Του Γιάννη Παντελάκη
Όταν σε προσωπικό επίπεδο συμβαίνει κάτι αρνητικό, συχνά αρνούμαστε να δούμε την πραγματικότητα. Αυτό (λένε οι ειδικοί), αποτελεί ενός είδους μηχανισμό άμυνας. Νομίζω πως μας συμβαίνει και σε συλλογικό επίπεδο. Σαν κοινωνία προσπαθούμε να μοιάσουμε με κάποιους άλλους. Αυτούς που θεωρούνται με αντικειμενικά κριτήρια προηγμένοι. Σχεδιάζουν, οργανώνουν, έχουν κατακτήσει σε σημαντικό βαθμό την ανεκτικότητα στο διαφορετικό, είναι ικανοί να ανταπεξέρχονται σ ένα δύσκολο διεθνές περιβάλλον, δεν αποφεύγουν την αυτοκριτική, δείχνουν πως θέλουν ν αλλάξουν όταν αυτό οι καιροί θεωρούν ως αναγκαίο. Όταν δεν καταφέρνουμε μια προσέγγιση με αυτούς, αρνούμαστε να το παραδεχτούμε. Σε συλλογικό επίπεδο.
Προτιμάμε ν' αποδίδουμε τις αιτίες σε κάτι άλλο. Εξωγενείς συνήθως παράγοντες, θεωρίες συνομωσίας, κάποιοι που μας εποφθαλμιούν γιατί είμαστε ο περιούσιος λαός. Οι ισοπεδωτικές και φανταστικές ερμηνείες, μας στερούν την ικανότητα αυτογνωσίας, αλλά πετυχαίνουν και κάτι άλλο.
Ακόμα και όταν κάποιες αιτίες των προβλημάτων συνδέονται πραγματικά με εξωγενείς παράγοντες (δεν ζούμε σε αγγελικά πλασμένο κόσμο, τα συμφέροντα κυριαρχούν, οι διακρίσεις των τάξεων δεν αποτελούν μια έννοια του παρελθόντος), με την συμπεριφορά μας, τις ακυρώνουμε. Γιατί, θα αποδώσουμε τα πάντα σ αυτούς (κάτι που μας απαλλάσσει από ευθύνες ή έτσι νομίζουμε) και παράλληλα θα δώσουμε μια στρεβλή ερμηνεία της πραγματικότητας.
Το Σαββατοκύριακο, συνέβησαν δυο γεγονότα η κατάληξη των οποίων ήταν η λέξη: αναβολή. Αναβλήθηκε το ντέρμπι των δυο ισχυρότερων ποδοσφαιρικά ομάδων, ακυρώθηκαν οι εσωκομματικές εκλογές στη Νέα Δημοκρατία. Οι πρώτες αντιδράσεις, συνδέονται με την αντιπαλότητα η οποία σε μεγάλο βαθμό έχει ενισχυθεί από ένα εμφυλιοπολεμικό κλίμα που βιώνουμε εδώ και καιρό. Το ελάχιστο, μπορεί να προκαλέσει αντιπαραθέσεις δυσανάλογες με το μέγεθος του.
Όσοι βρίσκονται απέναντι από τον Παναθηναϊκό, αποδίδουν την αναβολή του ντέρμπι, στους παράγοντες της ομάδας, την διοίκησή της, κάποιους από tτους φιλάθλους της. Σε μεγάλο βαθμό έχουν δίκιο. Ωστόσο, οι ίδιες ακριβώς ευθύνες μπορούν ν' αποδοθούν σε οποιαδήποτε άλλη ομάδα αυτής της χώρας. Το Σάββατο ήταν ο Παναθηναϊκός, στο παρελθόν κάποια άλλη, στο μέλλον κάποια άλλη. Το κεντρικό πρόβλημα, δεν είναι η συγκεκριμένη ομάδα (της οποία φίλος είμαι). Το κεντρικό πρόβλημα είναι, πως δεν θα κάνουμε μια σύγκριση. Σε επίπεδο συλλογικό εννοώ, προσωπικά ίσως γίνει.
Την ίδια χρονικά περίοδο του συγκεκριμένου αγώνα, διεξάγεται το ντέρμπι Ρεαλ-Μπαρτσελώνα (σε μια από τις χώρες που θέλουμε να μοιάσουμε). Οι φίλαθλοι δηλώνουν συμπαράσταση στα θύματα του μακελειού στο Παρίσι, βλέπουμε ένα ποδοσφαιρικό υπερθέαμα, η φιλοξενούμενη ομάδα πετυχαίνει μια σαρωτική νίκη και δεν ανοίγει ρουθούνι.
Θα κάνουμε την σύγκριση σαν οργανωμένη κοινωνία, θα βγάλουμε συμπεράσματα, θα επιχειρήσουμε αυτοκριτική; Όχι, αφού αρνούμαστε να δούμε την πραγματικότητα, δεν θα παραδεχτούμε ποτέ πως αυτό που συνέβη στην Λεωφόρο είναι ένα δικό μας χαρακτηριστικό. Όλων μας.
Όταν η Νέα Δημοκρατία, έδειξε ανίκανη να κάνει μια ψηφοφορία για να εκλέξει αρχηγό, οι αντιδράσεις πολλών (ακόμα και από το εσωτερικό της), συνοψίζεται στην κριτική "αυτοί δεν μπορούν να οργανώσουν μια ψηφοφορία, μπορούν να κυβερνήσουν την χώρα ;". Απόλυτα σωστό το ερώτημα. Ωστόσο, αυτοί κυβέρνησαν την χώρα για πολλά χρόνια μεταπολιτευτικά και πάντα αυτό συνέβη με την ψήφο εκατομμυρίων πολιτών. Είχαν την έγκρισή τους δηλαδή. Και παράλληλα, αυτό που συνέβη με τη Ν.Δ., νομίζω πως μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε κομματικό σχηματισμό. Δεν είναι πως οι δεξιοί, είναι και αδέξιοι. Και οι αυτοπροσδιοριζόμενοι με άλλα πολιτικά χαρακτηριστικά έχουν τις ίδιες παθογένειες. Δυστυχώς.
Ενισχυτικά μόνο αυτής της εκτίμησης, ν αναφέρουμε ένα παράδειγμα κυβερνητικού αλαλούμ του Σαββατοκύριακου για ένα τόσο σοβαρό θέμα. Ένας υπουργός (Τόσκας), προκαλεί σχεδόν διπλωματικό επεισόδιο με τον Γάλλο ομόλογό του ο οποίος ισχυρίστηκε ότι από την χώρα μας πέρασε ο εγκέφαλος του μακελειού στο Παρίσι. Ο υπουργός τον διαψεύδει. Άλλος συνάδελφός του (Μουζάλας), παραδέχεται ότι δυο από τους υπεύθυνους του μακελειού πέρασαν από την χώρα μας, αλλά επισημαίνει-και σωστά-πως αυτό δεν συνδέει την τρομοκρατία με τους πρόσφυγες και δεν μπορεί να λειτουργήσει σε βάρος της χώρας. Άλλωστε, η πλειονότητα των υπεύθυνων του μακελειού, ζούσαν σε χώρες της Ευρώπης.
Αυτό είμαστε. Και όσο εξακολουθούμε να μην αγγίζουμε τις ρίζες του προβλήματος, αυτό θα παραμένουμε. Όπως παραμένουμε χρόνια τώρα αλλά δεν το βλέπαμε. Γιατί η πλαστή ευημερία (την οποία απολαμβάναμε με περίσσια ικανοποίηση), έκρυβε για αρκετά χρόνια το πρόβλημα. Η οικονομική κρίση, ανέδειξε την πολύμορφη μας κρίση. Μας ξεγύμνωσε...
