Του Γιάννη Παντελάκη
Τον Μάρτιο του 2015 ένας ιερέας στην Κύπρο είχε μια ιδέα. Να βάλει σε μια εκκλησία του νησιού για προσκύνημα δυο πλαστικές παντόφλες που έλεγε ότι φόραγε ο Παΐσιος. Τις είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του και ήταν οικογενειακό κειμήλιο, είχε πει. Έγινε ένας μικρός χαμός από αντιδράσεις, η Μητρόπολη Λεμεσού κάλεσε τον ιερέα για εξηγήσεις, οι παντόφλες αποσύρθηκαν. Στο ημέτερο Αγρίνιο τοποθετήθηκε για προσκύνημα ένα βρασμένο κάστανο που ο Παΐσιος είχε δώσει σ έναν φοιτητή πριν 27 χρόνια. Έτσι είπαν. Το κάστανο, το προσκύνησαν πάνω από 40.000 άνθρωποι. Η τοπική Μητρόπολη και η Αρχιεπισκοπή σιώπησαν προφανώς θεωρώντας το γεγονός επιτρεπτό.
Το πρόβλημα – για όσους θεωρούν πρόβλημα τις ολονυκτίες και τα προσκυνήματα για ένα βρασμένο κάστανο – είναι πως οι εκπρόσωποι της εκκλησίας εκμεταλλεύονται την ανάγκη των ανθρώπων για πίστη και είναι ικανοί να επιτρέψουν τα πάντα, χωρίς φραγμό. Να θεωρούν φυσιολογικό το προσκύνημα ενός κάστανου σήμερα ή τα γυαλιά του Παΐσιου τον Ιούλιο του 2016, να ευλογούν τα στυλό μπικ των υποψήφιων για τις Πανελλαδικές εξετάσεις ή τα αυτοκίνητα και τα παπάκια για να έχουν τύχη οι οδηγοί τους. Συχνά όλα αυτά συνοδεύονται και με το «κάτι τις».
Έχει παρατηρηθεί ότι τις εποχές μεγάλης κρίσης οι άνθρωποι νοιώθουν μεγαλύτερη ανάγκη για απαντήσεις στα προβλήματα τους που είναι πιο έντονα και πιεστικά. Και όσο οι ορθολογικές απαντήσεις δεν τους φαίνονται ικανοποιητικές, αναζητούν μεταφυσικές τέτοιες. Μικρά θαύματα που θα τους βγάλουν από τα αδιέξοδα. Αυτό, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, είναι ή θα έπρεπε να είναι σεβαστό. Άλλωστε, οι σχέσεις καθενός με τον δικό του Θεό, αποτελεί μια καθαρά προσωπική υπόθεση και δεν έχουμε λόγο εμπλοκής οι υπόλοιποι. Τα πράγματα παίρνουν μια διαφορετική τροπή από την στιγμή που η επίσημη εκκλησία και εκπρόσωποί της, εκμεταλλεύεται αυτές τις ανάγκες επιτρέποντας να συμβαίνουν γεγονότα σαν κι αυτά.
Η ιεραρχία που διοικεί ολόκληρο αυτό το παντοδύναμο σύστημα, ακόμα και στις περιπτώσεις γραφικότητας σιωπά. Και η σιωπή σημαίνει αποδοχή. Η ιεραρχία που βρίσκει συχνά λόγο να παρεμβαίνει δυναμικά μάλιστα στις περιπτώσεις που κινδυνεύουν τα κεκτημένα της-ακόμα και αυτά που δεν δικαιούται να έχει – δεν βρίσκει κανένα λόγο για να περιορίσει έναν ιερέα που βάζει για προσκύνημα ένα βρασμένο κάστανο ή έναν άλλο που είδε να δακρύζει μια εικόνα. Τα αφήνει και τα αποδέχεται, αν δεν τα προωθεί κιόλας.
Το προσκύνημα σ ένα βρασμένο κάστανο ή σ ένα ζευγάρι γυαλιά πρεσβυωπίας, αποτελεί ενός είδους ειδωλολατρία. Οι ιερείς ωστόσο έχουν την δική τους απάντηση «Ο σκοπός που εκτέθηκε η ευλογία του Οσίου Παΐσιου δεν είναι βεβαίως ειδωλολατρία αλλά τιμή στον Άγιο και ευλογία από αυτόν», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο ναός Αγίου Δημητρίου στο Αγρίνιο όπου εκτέθηκε το κάστανο. Κι όμως, για ειδωλολατρία πρόκειται και μάλιστα ξεκάθαρη και γραφική μαζί.
Οι ιστορίες με τα κάστανα, τις παντόφλες και τα γυαλιά κάποιου Οσίου, έχουν και κοινωνικές παρενέργειες. Απομακρύνουν ακόμα περισσότερο μεγάλες πληθυσμιακά ομάδες από τον στοιχειώδη ορθολογισμό. Την αναγκαία δηλαδή σκέψη που βασίζεται στην λογική και την γνώση ώστε να μπορούν να διαχειρίζονται μικρά και μεγάλα προβλήματα με ικανοποιητικό για τους ίδιους τρόπους. Αποδίδουν κάποιες καταστάσεις σε «θέλημα Θεού» και αφήνουν τις λύσεις τους «σ αυτόν». Η στάση αυτή ακολουθείται και στην πολιτική συμπεριφορά, όταν πηγαίνουν στις κάλπες.
Την μέθοδο της σιωπής – και έμμεσης αποδοχής – για όλα αυτά, δεν ακολουθούν μόνο οι ιεράρχες, αλλά και οι πολιτικοί. Πολιτικοί και κόμματα που βρίσκουν καθημερινά δεκάδες λόγους για να βγάζουν ανακοινώσεις για οτιδήποτε συμβαίνει, αλλά δεν βρίσκουν κανένα λόγο για να πουν κάτι βλέποντας 40.000 ανθρώπους να συνωστίζονται για να προσκυνήσουν ένα βρασμένο κάστανο…
