Του Σάκη Μουμτζή
Τον Ν.Ζαχαριάδη, και όλους τους κομμουνιστές ηγέτες της εποχής του, δεν μπορούμε να τους κρίνουμε έξω από το πλαίσιο της Τρίτης Διεθνούς και του Σταλινισμού. Θα είναι λάθος αν χρησιμοποιήσουμε αξιακούς κώδικες που δεν ανταποκρίνονται στις αρχές και στις αξίες που κυριαρχούσαν τότε στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα.
Ευθύς ως ο στόχος της παγκόσμιας επανάστασης εξέλιπε, ο Στάλιν παρουσίασε την θεωρία του σοσιαλισμού σε μια μόνον χώρα. Αυτήν την γραμμή επιβεβαίωσε το 6ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς το 1928. Έτσι «η ΕΣΣΔ έγινε η καθοδηγητική δύναμη του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος» και τα κατά τόπους κομμουνιστικά κόμματα ήταν οι δυνάμεις ενός παγκόσμιου στρατού που το στρατηγείο του βρισκόταν στην Μόσχα.
Συνεπώς, οποιαδήποτε προσέγγιση μας για τις θέσεις του ΚΚΕ αυτήν την περίοδο θα πρέπει να κινηθεί μέσα στο παραπάνω πλαίσιο.
Μετά την συμφωνία Ρίμπεντροπ- Μολότοφ όλα τα κομμουνιστικά κόμματα, μετά την πρώτη φάση αμηχανίας, έπρεπε να υποστηρίξουν την συνεννόηση των κομμουνιστικής ΕΣΣΔ με την ναζιστική Γερμανία. Ετσι τον Νοέμβριο του 1939, τρεις περίπου μήνες μετά το εν λόγω σύμφωνο, η Εκτελεστική Επιτροπή της Κομμουνιστικής Διεθνούς χαρακτήριζε τον πόλεμο ιμπεριαλιστικό για τον οποίον ευθύνονται και οι δύο πλευρές, εξισώνοντας έτσι το ναζισμό με τις αστικές δημοκρατίες, ενώ συγχρόνως σταμάτησε την αντιναζιστική σταυροφορία.
Ο Ν. Ζαχαριάδης ήταν στις φυλακές της Κέρκυρας από το 1936. Τον Ιανουάριο του 1940 μεταφέρθηκε στα κρατητήρια της Γενικής Ασφάλειας, στην Αθήνα. Οταν οι Ιταλοί επιτέθηκαν στην Ελλάδα απέστειλε μια επιστολή προς τον Ελληνικό λαό,( 31/10/1940) από τον οποίο ζητούσε «ο κάθε βράχος, η κάθε ρεματιά, το κάθε χωριό...να γίνει φρούριο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.»
Υπήρχε όμως και μια παράγραφος που τελικά αυτή έδωσε τον τόνο στην συγκεκριμένη επιστολή. «Στον πόλεμο αυτό που διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη».
Είναι προφανές πως η επιστολή αυτή βρισκόταν έξω από το πλαίσιο της απόφασης της Κομμουνιστικής Διεθνούς που μιλούσε για έναν πόλεμο μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Γι΄αυτό τον λόγο τα ανώτατα στελέχη του ΚΚΕ που βρίσκονταν στην παρανομία, με επικεφαλής τον Ν. Πλουμπίδη, θεώρησαν το γράμμα αυτό πλαστό, κατασκεύασμα του Μανιαδάκη.
Είκοσι τέσσερις ημέρες μετά από την πρώτη επιστολή, στις 26 Νοεμβρίου 1940, ο Ν.Ζαχαριάδης συντάσσει και μια δεύτερη επιστολή στην οποίαν ζητεί «να ξανάρθουν τα πράγματα όπως ήταν στις 28 Οχτώβρη 1940 ... οι πολεμικές δυνάμεις της Αγγλίας να φύγουν από τα χώματα και τα νερά της Ελλάδας... και να ζητήσουμε αμέσως απ΄την κυβέρνηση της ΕΣΣΔ να μεσολαβήσει για να γίνει ελληνοϊταλική ειρήνη».
Με απλά λόγια, πλήρης ευθυγράμμιση πλέον με την γραμμή της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Αυτή η επιστολή δεν δημοσιεύθηκε τότε, καθώς έπεσε στα χέρια του καθεστώτος Μεταξά. Την έδωσε στην δημοσιότητα στις 9 Μαρτίου 1947 η τότε κυβέρνηση για να πλήξει πολιτικά το ΚΚΕ, ενώ ο εμφύλιος πόλεμος ήταν προ των πυλών.
Υπήρξε και μια τρίτη επιστολή ( 15/1/1941) με έντονο το εσωκομματικό στοιχείο και που επαναλάμβανε τις θέσεις της δεύτερης επιστολής.
Αν θέλουμε να τα αξιολογήσουμε όλα αυτά θα πρέπει να λάβουμε υπόψη πως για τους κομμουνιστές το διεθνιστικό τους καθήκον υπερίσχυε του εθνικού και απόλυτος εκφραστής του διεθνιστικού καθήκοντος ήταν το ΚΚΣΕ. Για τους κομμουνιστές, απανταχού της γης, η μητέρα-πατρίδα ήταν η ΕΣΣΔ.
Αυτοί, έπρεπε να υπερασπισθούν τα συμφέροντα του σοσιαλισμού σε μια μόνον χώρα.
Αν το κατανοήσουμε αυτό τότε θα αντιληφθούμε πως το να μιλούμε για προδότες και κατασκόπους*, οδηγεί σε ερμηνευτικά αδιέξοδα.
Ήταν πατριώτες, με την έννοια που δίνουμε εμείς στον πατριωτισμό, αν και εφ΄όσον τα εθνικά συμφέροντα της πατρίδος τους συνέπιπταν με αυτά της ΕΣΣΔ.
Τα ιστορικά παραδείγματα πάρα πολλά.
* Τον Μάρτιο του 1949 αποκαλύφθηκε πως μέλος της Κ.Ε. του Κομμουνιστικού Κόμματος Γαλλίας διενεργούσε κατασκοπεία υπέρ των Σοβιετικών. Ξέσπασε γενική κατακραυγή, μέσα στο κλίμα του Ψυχρού Πολέμου. Το Π.Γ. του ΚΚΓ κάλυψε πλήρως το στέλεχος του κόμματος υποστηρίζοντας πως, αν οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις επιτεθούν στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο, οι Γάλλοι κομμουνιστές θα συνταχθούν με τις δυνάμεις της ειρήνης και του σοσιαλισμού. Την επομένη ημέρα και ο γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας, Π.Τολιάτι, συντάχθηκε με το ΚΚΓ.
