Προφανώς το καλύτερο θα ήταν η κυβέρνηση ευθύς εξ αρχής να μην είχε ανακοινώσει ότι θα εκπροσωπηθεί στην γιορτή της Ένωσης Αποστράτων στον Γράμμο. Όχι μόνο διότι αυτές οι εκδηλώσεις κυριαρχούνται από ακροδεξιούς έως και ναζιστές που θεωρούν την ΝΔ περίπου κουμμουνιστοκρατούμενη, αλλά για λόγους αρχής. Οι εμφύλιοι πόλεμοι δεν προσφέρονται για εορτασμούς και θριαμβολογίες. Μόνο για εθνική περισυλλογή.
Θα μου πείτε πως αν ο εθνικός στρατός δεν είχε νικήσει τότε στον Γράμμο και στο Βίτσι, σήμερα εμείς θα πλέναμε τζάμια στην Ιταλία ή θα μαζεύαμε σκουπίδια στην Γαλλία. Θα πείτε επίσης ότι δεν είναι δυνατόν να αποδέχεται η κυβερνητική παράταξη την ορολογία της αριστεράς περί «γιορτών μίσους», όταν αυτή (είτε στην ΚΚΕδικη είτε στην Συριζαϊκή της εκδοχή) διοργανώνει εκπαιδευτικές εκδρομές και camping στα μονοπάτια των «αγωνιστών του Γράμμου». Γνωρίζω πολύ καλά όλη την βεντάλια των επιχειρημάτων ένθεν κακείθεν, αλλά –συμπαθάτε με- και όλη την γκάμα των ανοησιών που εκτοξεύονται εκατέρωθεν.
Το ζήτημα είναι πολυπλοκότερο από το σχήμα μαύρο-άσπρο. Είναι θέμα οπτικής των πραγμάτων, είναι το που προσηλώνουμε το βλέμμα μας. Ο Κυριάκος, μόλις ανέλαβε την αρχηγία της ΝΔ, κάλεσε τον κόσμο να τον βοηθήσει με βάση τις προσδοκίες του για το μέλλον και όχι με βάση το στρατόπεδο που είχε πολεμήσει ο παππούς του στον εμφύλιο. Έτσι ακριβώς το είπε. Αλλά ας παραμερίσουμε τον Κυριάκο και ας δούμε κατάματα την ουσία του θέματος. Έχουν ήδη περάσει εβδομήντα χρόνια από τότε, για να μην πω σχεδόν ογδόντα αφού ο εμφύλιος είχε ξεκινήσει ήδη από τον δεύτερο χρόνο της κατοχής. Το ‘χουμε ανάγκη αυτό το ογδοντάχρονο άλμα προς τα πίσω;
Για να υπενθυμίσουμε τι; Ότι οι εμφύλιοι είναι από μόνοι τους εγκληματικοί; Αν είναι γι αυτό να το δεχτώ, αλλά να γιορτάσουν όλοι μαζί. Ή για να θριαμβολογήσουν οι απόγονοι των νικητών και για να ακονίσουν τα μαχαίρια της εκδίκησης οι απόγονοι των νικημένων; Για να δηλώσουν οι μεν ότι είναι έτοιμοι να υπερασπιστούν ξανά την Ελλάδα από τους συμμορίτες και για να μας βεβαιώσουν οι δε ότι την επόμενη φορά θα τα καταφέρουν καλύτερα απέναντι στους φασίστες; Είναι αυτό το θέμα μας σήμερα; Είναι αυτή η κυρίαρχη πολιτική και ιστορική αντίθεση των καιρών μας, ώστε να τρέχουμε πίσω της και να διχαζόμαστε με βάση αυτήν; Να πλακωνόμαστε ογδόντα χρόνια μετά για το ποιος ξεκίνησε τον πόλεμο και ποιος έκανε τα χειρότερα εντός του;
Θα πουν κάποιοι, «μα είναι μια αποτίμηση τιμής σε κάποιους ήρωες που πολέμησαν εκεί πάνω για την ελευθερία μας. Δεν θα μας την ακυρώσει κιόλας η αριστερά ή τα φοβικά σύνδρομα της δεξιάς απέναντι στην αριστερά». Λάθος συλλογιστική και να με συμπαθάτε. Τον εμφύλιο, είτε θα τον ξεχάσουμε εντελώς ως μια μαύρη τρύπα της ιστορίας μας, είτε θα τον θυμόμαστε για να μην τον επαναλάβουμε. Άφησε πίσω του τόσους νεκρούς, αίμα, καταστροφή, μίσος και δυστυχία, που κανένας ατομικός ή παραταξιακός ηρωισμός δεν μπορεί να τα υπερκαλύψει ούτε στο επίπεδο της ουσίας, ούτε των συμβολισμών. Στους εμφυλίους δεν υπάρχουν ήρωες, υπάρχουν Έλληνες που βρέθηκαν στην αφόρητη θέση να σκοτώνουν άλλους Έλληνες. Όσο ηρωικά κι αν το ‘καναν.
Και για να είμαστε ιστορικά ακριβοδίκαιοι, από πού κι ως που η ακραιφνής δεξιά ή η ακροδεξιά δικαιούνται να μονοπωλούν τις νίκες και τον ηρωισμό του Εθνικού Στρατού; Στις 300.000 άνδρες που βρέθηκαν στις τάξεις του, μετείχαν όλοι οι Έλληνες πολίτες. Και δεξιοί και κεντρώοι και φιλελεύθεροι και άσχετοι. Στην τελευταία κυβέρνηση Σοφούλη που έδωσε την τελική μάχη, μετείχαν όλες ανεξαιρέτως οι μη αριστερές δυνάμεις. Στις 20.000 του Δημοκρατικού Στρατού ήταν μόνο καθαρόαιμοι κομμουνιστές και όχι όλοι, αφού ικανή μερίδα τους ήταν βίαια στρατολογημένοι και ολίγοι αδίκως κυνηγημένοι στο ενδιάμεσο διάστημα μεταξύ κατοχής και εμφυλίου. Συμπαθάτε με, αλλά αν έλειπε η μάζα των κεντρώων που πολέμησε το 1946-49, μια τρύπα στο νερό θα ‘χε κάνει ο Εθνικός Στρατός ή ο εμφύλιος θα κρατούσε ως το 1955. Οπότε έχουμε κι εμείς οι κεντρώοι λόγο για τα μεθεόρτια, αν πρέπει να γίνονται και πως. Κι ας μας χαρακτηρίζουν φιλελέδες και φλώρους οι δήθεν σκληροί πατριώτες.
Και τέλος πάντων ας διδαχτεί η καθαρόαιμη δεξιά από τα λάθη της στα μετεμφυλιακά χρόνια. Η κάκιστη και αλαζονικότατη εκ μέρους της διαχείριση της νίκης, όταν απομάκρυνε τους κεντρώους, τους σοσιαλδημοκράτες και τους φιλελεύθερους (που πολέμησαν μαζί της) από τα οφέλη της εξουσίας ή ακόμα χειρότερα, με τον έντεχνο εξοβελισμό τους στην κατηγορία των «συνοδοιπόρων της αριστεράς». Αυτή ήταν η βασικότερη αιτία για αυτό που σήμερα ονομάζουμε «ιστορική και ιδεολογική επικράτηση των ηττημένων», την οποία πληρώσαμε τόσο ακριβά τα τελευταία χρόνια. Και να μην ξεχνούν ένα πράγμα: Κάθε φορά που στην χώρα ο ολοκληρωτισμός σήκωνε κεφάλι, η δεξιά πάντα καλούσε το κέντρο για να βγάλει τα κάστανα απ’ την φωτιά. Οπότε ας διδαχτεί τώρα και κάτι από την μετριοπάθεια του.
Προσωπικά έχω πολιτική απέχθεια σε κείνους που έχουν ανάγκη την υπενθύμιση εμφυλίων για να υποστηρίξουν τις σημερινές τους θέσεις. Αντιδρώ με τον ίδιο τρόπο που θα αντιδρούσα αν οι Μανιάτες έκαναν σήμερα γιορτές για την δολοφονία του Καποδίστρια ή αν οι Φωκαείς έκαναν καταθέσεις στεφάνων για την δολοφονία του Ανδρούτσου από τον Γκούρα. Οπότε κακώς σχεδιάστηκε αρχικά να πάει ο κ. Στεφανής στον Γράμμο ως εκπρόσωπος της κυβέρνησης και κάλλιστα ματαιώθηκε εκ των υστέρων η συμμετοχή του. Για να μην το ξανασκεφτεί και κανένας συνάδελφος του στο μέλλον.
Κι αυτά σας τα γράφει κάποιος που ως παιδί και έφηβος, άκουγε κάθε βράδυ στο τραπέζι τον πατέρα του να του περιγράφει τι γινόταν στον Γράμμο και στο Βίτσι, αφού πολέμησε για ενάμισι χρόνο με τον Εθνικό Στρατό. Μόνο που ο ολιγογράμματος, κεντρώος σοφός γέρων, δεν χρησιμοποίησε ποτέ ούτε τον όρο «εμφύλιος», ούτε τον όρο «συμμοριτοπόλεμος». «Κόλαση» το ‘λεγε.
