Του Γιάννη Παντελάκη
Μια χθεσινή έρευνα-της ΚαπαResearch- ήρθε να επιβεβαιώσει κάτι που ήδη γνωρίζουμε. Ότι οι πολίτες δεν εμπιστεύονται σε υπερθετικό βαθμό τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Η επανάληψη αυτής της εκτίμησης από διάφορες έρευνες πολλών εταιρειών, δείχνει ότι δεν πρόκειται για στιγμιαία, αλλά παγιωμένη στάση των πολιτών. Παρ' όλα αυτά, ο χώρος με την μεγαλύτερη κινητικότητα στην αγορά, είναι αυτός των ΜΜΕ. Μεγάλα μιντιακά συγκροτήματα αλλάζουν χέρια, εφημερίδες επανεκδίδονται, νέοι ραδιοφωνικοί σταθμοί κάνουν την εμφάνισή τους. Mεγάλοι επιχειρηματίες, αγοράζουν Μέσα τα οποία ο κόσμος δεν εμπιστεύεται.
Αν τα νέα Μέσα που εμφανίζονται-έστω κάτω από νέες ιδιοκτησίες- επιχειρούν να κερδίσουν λίγη έστω από την χαμένη εμπιστοσύνη των πολιτών προς αυτά, σίγουρα θα είναι μια καλή εξέλιξη. Αν και φοβάμαι πως πρόκειται για μια αδύναμη εκτίμηση, ποιος δίνει μερικά εκατομμύρια ευρώ για να διορθωθεί η εικόνα των ΜΜΕ ; Υπάρχει και μια δεύτερη πιθανότητα που μάλλον συγκεντρώνει περισσότερες πιθανότητες. Αυτή που είχε εκφράσει με ιδιαίτερα ειλικρινή τρόπο τον περασμένο Μάιο, ο νέος μεγάλος μιντιάρχης της εποχής μας, ο Ιβάν Σαββίδης «Αν δεν έχεις σχέση με media, δεν μπορείς να ασχοληθείς με μεγάλες επιχειρήσεις».
Η συγκεκριμένη έρευνα (που δημοσιεύτηκε στο Βήμα), έδειξε πως σε σύνολο δεκαπέντε θεσμών τους οποίους εμπιστεύονται οι Έλληνες, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης βρίσκονται στην δέκατη τέταρτη θέση! Μάλιστα, συγκριτικά με αντίστοιχη έρευνα της ίδιας εταιρείας τον Νοέμβριο του 2016, η εμπιστοσύνη έχει μειωθεί ακόμα περισσότερο για τα ΜΜΕ, βρίσκεται στο 5% από 6,5% που ήταν τότε. Ο μοναδικός θεσμός που εμπιστεύονται ακόμα λιγότερο από τα ΜΜΕ, είναι οι συνδικαλιστικές οργανώσεις.
Ένας επιχειρηματίας-και δεν περιοριζόμαστε στον κ. Σαββίδη -που αγοράζει ΜΜΕ σίγουρα δεν έχει στόχο το άμεσο κέρδος από αυτά. Σχεδόν κανένα Μέσο δεν είναι κερδοφόρο, αν ένας από τους επιχειρηματίες αυτούς-με παράλληλες μάλιστα οικονομικές δραστηριότητες- επένδυε τα ίδια χρήματα σε μια διαφορετικού χαρακτήρα επιχείρηση, είναι σίγουρο πως και απόσβεση θα έκανε και τα άμεσα κέρδη του θα ήταν σημαντικά. Για να δώσουμε μια εξήγηση γι' αυτό, θα πρέπει να ανατρέξουμε προφανώς στην προαναφερόμενη δήλωση Σαββίδη.
Ανεξάρτητα από την διαπλεκόμενη αυτή πλευρά όμως, που δεν έχει μόνο Ελληνικές διαστάσεις, υπάρχει και μια δεύτερη που συνδέεται με τη δουλειά των δημοσιογράφων. Σ' ένα μεγάλο βαθμό η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τα ΜΜΕ συνδέεται και με αυτήν. Τα ΜΜΕ και ιδιαίτερα οι τηλεοπτικοί σταθμοί, έχουν μετατρέψει την ενημέρωση σ ένα είδος προς κατανάλωση, σ' ένα προϊόν που πρέπει να πουλήσουν στους αποδέκτες τους. Για να υπηρετήσουν αυτή την λογική-που κινείται με εμπορικά κριτήρια-αναζητούν τον εντυπωσιασμό και το ελκυστικό θέαμα.
Αν κάποιος παρατηρήσει ποιοι είναι συνήθως οι καλεσμένοι των τηλεοπτικών πάνελ, θα διαπιστώσει πως σε μεγάλο βαθμό πρόκειται για τα ίδια πολιτικά πρόσωπα. Το θέμα που συζητάνε κάθε φορά, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, υπάρχουν οι μόνιμοι πολιτικοί-πανελίστες, οι οποίοι καλούνται από τα κανάλια και έχουν άποψη για σχεδόν τα πάντα. Το κριτήριο για τις προσκλήσεις αυτές, είναι συνήθως το πρόσωπο του καλεσμένου πολιτικού και οι ατάκες που αυτός μπορεί να πει. Οι πολύτιμες για τα κανάλια ατάκες που θα κάνουν φασαρία ιδιαίτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και θ''ανεβάσουν τις θεαματικότητες.
Η περίπτωση της Ελένης Αυλωνίτου, από τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι ενδεικτική. Τα κανάλια προσεύχονται για μια ατάκα της Αυλωνίτου. Πρόκειται για πρώην πρωταθλήτρια της κολύμβησης και εργοφυσιολόγο στο επάγγελμα. Η κ. Αυλωνίτου δεν καλείται γι' αυτές τις ιδιότητες ωστόσο τόσο συχνά, αλλά επειδή λέει ως βουλευτής «ενδιαφέρουσες» ατάκες. Πέρυσι κάποια στιγμή είχε την άποψη ότι «Ή Ελλάδα έσωσε το ΔΝΤ το οποίο ήταν χρεωκοπημένο'» (!). Και από τότε φιλοξενείται πολύ συχνά από τα κανάλια. Για να πει μια ακόμα ανάλογη ατάκα και να προκληθεί ο σχετικός θόρυβος. Η κ. Αυλωνίτου, ως προς την συχνότητα εμφανίσεών της στα κανάλια, έχει αντικαταστήσει τον περίφημο Μιχελογιαννάκη, ο οποίος για αγνώστους λόγους, έχει καιρό να εμφανιστεί στις τηλεοράσεις.
Μπορεί πολλοί τηλεθεατές να απολαμβάνουν όχι μόνο την κ.Αυλωνίτου αλλά μερικούς ακόμα από τους σχεδόν μόνιμους (και διακομματικού χαρακτήρα) καλεσμένους των καναλιών, ωστόσο πρόκειται για τους ίδιους πολίτες που δεν εμπιστεύονται τα ΜΜΕ. Μπορεί να τα βλέπουν, αλλά η τηλεθέαση δεν είναι ταυτόσημη με την εμπιστοσύνη. Το συγκεκριμένο πρόβλημα, δεν αφορά μόνο στην ποιότητα του παρεχόμενου δημοσιογραφικού προϊόντος. Συνδέεται και με την διαμόρφωση της καθημερινής πολιτικής ατζέντας και κατ επέκταση της πολιτικής ζωής…
