Του Αλέξανδρου Σκούρα
Η 17η Σεπτεμβρίου ήταν στις ΗΠΑ η Ημέρα του Συντάγματος, η μέρα δηλαδή που το ομοσπονδιακό κράτος τιμά τους πατέρες του αμερικανικού έθνους που υπέγραψαν, με κίνδυνο της ζωής τους, ένα από τα μακροβιότερα και ίσως το σημαντικότερο πολιτικό κείμενο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Παράλληλα, η Ημέρα του Συντάγματος αποτελεί ημέρα αναγνώρισης και όσων ανθρώπων έγιναν πολίτες της Αμερικής κατ'επιλογή, δηλαδή των πολιτογραφημένων μεταναστών.
Το Σύνταγμα των ΗΠΑ, σε αντίθεση με το ελληνικό που ξεκινά με θρησκευτικές αναφορές, ξεκινά με τις λέξεις “We the People” (εμείς οι πολίτες). Είναι πολύ μικρό, στην αρχική του μορφή ήταν μόλις 4 σελίδες με ένα προοίμιο και επτά άρθρα, ενώ με το πέρασμα του χρόνου τροποποιήθηκε 27 φορές από το 1788 όταν και επικυρώθηκε για πρώτη φορά. Οι δέκα πρώτες τροποποιήσεις του φέρουν την ονομασία της Χάρτας Δικαιωμάτων και περιλαμβάνουν αρκετά από τα χαρακτηριστικά εκείνα που θα έκαναν οποιονδήποτε φιλελεύθερο να ζηλέψει τον πολιτικό πολιτισμό των ΗΠΑ.
Οι τρεις πρώτες τροποποιήσεις αφορούν την προστασία της ελευθερίας των πολιτών. Απαγορεύουν στο κράτος οποιαδήποτε παρέμβαση στην ελευθερία του λόγου, του τύπου, της θρησκευτικής πίστης, της συναθροίσεως, και της διαμαρτυρίας έναντι του κράτους. Παράλληλα, απαγορεύει στο κράτος την υιοθέτηση επίσημης θρησκείας, εξασφαλίζοντας έτσι τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους αλλά και την απόλυτη θρησκευτική ελευθερία των πολιτών. Η δεύτερη τροπολογία, που τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί σημείο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, προστατεύει τους πολίτες από τον καταναγκαστικό αφοπλισμό και προβλέπει την ίδρυση και λειτουργία πολιτοφυλακών.
Οι επόμενες πέντε τροπολογίες (4,5,6,7,8) αφορούν την εξασφαλίζουν τη σωστή λειτουργία της δικαιοσύνης. Προστατεύουν τους αμερικανούς πολίτες από τις παράλογες συλλήψεις και κατασχέσεις, ρυθμίζουν τη σωστή και απολύτως φιλελεύθερη προσέγγιση σε θέματα προστασίας της ιδιοκτησίας και της ιδιωτικότητας, καθιερώνουν το δικαίωμα σε μία γρήγορη και δίκαιη δίκη καθώς και την εύλογη απονομή της.
Η 9η και 10η τροπολογία, εξίσου φιλελεύθερες με τις προηγούμενες, καθορίζουν τα όρια της εξουσίας του ομόσπονδου κράτους και προσδιορίζει ότι όλες οι εξουσίες που δεν αναφέρονται στο Σύνταγμα και τις τροπολογίες του ανήκουν στις πολιτείες και τους πολίτες.
Κάπως έτσι, πάνω σε φιλελεύθερες αρχές και στον απόηχο ενός οδυνηρού πολέμου για την ανεξαρτησία, δημιουργήθηκε ένα πολιτικό κείμενο που αντέχει μέχρι και σήμερα. Η παιδεία, η κουλτούρα, και η διορατικότητα των συγγραφέων επιτρέπει στο Αμερικανικό Σύνταγμα του 18ου αιώνα να προστατεύει μέχρι και τις μέρες μας τα δικαιώματα των πολιτών σε θέματα που ούτε καν θα μπορούσαν να έχουν φανταστεί οι πατέρες του έθνους. Η πρώτη τροπολογία, που προστατεύει τον τύπο, γράφτηκε για εφημερίδες όμως προστατεύει ακόμα και χιλιάδες ραδιοφωνικούς σταθμούς και τηλεοράσεις μαζί με εκατομμύρια ιστοσελίδες. Η προστασία των προσωπικών δεδομένων, που πηγάζει από την τέταρτη και την πέμπτη τροπολογία, καλύπτει ακόμα και στις μέρες μας τις ψηφιακές ταυτότητες των αμερικανών που καθημερινά αγοράζουν και ανταλλάσσουν προϊόντα και υπηρεσίες στο διαδίκτυο.
Οι ΗΠΑ είναι ένα κράτος που δεν έχει κοινή ιστορική, φυλετική ή εθνική ταυτότητα. Μέσα της ζουν πολίτες και μετανάστες που δεν μιλούν την ίδια γλώσσα, δεν έχουν την ίδια θρησκεία και δεν έχουν άλλες κοινές αναφορές. Όμως, κανείς δεν χρειάζεται όλα αυτά όταν έχει ένα τέτοιο Σύνταγμα για να ορίσει το περιεχόμενο του πατριωτισμού. Καθένας μπορεί να γίνει Αμερικανός πολίτης αν τηρήσει τις νόμιμες διαδικασίες και είναι διατεθειμένος να ορκιστεί ότι θα τηρήσει και θα υπερασπιστεί το Σύνταγμα. Μπορεί ως χώρα να έχει κατά καιρούς σοβαρά προβλήματα, όμως το Σύνταγμά της σίγουρα δεν αποτελεί ένα από αυτά.
Happy Constitution Day!
