Αντί να αποτελέσει οδό διαφυγής και εκκένωσης, όπως ο ρόλος της σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών, η Αττική Οδός λειτούργησε ως οδός εγκλωβισμού χιλιάδων οδηγών, τονίζει στο Liberal ο Ευθύμιος Λέκκας, αυτόπτης μάρτυρας ο ίδιος των όσων συνέβησαν τη Δευτέρα στον αυτοκινητόδρομο. «Στην Αττική Οδό έγιναν εγκλήματα», όπως χαρακτηριστικά λέει ο καθηγητής διαχείρισης φυσικών καταστροφών που έζησε από πρώτο χέρι, επί τρεις ώρες, το χάος, το κομφούζιο και την αποτυχία της εταιρείας να διαχειριστεί τη κρίση. «Αρκούσε να είχαν ενεργοποιήσει εγκαίρως, πέντε έξι εκχιονιστικά για να σαρώνουν ανά ώρα τον δρόμο, και αυτός θα είχε μείνει ανοικτός», εξηγεί ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ και παραθέτει ένα προς ένα τα εγκληματικά λάθη της διοίκησης της εταιρείας:
Τέσσερις λωρίδες ταχείας κυκλοφορίας, που όταν αυτές διασταυρώνονται με την εθνική οδό, κατέληγαν σε μια μόνο λωρίδα, με αποτέλεσμα να σχηματιστεί μια ουρά 4 χιλιομέτρων. Καμία ένδειξη στις φωτεινές πινακίδες ότι ο δρόμος μπροστά είναι κλειστός, καμία ενημέρωση από τους υπαλλήλους στα διόδια, κανένα εκχιονιστικό όσο ήταν ακόμη νωρίς.
“Δεν είχαν αντίληψη του κινδύνου. Όταν δεν έχεις αντίληψη του κινδύνου, κάνεις κακή εκτίμηση, όπως για παράδειγμα με το αλάτι, το οποίο δεν το ρίχνεις όταν το χιόνι έχει φτάσει στους 40 πόντους, αλλά στην αρχή της χιονόπτωσης», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη
- Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, έχουν γίνει κανονικότητα κε Λέκκα;
Τα ακραία φαινόμενα έχουν γίνει κανονικότητα. Δικαιολογίες εφευρίσκονται κάθε εποχή, το θέμα είναι τι κάνουμε. Μπορούμε να κάνουμε μεγάλη πρόοδο με γόνιμες προτάσεις, όχι με πολιτικές αντιπαραθέσεις και σκοπιμότητες, όπως αυτήν που εγώ ο ίδιος έχω βιώσει, για ζητήματα που θεωρώ επιστημονικά σωστά. Τέτοια ζητήματα δεν πρέπει να γίνονται μέρος πολιτικής αντιπαράθεσης. Σε αντίθεση για παράδειγμα με τις αρμόδιες αρχές τον περασμένο Οκτώβριο, είχα δηλώσει πως τα 160 χιλιοστά της βροχόπτωσης
από την κακοκαιρία «Μπάλος» δεν ήταν ένα «ακραίο φαινόμενο», γεγονός που είχε εκληφθεί τόσο από τους μεν όσο και τους δε, όπως τους εξυπηρετούσε, χωρίς να ασχοληθούν με την επιστημονικής ουσία της δικής μου διατύπωσης. Οι πολιτικοί χρησιμοποιούν κατά το δοκούν αυτά που λένε οι επιστήμονες. Αυτό πρέπει να σταματήσει.
Δεν είναι μόνο η ένταση ενός καιρικού φαινομένου, αλλά και η τρωτότητα των συστημάτων, το αστικό ή το αγροτικό περιβάλλον, η επιχειρησιακή ετοιμότητα, κ.ο.κ. Χρειάζεται βελτίωση επιχειρησιακών σχεδίων με ουσιαστικές επιχειρησιακές ασκήσεις επί του πεδίου, όχι ασκήσεις επίδειξης μόνο για τη προβολή στα ΜΜΕ. Όπως επίσης ουσιαστική εμπλοκή με αυξημένες αρμοδιότητες των περιφερειών και των Δήμων.
- Ακόμη όμως και στα ζητήματα που η Περιφέρεια Αττικής έχει αρμοδιότητες, απέτυχε να τις φέρει σε πέρας;
Αυτό γιατί δεν υπήρξε διαλειτουργικότητα των εμπλεκομένων φορέων, όπως αποδείχθηκε για μια ακόμη φορά.
- Υποτίθεται ωστόσο ότι είχαν γίνει τόσες συσκέψεις των εμπλεκομένων φορέων πριν την κακοκαιρία…
Αποδείχθηκε ωστόσο ότι οι συσκέψεις βοήθησαν ελάχιστα. Όχι μόνο η Αττική Οδός που είχε κληθεί σε αυτές, αλλά και οι υπόλοιποι φορείς, αποδείχθηκαν ανέτοιμοι. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κάνουμε ασκήσεις μόνο για επίδειξη. Αντί για ασκήσεις βάθους και προετοιμασίας με αξιολογήσεις των συμμετεχόντων, προκειμένου να βελτιωθεί ο μηχανισμός, εκείνο το οποίο γίνεται είναι να συγκεντρώνονται οι εμπλεκόμενοι σε ασκήσεις επίδειξης. Μετά την κάθε άσκηση επίδειξης ακολουθεί νομοτελειακά μια μεγάλη καταστροφή.
- Ποιες κατά τη γνώμη σας οι ευθύνες της Αττικής Οδού;
Εισήλθα ο ίδιος στις 11 η ώρα χθες στην Αττική Οδός και παρατηρούσα επί τρεις ώρες τι συνέβαινε. Στην Αττική Οδό έγιναν τα εγκλήματα ! Αντί να είναι είναι μια οδός διαφυγής και εκκένωσης, αποτέλεσε οδός εγκλωβισμού χιλιάδων οδηγών. Η Αττική Οδός πρέπει να είναι οδός εκτόνωσης σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών.
- Τι θα έπρεπε να έχει γίνει ώστε να είναι οδός εκτόνωσης;
Δεν μπορεί για παράδειγμα τέσσερις λωρίδες ταχείας κυκλοφορίας της Αττικής Οδού, όταν αυτές διασταυρώνονται με την έξοδο προς την Εθνική Οδό, να καταλήγουν σε μια λωρίδα και αυτή να συμπλέκεται με άλλη λωρίδα που έρχεται από το άλλο ρεύμα. Χθες, υπήρχε ουρά οδηγών μήκους τεσσάρων χιλιομέτρων πάνω στην Αττική Οδό, προκειμένου να βγουν στην Εθνική Οδό. Δεύτερον, δεν υπήρχε καμία πληροφόρηση από κανέναν υπάλληλο στα διόδια της Αττικής Οδού. Στο ερώτημα αν ο δρόμος είναι ανοικτός, η απάντηση του προσωπικού ήταν καταφατική.
- Προφανώς δεν ήταν ενημερωμένοι…
Προφανώς και δεν ήταν ενημερωμένοι. Επίσης στις φωτεινές πινακίδες δεν υπήρχε καμία ένδειξη. Χθες κάθισα σε μια άκρη και παρατηρούσα τι συνέβαινε. Αντί η διοίκηση της Αττικής Οδού να τοποθετήσουν τα εκχιονιστικά την ώρα που είχε ξεκινήσει η χιονόπτωση και το ύψος του χιονιού δεν ξεπερνούσε τους πέντε - έξι πόντους, δεν υπήρχε κανένα απολύτως μηχανήματα. Αν η διοίκηση της εταιρείας ενεργοποιούσε πέντε έξι εκχιονιστικά να σαρώνουν ανά ώρα τον αυτοκινητόδρομο, αυτός θα είχε μείνει ανοικτός.
- Κακή εκτίμηση, κακή διαχείριση;
Δεν έχουν αντίληψη του κινδύνου. Όταν δεν έχεις αντίληψη του κινδύνου, κάνεις κακή εκτίμηση. Πιάστηκαν στα πράσα. Το αλάτι δεν το ρίχνεις όταν το χιόνι έχει φτάσει στους 40 πόντους, αλλά στην αρχή της χιονόπτωσης. Όχι μόνο η Αττική Οδός, αλλά και η Περιφέρεια Αττικής αιφνιδιάστηκαν επειδή η χιονόπτωση ήρθε… δύο ώρες νωρίτερα απ’ ότι την περίμεναν.
Ακούγεται αστείο αυτό. Εγώ στους σεισμούς έχω απόκριση ενός λεπτού και στα πέντε λεπτά έχουν ειδοποιηθεί οι πάντες, γνωρίζοντας κάθε τους κίνηση. Δεν είναι δυνατό να έχουν ενημερωθεί οι πάντες εδώ και μια εβδομάδα για την έλευση της κακοκαιρίας και ο μηχανισμός να πιαστεί ανέτοιμος.
- Κάθε χρόνο όμως είμαστε στο ίδιο έργο θεατές, λέμε τα ίδια και για άλλη μία φορά ένα κομμάτι του μηχανισμού σκεπάστηκε από το χιόνι. Βλέπετε φως στο τούνελ;
Όπως σας έλεγα στην αρχή της συνέντευξης, αντί επιτέλους να περιμένουμε την καταστροφή προκειμένου να ξεκινήσουμε τη πολιτική αντιπαράθεση, ας καθίσουμε να συζητήσουμε κάποιες γόνιμες προτάσεις. Η 30χρονη εμπλοκή μου σε θέματα πολιτικής προστασίας μου επιτρέπει να διατυπώσω κάποιες, απλά και κατανοητά. Διαφορετικά, η αυξανόμενη εκθετικά συχνότητα των καταστροφικών φαινομένων εξαιτίας της κλιματικής κρίσης, θα οδηγήσει σε ολοκληρωτική αποδιοργάνωση το σύστημα.
Καταρχήν, πρέπει επιτέλους να δώσουμε στην πράξη, όχι στα λόγια, απόλυτα προτεραιότητα στην πρόληψη για κάθε κίνδυνο ξεχωριστά, και για αυτό πρέπει να συσταθεί το Εθνικό Επιστημονικό Συμβούλιο της Πολιτικής Προστασίας, όπως προβλέπεται.
Έπειτα, πρέπει επιτέλους οι επιχειρησιακές ασκήσεις να γίνουν ουσιαστικές και όχι μόνο για επίδειξη στα ΜΜΕ, όπως συμβαίνει συχνά, καθώς επίσης να βελτιωθούν τα Γενικά και Ειδικά Επιχειρησιακά Σχέδια με ουσιαστική εμπλοκή και αυξημένες αρμοδιότητες Περιφερειών και Δήμων.
Επόμενο κεφάλαιο ο συντονισμός, όπου η κακοκαιρία Ελπίδα ανέδειξε ξανά τα μεγάλα μας κενά. Διαλειτουργικότητα σημαίνει άμεση συνδρομή των επιστημονικών φορέων, οι οποίοι θα παρέχουν κρίσιμες επιχειρησιακές πληροφορίες πεδίου για κάθε είδους φαινόμενα.
Έτερο κεφάλαιο, η αγορά σύγχρονου εξοπλισμού, με διαγωνισμούς που θα υπόκεινται σε ταχείες διαδικασίες.
Τεράστια κενά έχουμε και σε επίπεδο εκπαίδευσης για τα ακραία φυσικά φαινόμενα, που αποτελούν τη νέα κανονικότητα. Ας ξεκινήσουμε από την εκπαίδευση και ενημέρωση σε όλα τα επίπεδα στα σχολεία, να συνεχίσουμε με τον γενικό πληθυσμό και να δώσουμε μεγάλη έμφαση στην κατάρτιση επιχειρησιακών στελεχών ικανών να ανταπεξέλθουν στην αντιμετώπιση των αυξανόμενων φαινομένων. Χρειαζόμαστε στελέχη δημόσιας διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης, αιρετών και μελών εθελοντικών οργανώσεων με πιστοποιημένες διαδικασίες σε πανεπιστήμια, και όχι μέσα από fast track διαδικασίες με αμφισβητούμενο μαθησιακό αποτέλεσμα.
Ρόλο πρέπει να έχουν οι εθελοντικές οργανώσεις. Μπορούν αποδεδειγμένα να εμπλακούν στα επίπεδα έκτακτης ανάγκης, απόκρισης και αποκατάστασης. Οι οργανώσεις αυτές πρέπει επιτέλους να υπαχθούν στις Περιφέρειες και τους Δήμους.
Σε όλα τα παραπάνω θα προσέθετα δύο ακόμη στοιχεία. Την εκπαίδευση και αναβάθμιση του ρόλου των ΜΜΕ, ώστε να μεταδίδεται η έγκυρη και μόνο πληροφορία, αλλά και τη βελτιστοποίηση της εφαρμογής του 112. Σήμερα αυτό λειτουργεί με γενικού χαρακτήρα μηνύματα, αντί να εξειδικεύει χωρικά, ποιοτικά και ποσοτικά την εμφάνιση του κινδύνου.
Τελευταία παρατήρηση. Κατ' αναλογία με τον Αντισεισμικό Κανονισμό του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, που έχει καταστήσει την χώρα μας σεισμικά άτρωτη, πρέπει να συντάξουμε και εθνικούς κανονισμούς ανά κίνδυνο. Έτσι μόνο θα αναβαθμίσουμε την ανθεκτικότητα όλων των συστημάτων, κυρίως των υποδομών, των κατασκευών και των life lines κατά τη φάση αποκατάστασης και επαναφοράς.
