Του Κωνσταντίνου Βέργου
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2015, κινείται με τους… εκπληκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης του… 0,3%! Και όλα αυτά τη στιγμή που οι ΗΠΑ αναπτύσσονται με ρυθμούς ανάπτυξης που ξεπερνούν το 2,5%, η Κίνα με 6,5% και η Ινδία κοντά στο 7%.
Φυσικά η Ινδία και η Κίνα καταγράφουν εποχή υψηλής ανάπτυξης λόγω αστικοποίησης, ανάπτυξης νέων κλάδων και ένταξης μεγάλου κομματιού της παραγωγής από τη «μαύρη» στην «καταγεγραμμένη» οικονομία. Όμως, αυτό δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί οι ΗΠΑ πάνε συστηματικά καλύτερα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μια πρώτη εξήγηση είναι το μοντέλο ανάπτυξης. Η Γερμανική «συνταγή» της αυστηρής λιτότητας για τις χώρες του νότου και συγκέντρωσης του πλούτου στις χώρες του «κέντρου» δεν έφερε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Φτωχοποιήθηκε μεγάλο κομμάτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο πλούτος πέρασε στα χέρια λίγων, πολυεθνικών γερμανικών εταιρειών. Ακόμη και η «ποσοτική χαλάρωση» εξυπηρέτησε με την κακή έννοια πλούσιες χώρες, όπως Γερμανία και Ολλανδία, τα οφέλη δεν πέρασαν στο σύνολο της Ευρώπης. Αντίθετα στις ΗΠΑ υπήρξε ενίσχυση της κατανάλωσης και της ανάπτυξης. Το μοντέλο «Ομπάμα» επιβεβαιώθηκε. Η ανεργία στις ΗΠΑ από τότε που ξεκίνησε η κρίση μειώθηκε κατά 300 μονάδες βάσης, στο 5%, δηλαδή πρακτικά στο μηδέν. Όμως αυτή είναι μόνο η μία πλευρά της ανάγνωσης των αριθμών.
Η δεύτερη ανάγνωση λέει ότι, πλην της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η άλλη ανεπτυγμένη χώρα που δεν φαίνεται να πηγαίνει τόσο καλά στο β'' εξάμηνο φέτος είναι η Ιαπωνία (μείωση ΑΕΠ). Τι κοινό, όμως, έχουν Ιαπωνία και Ευρωπαϊκή Ένωση; Αμφότερες έχουν σχεδόν μηδενική δημογραφική ανάπτυξη. Αντίθετα οι ΗΠΑ, με το μοντέλο ενθάρρυνσης της μετανάστευσης, κατάφεραν να έχουν υψηλή δημογραφική ανάπτυξη διαχρονικά, της τάξης του 1%-2%, που δημιουργεί όχι απλά μια δεξαμενή νέου εργατικού δυναμικού, αλλά και μια διογκούμενη καταναλωτική κοινωνία, με ανάγκες για νέα σπίτια, αυτοκίνητα και λοιπά προϊόντα και υπηρεσίες. Αυτό είναι εξάλλου το χρυσό μυστικό πίσω από τη συνεχή ανάπτυξη των ΗΠΑ με ρυθμούς ανάπτυξης υψηλότερους έναντι οιασδήποτε συγκρίσιμης ανεπτυγμένης χώρας. Η Ελλάδα βίωσε αντίστοιχους, υψηλούς, ρυθμούς ανάπτυξης από το 1990 ως το 2007, με την ακατάσχετη εισροή μεταναστών στο έδαφός της. Η Γερμανία στο παρελθόν, επίσης. Η Σουηδία, επίσης. Όλες οι χώρες αναπτύχθηκαν είτε επί εποχής αστικοποίησης (εσωτερική μετανάστευση) με συνδυασμό εγχώριας πληθυσμιακής ανάπτυξης ή με εισδοχή μεταναστών.
Το άρθρο αυτό δεν υποστηρίζει ότι πρέπει, φυσικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση να ανοίξει διάπλατα τα σύνορα. Και η είσοδος μεταναστών σε αυτήν τη φάση γίνεται για ανθρωπιστικούς λόγους. Προφανώς, οι έλεγχοι των μεταναστών πρέπει να γίνονται και να υπάρχει έλεγχος στον αριθμό, ώστε να διασφαλιστεί η αποτροπή συστηματικής εισόδου εγκληματικών στοιχείων. Όμως, αν η Ε.Ε. παρασυρθεί και αφενός δεν ενθαρρύνει την ανάπτυξη της πολυμελούς οικογένειας, αφετέρου προσανατολίζεται στο απόλυτο «κλείσιμο» των συνόρων, δεν είναι δύσκολο κάποιος να δει ποιο θα είναι το οικονομικό αποτέλεσμα αυτής της ενέργειας συνδυαστικά.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα γίνει μια λίμνη «καθαρών», αλλά λιμνασμένων, νερών. Μια ζώνη γηρασμένου και φθίνοντος πληθυσμού, όπως πλέον η Ιαπωνία. Οι μηδενικοί ρυθμοί ανάπτυξης θα συνεχιστούν και η ύφεση θα διευρυνθεί. Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση ενδιαφέρεται επομένως για την εθνογραφική καθαρότητα, ας ενισχύσει τον θεσμό της ευρωπαϊκής οικογένειας. Αν όχι, ας ανοίξει τα σύνορα. Σε κάθε περίπτωση, ας κάνει ένα βήμα μπροστά!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
(Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού).
