Το ρόλο της κοινωνίας στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων τονίζει η Ελένη Παναγιωταρέα, υποψήφια ευρωβουλευτής της ΝΔ, σημειώνοντας ταυτόχρονα με νόημα ότι τα αληθινά προαπαιτούμενα είναι πολιτικά, θεσμικά, και σχετίζονται με τη σταθερή πολιτική βούληση για στοχευμένες μεταρρυθμίσεις με μακροχρόνιο ορίζοντα.
Στη συνέντευξή της στο Liberal, η πολιτικός επιστήμων-οικονομολόγος με διδακτορικό από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, τονίζει παράλληλα, πως, μετά από 10 χρόνια κρίσης, δεν έχουμε ακόμα δικό μας μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης με αποτέλεσμα να σερνόμαστε ακόμα και σήμερα από το καθεστώς της ενισχυμένης εποπτεία. Καυτηριάζοντας, όμως, και τα ανεπτυγμένα κράτη της ΕΕ που στην ελληνική κρίση, δεν λειτούργησαν με αλληλεγγύη, επιλέγοντας την επιβολή σκληρών μέτρων, τα οποία λειτούργησαν τιμωρητικά απέναντι στους ασθενέστερους.
Η εξειδικευμένη στα θέματα της ζώνης ευρώ, την οικονομική διακυβέρνηση, τις χρηματοοικονομικές κρίσεις και τη δημοκρατική νομιμοποίηση των θεσμών, υπογραμμίζει πως ακόμα και σήμερα, η Ευρωζώνη συνεχίζει να παραμένει ευάλωτη απέναντι σε ασύμμετρα σοκ, μιας και λείπει η βούληση ακόμα και για να θεσπιστεί ένα μεταβατικό στάδιο προς την πραγματική οικονομική ένωση. Με αποτέλεσμα, οι πολίτες να τελούν υπό καθεστώς σύγχυσης για το πού οδεύει το όλο εγχείρημα, ποιες είναι οι προτεραιότητες, ποιο το τελικό όραμα της Ευρώπης.
Όταν βλέπεις ότι η χώρα σου βρίσκεται σε λάθος δρόμο, ότι καταστρέφεται θεσμικά, οικονομικά, κοινωνικά, και σου δίνεται η ευκαιρία να συμβάλεις στην ανατροπή, η επιλογή είναι μονόδρομος: Βοηθάς, υπογραμμίζει η Ελένη Παναγιωταρέα, εξηγώντας την επιλογή της να στηρίξει τον Κυριάκο Μητσοτάκη στην προσπάθεια να οδηγήσει την Ελλάδα στην πραγματική έξοδο από την κρίση.
Συνέντευξη στον Γαβριήλ Σερέτη
? Δεν θα σας ρωτήσω το κλασικό «τι ήταν αυτό που σας έκανε να δεχθείτε την πρόταση για το ευρωψηφοδέλτιο της ΝΔ.». Γνωρίζοντας ότι είστε άνθρωπος του προγράμματος και των στόχων, αλλά και μια γυναίκα που ζει «εκεί έξω», που πιάνει το γενικότερο κλίμα της κοινωνίας, θα σας ρωτήσω γιατί επιλέξατε Πολιτική, γιατί τώρα, γιατί Μητσοτάκη;
Δεν ήταν στα άμεσα σχέδιά μου να αναμειχθώ με την πολιτική. Ωστόσο, το γεγονός ότι η τιμητική πρόταση ήρθε από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, με έκανε να αναθεωρήσω. Τον εκτιμώ για το πολιτικό του ήθος και για τη συνέπειά του. Τον εκτιμώ για την αφοσίωση του στην μεγάλη προσπάθειά του ενάντια στο λαϊκισμό. Όταν βλέπεις ότι η χώρα σου βρίσκεται σε λάθος δρόμο, ότι καταστρέφεται θεσμικά, οικονομικά, κοινωνικά, και σου δίνεται η ευκαιρία να συμβάλεις στην ανατροπή, η επιλογή είναι μονοδρόμος: Βοηθάς. Έτσι αποφάσισα να ακολουθήσω και να στηρίξω τον Κυριάκο Μητσοτάκη για να υλοποιήσει το σοβαρό και αξιόπιστο πρόγραμμά του που θα οδηγήσει την Ελλάδα στην πραγματική έξοδο από την κρίση. Είναι και μία πρόκληση για μένα, να μετρήσω τις δυνάμεις και τις αντοχές μου.
? Πολλοί λένε ότι οι εταίροι και δανειστές μας κάνουν τα «στραβά μάτια» απέναντι στην απροθυμία της κυβέρνησης να προχωρήσει σε πραγματικές μεταρρυθμίσεις. Είναι δυνατόν να συζητάμε ακόμα για την αποπληρωμή των οφειλών του Δημοσίου προς ιδιώτες, όταν η έξοδος των νέων στο εξωτερικό καλπάζει, όταν κυριαρχούν οι «δουλειές» των 300 ευρώ ανασφάλιστα, όταν δεν έχει γίνει ούτε μια πραγματική επένδυση; Ποια είναι τα αληθινά προαπαιτούμενα, τόσα μνημόνια μετά;
Εξαιρετική ερώτηση. Να ξεκινήσουμε από τη νοοτροπία; Χρειάζεται η κοινωνία να αποδεχτεί και να ενισχύσει τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Αυτό θα γίνει αν κινηθούμε με πρόγραμμα, και αν εξηγήσουμε το βραχυχρόνιο κόστος και τα μακροπρόθεσμα οφέλη. Τα αληθινά προαπαιτούμενα είναι πολιτικά, θεσμικά. Αναφέρομαι στη σταθερή πολιτική βούληση για στοχευμένες μεταρρυθμίσεις με μακροχρόνιο ορίζοντα - στη φορολογία, στο ασφαλιστικό, στη δικαιοσύνη, στην παιδεία, στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Οφείλουμε να εξηγήσουμε τις συνδέσεις ανάμεσά τους και, επίσης, να συνδέσουμε τις μεταρρυθμίσεις με τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της οικονομίας, με το δημογραφικό και το brain drain που θα επηρεάσουν αρνητικά το παραγωγικό δυναμικό της χώρας, και την κοινωνική της συνοχή.
Άλλο αληθινό προαπαιτούμενο είναι η πολιτική συναίνεση- για τις εμβληματικές επενδύσεις, για τα πρωτογενή πλεονάσματα και τη βιωσιμότητα του χρέους, για την καλπάζουσα ανεργία των νέων. Χρειαζόμαστε μία κρίσιμη μάζα μεταρρυθμίσεων και όχι εφησυχασμό και πισωγυρίσματα στο λαϊκισμό. Είμαστε η μόνη χώρα που υλοποίησε τρία προγράμματα προσαρμογής διχασμένη!
Τέλος, η θεσμική ικανότητα της χώρας, παρά τα τρία μνημόνια, παραμένει χαμηλή. Προτιμάμε η χώρα να αποτελεί «ειδική περίπτωση« και να βρίσκεται σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας από το να βρίσκουμε λύσεις: είτε πρόκειται για ένα σχήμα προστασίας της πρώτης κατοικίας που να αποκαταστήσει την πιστωτική κουλτούρα είτε για τη δημιουργία πραγματικού δημοσιονομικού χώρου ώστε να ενισχύσουμε τους ευάλωτους.
? Οι αντιευρωπαϊκές, ευρωσκεπτικιστικές, λαϊκιστικές απόψεις, σε ολόκληρη την Ευρώπη, κερδίζουν έδαφος. Ποιο είναι το αντίδοτο; Γιατί μη μου πείτε ότι το πρόβλημα θα λυθεί καταγγέλλοντας τους καταγγέλλοντες... Πως ο κόσμος, και κυρίως οι νέοι και οι νέες, θα ανακτήσουν την εμπιστοσύνη τους σε μια Ευρώπη που δεν την νιώθουν δικιά τους; Μπορούν οι Βρυξέλλες να πάψουν να θεωρούνται γραφειοκρατικές, απόμακρες και επιβάλλουσες; Έχει η Ελλάδα πραγματική θέση και ρόλο στο οικοδόμημα ή απλώς θα ακολουθεί, υπερφορολογούμενη και χρεοκοπούσα;
Θίγετε ένα πολύ σοβαρό ζήτημα. Πράγματι, η στόχευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μοιάζει να έχει θολώσει σε σχέση με το παρελθόν. Οι κοινωνίες και οι πολίτες μοιάζουν να τελούν υπό καθεστώς σύγχυσης για το πού οδεύει το όλο εγχείρημα, ποιες είναι οι προτεραιότητες, ποιο το τελικό όραμα.
Η σταδιακή άνοδος του ευρωσκεπτικισμού, του εθνικισμού και κάθε λογής λαϊκισμού, είναι τάση που κερδίζει έδαφος, υπονομεύοντας τις αρχές και τις αξίες πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η Ευρώπη. Πρέπει όμως να δούμε ποια είναι τα αίτια. Με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, τα ανεπτυγμένα κράτη της ΕΕ δεν λειτούργησαν με αλληλεγγύη. Επέλεξαν την επιβολή σκληρών μέτρων, τα οποία λειτούργησαν τιμωρητικά απέναντι στους ασθενέστερους. Το μεταναστευτικό δημιούργησε διάχυτο φόβο, οικονομικό και πολιτιστικό, στους ανθρώπους που ήδη ένιωθαν απομονωμένοι. Οι παραδοσιακές φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις δεν αντιλήφθηκαν και σίγουρα δεν απάντησαν στη δυσαρέσκεια και τα αδιέξοδα, προσωπικά, τοπικά, συλλογικά, που οδήγησαν στην άνοδο του λαϊκισμού και του εθνικισμού. Το είδαμε και στη χώρα μας. Δεν θα έλεγα ότι υπάρχει αποτελεσματικό αντίδοτο για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου. Όμως πρέπει τώρα να γίνει μια αποφασιστική και συντονισμένη προσπάθεια που θα οδηγήσει στην ανακοπή της ανόδου του. Πρέπει να υπάρξει ο συνασπισμός των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων, με βασικό στόχο την επίτευξη ορθολογικών πολιτικών.
Η Ελλάδα ανήκει στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Όμως ακόμη εξακολουθεί να θεωρείται ειδική περίπτωση. Για να αλλάξει αυτό πρέπει να αξιοποιήσει τις δυνατότητες της, και να διεκδικήσει τη δίκαιη και ισότιμη συνεργασία με τους εταίρους. Εάν προχωρήσει με το τρίπτυχο στοχευμένες μεταρρυθμίσεις - εμβληματικές επενδύσεις - ποιοτικές θέσεις εργασίας, ενισχύσει τη θεσμική της ικανότητα και συνάψει συμμαχίες χρησιμοποιώντας και τη γεωπολιτική της θέση, τότε από ουραγός ή χρεωκοπούσα όπως είπατε εσείς, θα μπορέσει να αναδειχθεί σε περιφερειακό ηγέτη.
? Θα μου επιτρέψετε να επιμείνω. Διότι, όλοι ζούμε την αναβλητικότητα, με τους ηπιότερους χαρακτηρισμούς, στη λήψη των αποφάσεων, τη μη υλοποίηση εργαλείων και νόμων που έχουν ψηφιστεί, την παλινδρόμηση ανάμεσα στο ευρωπαϊκό και το εσωτερικό δίκαιο και ούτω καθ εξής. Αυτό ούτε «state» συνιστά ούτε «union». Και ταυτόχρονα, διαφαίνεται μια τάση ενίσχυσης της αρχής της πλειοψηφίας έναντι αυτής της ομοφωνίας, στη λήψη αποφάσεων. Δεν συνιστά αυτό κίνδυνο για τα εθνικά μας συμφέροντα;
Σωστά. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι η Ευρώπη, τελικά, είναι υπόθεση όλων μας. Οι εθνικοί ηγέτες πρέπει πρώτοι να διασφαλίζουν το ρόλο τους στη λήψη των αποφάσεων, διατυπώνοντας συγκεκριμένες πολιτικές και διεκδικώντας συγκεκριμένους στόχους μέσα από τη σύναψη συμμαχιών. Όποτε το κάναμε αυτό ως χώρα, πετύχαμε. Παρατηρήστε πώς μετά από 10 χρόνια κρίσης, δεν έχουμε ακόμα δικό μας μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης (έχουμε εκατοντάδες σε υπουργικά συρτάρια) και σερνόμαστε ακόμα και σήμερα από το καθεστώς της ενισχυμένης εποπτείας. Ας ψηφίζουμε επιτέλους με γνώμονα τη χρηστή διαχείριση της χώρας. Εμείς, παράλληλα, ως Ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να ασκούμε το εκλογικό μας δικαίωμα. Όσο πιο θεσμικά δυνατό είναι το Ευρωκοινοβούλιο, τόσο πιο δυνατή θα είναι η φωνή μας όχι μόνο σε μία σειρά από εκλογικές διαδικασίες αλλά και απέναντι στο Συμβούλιο. Η αρχή της ομοφωνίας παραμένει ισχυρή εκεί που τα συμφέροντα της χώρας πρέπει να προστατευτούν. Δεν έχουμε όμως να φοβηθούμε την αρχή της πλειοψηφίας, εάν είμαστε προετοιμασμένοι, με συγκεκριμένους στόχους, και αξιόπιστες προτάσεις.
? Διατυπώνεται η άποψη ότι ουδέποτε υπήρξε πραγματική Οικονομική Ένωση, παρά μόνο Νομισματική. «Ν.Ε» και όχι «ΟΝΕ». Συμφωνείτε; Υπάρχει πολιτική βούληση, στην κορυφή της Ευρώπης, να πάμε προς την πραγματική εμβάθυνση της ολοκλήρωσης; Και, από την άλλη, τόσα χρόνια μετά, οι τράπεζες, από τη μια, και οι καταθέσεις των φορολογουμένων, από την άλλη, είναι πλέον ασφαλείς;
Θα συμφωνήσω σε αυτό. Από την αρχή δόθηκε μεγαλύτερη βαρύτητα στην νομισματική ένωση - διότι προφανώς αυτό ήταν και πολιτικά πιο εφικτό αν προτιμάτε - σε σχέση με την προώθηση της οικονομικής ή πολιτικής ενοποίησης. Υποτίθεται ότι η δημοσιονομική πειθαρχία σε εθνικό επίπεδο θα επαρκούσε, προκειμένου η Ένωση να λειτουργεί ισότιμα, για όλα τα μέλη της. Είδαμε πώς αυτό καταρρίφθηκε με την κρίση χρέους και τη γρήγορη εξάπλωσή της. Σήμερα, η Ένωση έχει σίγουρα πιο σοβαρά εργαλεία για να αντιμετωπίσει την επόμενη κρίση.
Ωστόσο, λείπει η βούληση ακόμα και για να θεσπιστεί ένα μεταβατικό στάδιο προς την οικονομική ένωση. Η Ευρωζώνη συνεχίζει να παραμένει ευάλωτη απέναντι σε ασύμμετρα σοκ. Η τραπεζική ένωση είναι ελλιπής. Σκεφτείτε τις θετικές συνέπειες που θα είχε για τις οικονομίες του νότου ένα κοινό πανευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης καταθέσεων. Θα ενίσχυε την προσπάθεια σύγκλισης της περιφέρειας με τον πυρήνα του ευρώ. Λέγοντας αυτό, σας απαντώ και στο ζήτημα της ασφάλειας των καταθέσεων. Η τραπεζική ένωση είναι το κλειδί. Θα αποδέσμευε την ασφάλεια των καταθέσεων από τη φερεγγυότητα του κράτους. Χωρίς, δυστυχώς, να προχωρήσει η διαχείριση του μεγάλου ύψους των κόκκινων δανείων του παρελθόντος σε Ιταλία, Ελλάδα, Κύπρο κ.α, φοβάμαι ότι οι εταίροι θα στέκονται στον ηθικό κίνδυνο και θα δημιουργούν εμπόδια.
? Ποιοι είναι οι πραγματικοί κίνδυνοι για την Ευρώπη και την Ελλάδα από το Brexit; Η παράταση δεν επηρεάζει και τις ευρωεκλογές;
Πραγματικούς κινδύνους αντιμετωπίζει κυρίως η ίδια η Μεγάλη Βρετανία. Αυτό τουλάχιστον, δείχνουν οι περισσότερες μελέτες του ΟΟΣΑ, του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Tράπεζας, πολλών παγκόσμιων αλλά και βρετανικών think tanks. Θα υπάρχει κόστος και για την Ευρώπη, αλλά σίγουρα πιο ελεγχόμενο. Για την Ελλάδα το κόστος σχετίζεται με τις εξαγωγές προς το Ην. Βασίλειο, που δεν είναι όμως υψηλές σαν ποσοστό στο σύνολο. Επίσης, ενδέχεται να υπάρξουν συνέπειες για τη μεγάλη φοιτητική μας κοινότητα. Πιστεύω όμως, ότι θα βρεθεί λύση υπό κανονικές συνθήκες.
Αυτό που έχει σημασία είναι να δούμε την τελική μορφή της συμφωνίας. Επί του παρόντος ζητήθηκε παράταση από τις Βρυξέλλες. Στο ενδεχόμενο πάντως ενός «Ηard Brexit» δηλαδή, μιας άτακτης αποχώρησης από την ΕΕ, η κατάσταση θα είναι πολύ πιο δύσκολη και για τις δύο πλευρές.
- Ειλικρινά σας ευχαριστώ για την ενδιαφέρουσα συνομιλία που είχαμε.
