά επιδικάζεται η περιοχή στην… Τουρκία λόγω… χρησικτησίας. Με τα καλώδια του το ORUC REIS δεν πρόκειται να σηκώσει τον βυθό και η συνέχιση των ερευνών μάλλον αποδεικνύονται ένα πολυδάπανο σόου χωρίς πραγματικά αποτελέσματα. Αλλά η εικόνα μιας κυρίαρχης χώρας να παρακολουθεί επί μακρόν και να μην μπορεί να εμποδίσει την παραβίαση έστω και μη οριοθετημένης υφαλοκρηπίδας είναι απολύτως αρνητική και δίνει λάθος μηνύματα για τις δυνατότητες αποτροπής που έχει στην διάθεση του, για την αξιοπιστία της σε μια ευαίσθητη περιοχή αλλά και για τα όρια ανοχής της…
Η επιλογή της σύγκρουσης για τις εικονικές ή ακόμη και κανονικές έρευνες του τουρκικού ερευνητικού δεν είναι εύκολη και ούτε θα θεωρηθεί από την διεθνή κοινότητα ενδεδειγμένη και ανάλογη της συγκεκριμένης πρόκλησης .Εξάλλου η διεθνής νομολογία θεωρεί ως μονομερή και μη δικαιολογημένη ενέργεια την επιθετική κίνηση εντός μη οριοθετημένης υφαλοκρηπίδας.
Ο κ. Ερντογάν με την γνωστή δήλωση του για ενδεχόμενο πλήγμα κατά του ORUC REIS θέλησε ακριβώς να εμφανίσει την Τουρκία ως απειλούμενη από την επιθετικότητα των … Ελλήνων.
Συνεπώς έπρεπε να βρεθεί ένας έξυπνος και ευέλικτος τρόπος για την αντιμετώπιση της τουρκικής πρόκλησης. Η ρητή δήλωση σε ανώτατο επίπεδο ότι πρόκειται για περιοχή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ,η Ανάπτυξη του Στόλου και το «στενό μαρκάρισμα» του τουρκικού ερευνητικού και των πολεμικών σκαφών που το συνόδευαν , η διπλωματική κινητοποίηση και η καταγγελία των μονομερών προκλητικών κινήσεων της Τουρκίας είναι κινήσεις οι οποίες ακυρώνουν την νομιμοποίηση και επιβολή τετελεσμένων μέσω του πλου του ORUC REIS.
Η Ελλάδα αποφεύγοντας ένα θερμό επεισόδιο δεν είναι εύκολο να αποφύγει και τον διάλογο με την Τουρκία που όμως είναι προτιμότερος να γίνει πριν από ένα θερμό επεισόδιο . Η επιλογή είναι προτιμότερη καθώς στον διάλογο έχεις πάντοτε οδούς διαφυγής ,υπάρχει ως κατάληξη το Δικαστήριο της Χάγης αλλά στην συγκεκριμένη διαφορά έχεις και ισχυρά νομικά όπλα. Οι επόμενες εβδομάδες είναι εξαιρετικά κρίσιμες. Όχι μόνο για την διαχείριση της δύσκολης κατάστασης νότια του Καστελόριζου, αλλά και ενόψει των νέων αδειοδοτήσεων στην ΤΡΑΟ για έρευνες Ανατολικά της Ρόδου, της Καρπάθου και της Κρήτης.
Η εμπειρία δείχνει ότι μετά από σοβαρή κλιμάκωση των εντάσεων ακολουθεί η αποκλιμάκωση μέσω διαπραγματεύσεων και συνομιλιών. Σε αυτό το πεδίο πρέπει να υπάρξει άριστη προετοιμασία . Διότι οι σημερινοί πρόθυμοι και φιλικοί μεσολαβητές κάθε άλλο παρά ενδιαφέρονται για το δίκαιο των ελληνικών θέσεων και το εάν τα νησιά έχουν θαλάσσιες ζώνες. Κυρίως θέλουν «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, αποφυγή μιας ενδοΝΑΤΟικης σύγκρουσης που μετά και την Γαλλική παρέμβαση θα πάρει σοβαρές διαστάσεις και φυσικά θέλουν να κρατήσουν όσο μπορούν την Τουρκία κοντά στην Δύση .
Και πάντως ο αγώνας αυτός δεν είναι των 60 μέτρων, αλλά μάλλον υπερμαραθώνιος, όπου ο νικητής στέφεται στον τερματισμό και όχι στα ενδιάμεσα …
