Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Οι τελευταίες ειδήσεις δείχνουν επιβράδυνση ανάπτυξης στην ΕΕ, και προβλήματα στις τράπεζες, όμως η παράλληλη ενδυνάμωση εθνικιστικών ηγεσιών, αναζωπύρωση πολέμων στην Ευρώπη δείχνει κάτι άλλο. Μήπως έρχεται πρόωρος χειμώνας, με ύφεση, πόλεμο και πείνα στην γηραιά ήπειρο;
Από την Ευρώπη, την πιο πυκνοκατοικημένη ήπειρο του πλανήτη, ξεκίνησαν όχι μόνο οι ιδέες της δημοκρατίας αλλά και εκείνες του φασισμού! Ξεκίνησαν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι ως αποτέλεσμα σύγκρουσης συμφερόντων εταιριών, πολιτών, κρατών! Τόσο οι πόλεμοι, όσο και η αναζωπύρωση συγκρούσεων είναι αποτέλεσμα όχι τόσο απληστίας, όσο συρρίκνωσης της πίτας που διανέμεται ανάμεσα στους λαούς. Αποτέλεσμα ύφεσης, φτώχειας, σύγκρουσης προσδοκιών με την πραγματικότητα. Μήπως είμαστε στο κατώφλι νέων εξελίξεων, οικονομικών κυρίως, που τροφοδοτούν νέες συμφορές για την Ευρώπη;
Η αναζωπύρωση του εμφύλιου πολέμου στην Ουκρανία, όπου οι δυνάμεις του προέδρου Ποροσένκο, ενός ολιγάρχη που αναδείχτηκε με ένοπλο πραξικόπημα (που ανέτρεψε τον προηγούμενο πρόεδρο) και διατηρείται στην εξουσία με στήριξη νεοφασιστικών παραστρατιωτικών δυνάμεων, οδήγησε την Ουκρανία, που αποτελεί το σιτοβολώνα της Ευρώπης και με σημαντική βαριά βιομηχανία, μια χώρα με μηδενικό έλλειμα, στην απόλυτη χρεοκοπία.. Ο πόλεμος αυτός ενδυναμώνει τις εθνικιστικές δυνάμεις στην Ουκρανία και τη Ρωσία ενώ επίσης χρονικά εξελίσσεται σε μια περίοδο που οι εθνικιστικές φωνές αυξάνονται σε χώρες και την Ευρωπαϊκής Ένωσης με σημαντικά εν δυνάμει προβλήματα, όπως την Πολωνία , Ουγγαρία, αλλά και Λιθουανία, ενώ αγγίζουν και χώρες-κορμού της ΕΕ όπως Αυστρία και Γαλλία. Τέλος η προώθηση μεταναστών εκλαμβάνεται πλέον ως απειλή στην ΕΕ, ίσως για έναν απλό λόγο, όχι μόνο πολιτισμικό, αλλά κυρίως φόβου για φτώχεια, η ΕΕ έχει προ πολλού πάψει να αναπτύσσεται. Τα οικονομικά δεδομένα πλέον δείχνουν άσχημα.
Οι οικονομικές εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε πολλά θυμίζουν την Ευρώπη πριν τον Β Παγκόσμιο πόλεμο. Ενώ η οικονομική κρίση του 1930 (όπως εξάλλου και η τωρινή κρίση του 2008) ξεπεράστηκε σύντομα στις ΗΠΑ με το Νιου Ντιλ, δηλαδή ένα γενναίο πρόγραμμα επενδύσεων (η τωρινή κρίση στις ΗΠΑ ξεπεράστηκε με την πολιτική Ομπαμα σε 2 χρόνια, με την ανεργία τώρα στις ΗΠΑ κάτω από 5%), η Ευρώπη συνέχιζε να ταλανίζεται με οικονομικά προβλήματα οσότου άρχισαν να αναδεικνύονται σε πολλά κράτη εθνικιστικές ηγεσίες.
Σήμερα στην ΕΕ (όπου συνολικά η ανάπτυξη σε τρίμηνη βάση μειώθηκε στο 0,3% από 0,6%, για την ΕΕ των 19 κρατών, και με την ανεργία στο 10,1% δηλαδή 7 χρόνια μετά την κρίση, διατηρείται πολύ υψηλή) η μεγάλη χώρα που τα πάει καλύτερα, μετά την Αγγλία, είναι η Γερμανία, που αναπτύσσεται αλλά με ρυθμό 1,8% σε ετήσια βάση (0,4% στο τρίμηνο, έναντι 0,7% στο πρώτο), δηλαδή χαμηλότερο του 2,5% που θα επέτρεπε μείωση της ανεργίας, ενώ επίσης παρατηρείται μείωση των επενδύσεων.
Τόσο η Ιταλία (0% ανάπτυξη στο τρίμηνο, έναντι 0,3% στο α τρίμηνο) όσο και η Γαλλία (0% στο τρίμηνο, έναντι 0,7% στο πρώτο) ταλανίζονται από κρίση στο τραπεζικό σύστημα, που υποδηλώνει σοβαρά προβλήματα στις οικονομίες των μεγάλων αυτών κρατών, και η Αγγλία πήρε πρόσφατα μέτρα που δείχνουν ότι περιμένει κρίση, όμως ακόμη και χώρες εκτός ΕΕ όπως η Ρωσία δεν πάνε πλέον τόσο καλά όσο νομίζαμε. Η Ρωσία μετά μια εντυπωσιακά καλή ανάκαμψη, τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, φαίνεται ότι είχε έναν μήνα με μηδενική ανάπτυξη (-0,6% ύφεση σε ετήσια βάση), αν και οι αρχές της περιμένουν ανάκαμψη από Οκτώβριο.
Το τι θα συμβεί είναι άγνωστο, όμως τα τελευταία στατιστικά δείχνουν σημαντική επιβράδυνση των μεγάλων Ευρωπαϊκών οικονομιών, ενώ επίσης τα κράτη είναι υπερχρεωμένα, πιο ανέτοιμα να αντιμετωπίσουν μια νέα κρίση από ότι ήταν το 2008. Οι εξελίξεις αυτές δείχνουν ότι στο επόμενο διάστημα είναι περισσότερο πιθανό να είμαστε μια ανάσα από τρομακτικές εξελίξεις σε πολλά επίπεδα. Η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος και των χρηματιστηριακών αξιών είναι δυο ορατές εξελίξεις, και ελπίζουμε να είναι οι μόνες…!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
