Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Καθώς η παγκόσμια οικονομία οδεύει προς επιβράδυνση, και κατά ορισμένους σύντομα προς νέα παγκόσμια ύφεση, και με την Ευρωπαϊκή Ένωση σε στασιμότητα, αναρωτιέται κάποιος εύλογα που οδεύει η Ελλάδα. Θα είναι η πατρίδα μας η μεγάλη κερδισμένη ή η συντριπτικά χαμένη χώρα από τις εξελίξεις;
Υπάρχουν πολλές ενδείξεις στις χρηματιστηριακές αγορές όσο και την πραγματική οικονομία που δείχνουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, θα είναι ο μεγάλος χαμένος στην παγκόσμια κρίση που έρχεται. Η κρίση στις Τράπεζες, που ακουμπάει σε 9 χώρες της Ευρωζώνης τουλάχιστον, αντικατοπτρίζει τα σάπια θεμέλια της Ευρωπαϊκής οικονομίας. Ανεξαρτήτως των λύσεων που θα δοθούν στις τράπεζες, δηλαδή διάσωση με λεφτά των φορολογουμένων (bailout), ή διάσωση με χρήματα μετόχων-ομολογιούχων και καταθετών (bailin), θα υπάρχουν μεγάλοι χαμένοι, φορολογούμενοι, μέτοχοι ή κάτοχοι ομολόγων, κάτι που οδηγεί σε νέα πακέτα άγριας λιτότητας ή χρηματιστηριακό κράχ, και συνακόλουθο οικονομικό κράχ.
Από την άλλη, υπάρχουν πολλοί που ανησυχούν ότι ειδικά η Ελλάδα εισέρχεται ή μάλλον έχει ήδη μπει σε διπλή ύφεση. Τα οικονομικά δεδομένα, όπως απεικονίζονται από την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία, δεν δείχνουν σημαντική ανάπτυξη. Μερικοί βλέπουν "νέα ύφεση", βασιζόμενοι στο ότι μια ισχνή ανάπτυξη της τάξης του 0,5% που σημειώθηκε το 2014 δείχνει να μεταφράζεται φέτος σε ισχνή ύφεση 1% σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΙΟΒΕ. Πέραν ότι ρυθμοί 0,5% δεν αποτελούν ουσιαστική "ανάπτυξη", ακόμη και τα νούμερα αυτά είναι αμφισβητήσιμα στην ουσιαστική τους έννοια (το ΑΕΠ δεν αυξήθηκε σε πραγματικές αξίες). Εν ολίγοις η χώρα ποτέ δεν μπήκε σε ανάπτυξη, έχει 6 συνεχή έτη μείωσης ΑΕΠ. Ας δούμε όμως υπό ποίες συνθήκες η Ελλάδα είχε στάσιμα ή ελαφρά πτωτικά τα μεγέθη του 2015 και εκείνα του πρώτου τριμήνου του 2016.
Η Ελλάδα κατά το 2015 είχε σημαντικές εκροές, καθώς ξεπλήρωσε σημαντικό κομμάτι του χρέους, την εποχή της διαπραγμάτευσης Βαρουφάκη, δίνοντας πόρους που θα έμπαιναν στο σύστημα. Το αν ο τότε ΥΠΟΙΚ έκανε σωστά διαπραγμάτευση είναι μόνο η μία παράμετρος. Η άλλη, είναι ότι η χώρα μας επί 8 μήνες υπέστη μπαράζ εκβιασμών, ουσιαστικά υπήρξε θύμα γκαγκστερισμού, από την γνωστή "ομάδα συμμάχων", με αρχηγό τον ΥΠΟΙΚ της Γερμανίας, κο Σόιμπλε και την παρέα του που προτίμησαν να στραγγαλίσουν την χώρα, ώστε να αποτρέψουν οποιαδήποτε επιτυχία της νέας κυβέρνησης, όπως ακριβώς έκαναν και επί κυβέρνησης Σαμαρά αλλά με πολύ περισσότερη προσπάθεια, με αποκορύφωμα να επιβάλλουν κεφαλαιακούς ελέγχους στις Ελληνικές Τράπεζες.
Μετά από 8 μήνες συνεχούς εκροής χρημάτων προς τους "πιστωτές", η χώρα στραγγαλίστηκε με επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων (capital controls) που κυριολεκτικά επιτάχυναν τις χρεοκοπίες. Εν ολίγοις η χώρα κατάφερε να έχει μηδενική ουσιαστικά ανάπτυξη κάτω από ένα καθεστώς τεράστιας εκροής κεφαλαίων προς τους ξένους πιστωτές και στραγγαλισμού του πιστωτικού συστήματος με κεφαλαιακούς ελέγχους και φοροκαρπαζιάς ώστε να διοχετεύεται χρήμα στους εκλεκτούς μας συμμάχους. Το ότι η Ελλάδα είχε ουσιαστική μηδενική ανάπτυξη, με αυτούς τους όρους, είναι πραγματικό επίτευγμα για την σημερινή κυβέρνηση, άξιο επιστημονικής διερεύνησης. Οποιαδήποτε άλλη χώρα με τέτοια δεδομένα θα βρίσκονταν σε βαθιά ύφεση. Η διασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων και των επιπέδων μισθών από την κυβέρνηση είναι οι κινήσεις που διέσωσαν την αγορά, διότι η αγορά κινείται από την εσωτερική ζήτηση κυρίως, όμως δεν ήταν αρκετές για να δώσουν ανάπτυξη, λόγω στραγγαλισμού.
Η πολιτική στραγγαλισμού μέσω μνημονίων οδήγησε σε ραγδαία αύξηση των κόκκινων των δανείων σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες όπου αυτό εφαρμόστηκε - περιλαμβανομένης της Ελλάδος με αύξηση κατά 5% του συνόλου των δανείων ετησίως! Δεν πρόκειται για κακοδιοίκηση των Ελληνικών τραπεζών, αλλά απλό οικονομικό φαινόμενο που χαρακτηρίζει χώρες που βρίσκονται σε ύφεση. Επειδή το ΑΕΠ της Ελλάδος είναι πλέον περίπου όση η ονομαστική αξία των δανείων, είναι ακριβές να πούμε ότι η ζημιά της πολιτικής Σόιμπλε για την Ελλάδα, βουλιάζοντάς την σε κρίση, απλά και μόνο υπολογίζοντας τις ζημίες σε δάνεια, ανέρχεται όχι απλά σε 5% των δανείων, αλλά επίσης σε 5% του ΑΕΠ ετησίως! 5% ζημιά στο Ελληνικό ΑΕΠ ετησίως! Τόσο απλά! Πρόκειται για συστηματική χρεοκοπία της χώρας, που επιτεύχθηκε με εκβιασμό της Ελληνικής πολιτικής ηγεσίας (από το 2010 ως το 2015). Ακόμη και η αγορά ακινήτων χρεοκόπησε, με τις τιμές ακινήτων στην Αθήνα να είναι χαμηλότερες ακόμη και από τις τιμές του Νέου Δελχί στην Ινδία (οι τιμές διαμερισμάτων στο Νέο Δελχί είναι 800-1100 ευρώ περίπου ανά τετραγωνικό μέτρο)! Η πολιτική μνημονίων χρεοκόπησε την οικονομία σε όλο της το φάσμα. Αυτό όμως αφορά ο παρελθόν.
Εκείνο που άλλαξε στο τελευταίο διάστημα είναι τόσο τα πολιτικά όσο και τα γεωπολιτικά δεδομένα, στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα η κυβέρνηση ορθώς προώθησε τις αποκρατικοποιήσεις εξασφαλίζοντας έτσι εισροή κεφαλαίων για σειρά κλάδων και την διασφάλιση της εργασίας χιλιάδων εργαζομένων και δίνοντας ισχυρό επενδυτικό μήνυμα πέραν του Ατλαντικού. Παράλληλα στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο τελευταίο διάστημα η πολιτική Σόιμπλε και το άλλοτε πανίσχυρο ιερατείο των Βρυξελλών υπέστη συντριπτική ήττα όχι μόνο σε εκλογικό επίπεδο, με αλλαγή συσχετισμού πολιτικών δυνάμεων σε σειρά χωρών, αλλά και με αποδυνάμωση του κορμού της που είναι οι Βρυξέλλες με το δημοψήφισμα της Βρετανίας που σηματοδοτεί ντόμινο από αποχωρήσεις από την ΕΕ! Η Ευρωπαϊκή Ένωση του Σοιμπλε και της Μέρκελ, και των γραφειοκρατών των Βρυξελλών, αποδείχτηκε ότι δεν είναι πλέον πανίσχυρη, είναι αυξανόμενα πλέον θύμα της ίδιας της μυωπικής της πολιτικής!
Οι πρόσφατες, από την άλλη, πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία, η οποία εισέρχεται σε φάση αποδυνάμωσης, ενισχύουν την γεωπολιτική θέση της Ελλάδος, καθώς σε μια φάση κρίσιμων γεωπολιτικών εξελίξεων, ενισχύεται ο ρόλος της Ελλάδας, μεταβολή που επιτρέπει ευνοϊκές εξελίξεις και στο θέμα του χρέους. Οι παραπάνω εξελίξεις διευκολύνουν την υποχώρηση της Γερμανικής ηγεσίας και του Αμερικανοελεγχόμενου ΔΝΤ, κάτι που επιτρέπει εξελίξεις σε άμεση ελάφρυνση ή και διαπλάτυνση του χρέους. Εξέλιξη που επιτρέπει την απελευθέρωση σημαντικών επενδυτικών κονδυλίων 15-22 δις ετησίως που θα πήγαιναν στους ξένους πιστωτές, ενώ θα επιτρέψει και μείωση της φορολογίας. Άρση κεφαλαιακών περιορισμών επίσης θα επιτρέψει περαιτέρω βελτίωση.
Η Ελληνική οικονομία, επιγραμματικά, έχει πλέον τις προϋποθέσεις για σημαντική ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια. Εξάλλου η εξέλιξη των χρηματιστηριακών τιμών, που (όπως σωστά προβλέψαμε από τη στήλη αυτή εδώ και αρκετούς μήνες), κινούνται από την άνοιξη σε ανοδική πορεία, επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις. Για τους λόγους που εκτέθηκαν, εκτιμούμε ότι οι άσχημες μέρες ανήκουν πιθανότατα στο παρελθόν. Η Ελλάδα είναι περισσότερο πιθανό ότι θα αποτελέσει δύναμη ανάπτυξης, υπεραποδίδοντας και οικονομικά και χρηματιστηριακά κατά τα επόμενα έτη.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
