Του Δημήτρη Καμπουράκη
Την ώρα που η Αθήνα ασχολείται με τον 80χρονο παρ' ολίγον διοικητή νοσοκομείου ή με το πρόσωπο του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, όπως έγραψα χθες η Κρήτη βιώνει μια οικονομική καταστροφή. Αιτία ο μύκητας γλοιοσπόριο, που μέσα σε λίγες βδομάδες κατέστρεψε κυριολεκτικά την φετινή παραγωγή ελαιολάδου του νησιού. Μείωσε την παραγωγή κατά 30% τουλάχιστον και το λάδι που απέμεινε έχει τόσο υψηλή οξύτητα που στην πραγματικότητα το πετάει εκτός αγοράς.
Ξέρω ότι το υπουργείο γεωργίας σκοπεύει να δώσει αποζημιώσεις. Η συνολική απώλεια όμως όλων των ελαιοπαραγωγών του νησιού είναι τόσο συντριπτική, που καμιά αποζημίωση όσο γενναιόδωρη και αν είναι, δεν πρόκειται να την αναπληρώσει. Αν πιστέψουμε τους εκπροσώπους των ελαιοπαραγωγών, οι αγρότες της Κρήτης θα χάσουν πάνω από μισό δισεκατομμύριο ευρώ σε σύγκριση με την περυσινή χρονιά. Υπάρχουν κι άλλοι που μιλούν για ένα δις ζημιά. Ποια αποζημίωση μπορεί να καλύψει ή έστω να απαλύνει μια απώλεια τέτοιου μεγέθους;
Όσα κι αν μπορέσει να εξασφαλίσει από την ευρωπαϊκή Ένωση ή από εθνικά κονδύλια ο Μάκης Βορίδης, όποια μέθοδο κι αν επιλέξει για να δώσει τις αποζημιώσεις (κατά δέντρο, κατά κιλό λαδιού, κατά βαθμό οξύτητας, κλπ), θα μοιάζουν με σταγόνα στον ωκεανό της απώλειας. Το νησί είναι ανάστατο και είναι η πρώτη φορά που μπορεί να δούμε αξιόλογα μπλόκα στις μεγάλες οδικές αρτηρίες. Ο υπουργός θα περάσει δύσκολα όταν θα πάει στο Ηράκλειο, αυτό πρέπει να το ξέρει. Το ίδιο και ο περιφερειάρχης, καθώς οι διευθύνσεις γεωργίας που είναι υπεύθυνες για την παραγωγή ανήκουν στην περιφέρεια.
Πέραν όμως της οικονομικής καταστροφής (διότι αυτό το μισό δις ευρώ θα λείψει από την τοπική αγορά) εγείρονται πολλών ειδών ζητήματα, ηθικά και πολιτικά. Πόσο δίκιο έχουν οι αγρότες να φωνάζουν ότι το κράτος δεν τους προειδοποίησε εγκαίρως; Αν ο καθένας νοικοκύρης δεν προσέξει ξεχωριστά την περιουσία του, αν δεν είναι αυτός πάνω από τα δέντρα του για να διαπιστώσει τα γρήγορα τα άσχημα σημάδια, θα το κάνει το κράτος για όλους; Αλλά υπάρχει και το αντίθετο επιχείρημα. Αν διευθύνσεις γεωργίας με το εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό δεν πάρουν χαμπάρι ένα τέτοιο τσουνάμι, θα το καταλάβει ο απλός ιδιοκτήτης λίγων ελαιοδέντρων; Κι αφού το κράτος απέτυχε να προλάβει και να προειδοποιήσει, δεν είναι υποχρεωμένο να τους αποζημιώσει;
Και γενικότερα, μπορούν οι αγρότες να κινούνται με βάση τις καλλιεργητικές συνταγές των πατεράδων τους, όταν η κλιματική αλλαγή φέρνει εντελώς καινούριους εχθρούς στα χωράφια τους; Διότι στην ερώτηση των παραγωγών «πόσα χρόνια έχουμε να δούμε γεωπόνο του κράτους στο χωριό μας;» το κράτος απαντά «πόσες φορές πήγες εσύ στον γεωπόνο για την περιουσία σου;» Η κρατική και η ατομική ευθύνη μπαίνει πια σε νέες βάσεις, χρειάζεται μια νέα ισορροπία.
Στην Κρήτη υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 20 εκατομμύρια ελαιόδεντρα. Πρόκειται για βαριά βιομηχανία, αντίστοιχη του τουρισμού. Φέτος η παραγωγή πήγε στράφι. Το υπουργείο γεωργίας ψάχνει τρόπους έστω και μιας μικρής αποζημίωσης, διότι ο ΕΛΓΑ δεν αποζημιώνει ζημιές από τον δάκο και τα παράσιτα που οφείλονται σ' αυτόν όπως το γλοιοσπόριο αφού υπάρχει κρατικό πρόγραμμα δακοκτονίας. Εδώ υπάρχει και το απόλυτο παράδοξο. Η δακοκτονία έγινε, δεν πέτυχε, αλλά αφού έγινε, απαγορεύεται η αποζημίωση.
Πολύπλοκο το πρόβλημα για την κυβέρνηση, σε μια Κρήτη που προτιμά τον Τσίπρα από τον Κυριάκο. Άλλο ζήτημα κι αυτό, καθώς οι κρητικοί θα λειτουργήσουν μαξιμαλιστικά απαιτώντας αποζημιώσεις που είναι αδύνατο να εξευρεθούν στο σύνολο τους. Όταν ολόκληρη η νοσοκομειακή περίθαλψη της χώρας έχει προϋπολογισμό 1,5 δις, ποιος μπορεί να δώσει μισό ή ένα δις μόνο σε μια κατηγορία παραγωγών σε μια περιοχή της χώρας; Αυτά είναι τα δύσκολα…
