Του Κωνσταντίνου Βέργου
Στη δεκαετία του 1960, ο Κώστας Βουτσάς, υποδυόμενος έναν Σαουδάραβα πρίγκηπα, χάριζε ρολόγια και εκατονταδόλαρα στους τυχερούς που θα βρίσκονταν στον δρόμο του, καθώς εβγαινε από το ξενοδοχείο όπου έκανε διακοπές. Αν η ίδια ταινία είχε γυριστεί στο μελλοντικό 2020, ο τότε Κώστας Βουτσάς θα προσπαθούσε να μοιράσει, αν όχι να…πουλήσει… ομόλογα!
Υπερβολές, θα αναφωνήσουν κάποιοι. Κι όμως, η Σαουδική Αραβία, μια χώρα με τα δολάρια να τρέχουν από τα… μπατζάκια των εμίρηδων, σχεδιάζει να εκδώσει ομόλογα κατά τα επόμενα 5 έτη για να καλύψει μια επερχόμενη… τρύπα που ισοδυναμεί με το 50% του ΑΕΠ της χώρας, καθώς το κυβερνητικό έλλειμα άρχισε να διογκώνεται εντυπωσιακά.
Φαίνεται ότι οι λεονταρισμοί της χώρας προς τη γειτονική Υεμένη, όπου εχει επέμβει με απροκάλυπτη εισβολή και ακατάσχετους βομβαρδισμούς εδώ και κατι μήνες, και η συνεχής χρηματοδότηση της Ισλαμικής Τρομοκρατίας σε όλα τα μήκη και πλάτη των χωρών της Βόρειας Αφρικής και Μέσης Ανατολής, σε συνάρτηση με την κατάρρευση των τιμών πετρελαίου, του βασικού της εσόδου, μετέτρεψαν τη χώρα από δανειστή σε δανειζόμενο. Ακόμη χειρότερα, η εμπλοκή της χώρας σε ακατάσχετη χρηματοδότηση πάνοπλων τρομοκρατών, και βομβαρδισμών χωρών όπως της Υεμένης στέρησε πόρους από την πραγματική οικονομία. Καθώς η κυβέρνηση έχει σημαντικό ρόλο στην οικονομία, η απώλεια αυτών των πόρων οδήγησε σε πτώση των ρυθμών ανάπτυξης του ΑΕΠ, ενώ τα συναλλαγματικά αποθέματα μειώθηκαν κατά 90 δισεκατομύρια δολάρια σε ένα μόλις χρόνο! Το χρέος ουσιαστικά έρχεται να καλύψει αυτές τις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας, ώστε η χώρα να κρατηθεί σε ανάπτυξη στην επόμενη περίοδο.
Ασφαλώς, η χώρα, όπως και άλλες χώρες της περιοχής, έχει στρατηγική κατεύθυνση «αειφόρου ανάπτυξης» (sustainable development), δηλαδή ουσιαστικά την ανάπτυξη τομέων πλην του πετρελαίου, ώστε να μπορέσει στο μέλλον να απεξαρτηθεί από τον κίνδυνο το πετρέλαιο να εξαντληθεί κάποια στιγμή. Όμως, αυτή η στρατηγική καταναλώνει σημαντικούς πόρους συνεχώς. Από την άλλη, διαθέτει ένα παντοδύναμο, σχεδόν ολιγοπωλιακό, κερδοφόρο, αλλά ταυτόχρονα αντιπαραγωγικό, τραπεζικό σύστημα. Οι μελέτες που έχουν γίνει στο τραπεζικό σύστημα της χώρας δείχνουν ότι οι τράπεζες διακρίνονται από χαμηλή παραγωγικότητα τόσο σε ο,τι αφορά το εργατικό κόστος, όσο και την αξιοποίηση της τεχνολογίας. Παράλληλα, οι δυνατότητες άντλησης επενδυτικών πόρων από το σαουδαραβικό χρηματιστήριο είναι εξαιρετικά περιορισμένες, όχι μόνο λόγω μικρού μεγέθους, αλλά και λόγω ανόητου προστατευτισμού. Η νομοθεσία δεν επιτρέπει στους επενδυτές να ελέγχουν εταιρείες ευκολα, με αποτέλεσμα το χρηματιστήριο να παίζει δευτερεύοντα ρόλο στην οικονομία. Ευνόητο ότι αυτό συμβαίνει ώστε οι υπάρχουσες οικογένειες, Βασιλική οικογένεια, Σείχηδες κλπ, εκλεκτοί της άρχουσας τάξης αυταρχικής δομής που απομυζούν τους πόρους της χώρας, να συνεχίσουν να ελέγχουν την οικονομία. Όμως, οι κεφαλαιακές ανάγκες οδηγούν σε αλλαγές. Η Σαουδική Αραβία, κατ ουσίαν, με την έκδοση σημαντικών ομολόγων θα υποχρεωθεί να απελευθερώσει τις αγορές της, τόσο το χρηματιστηριακό όσο και το τραπεζικό συστημα, ώστε να λειτουργούν δημοκρατικότερα. Και ίσως αυτό να είναι το μοναδικό και το μεγάλο ώφελος γι'' αυτήν την τυρανική χώρα, όπου πολίτες, μεταξύ των οποίων πολιτικά αντιφρονούντες, θανατώνονται σαν τα πρόβατα, στις κεντρικές πλατείες. Αυτή, ομως, είναι μόνο η μία διάσταση του θέματος, η εγχώρια.
Υπάρχει και η διεθνής διάσταση. Όταν σε παγκόσμιο επίπεδο, χώρες σαν τη Σαουδική Αραβία ή την Κίνα, που στο παρελθόν διέθεταν απεριόριστη ρευστότητα και χρηματοδοτούσαν τα ομόλογα πλούσιων χωρών, θα υποχρεώνονται στο μέλλον να αυξήσουν το δημόσιο χρέος, η έννοια του «επενδυτικού παράδεισου» εξαφανίζεται πλέον παντελώς. Και ο «πληθωρισμός ομολόγων» παγκοσμίως οδηγεί σε μία νέα εποχή, ενδεχομένως υψηλότερων κινδύνων για το παγκόσμιο συστημα, εκτοξεύοντας το κόστος δανεισμού και δημιουργώντας νέα δεδομένα. Ήδη η χώρα υποβαθμίστηκε από την S&P τον τελευταίο μήνα... και είναι μόνο η αρχη...!
Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
(Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού).
