Του Γιώργου Μαυρωτά
Η πρώτη κουβέντα που έρχεται στο στόμα μετά από τέτοιες καταστροφές όπως η πυρκαγιά στην Αττική είναι «που είναι το κράτος;». Και πάνω σε αυτό αρχίζει η πολιτική κοκκορομαχία. Ανάλογα με το αν βρίσκεται κάποιος στην κυβέρνηση ή στην αντιπολίτευση διαμορφώνεται και η ρητορική.
Αν θυμηθούμε τι έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ στις φωτιές του 2007 και τι λέει τώρα, θα νομίζουμε ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά κόμματα. Αυτήν την ώρα πάντως χρειάζεται ψυχραιμία, ενότητα και αλληλεγγύη και νομίζω ότι οι δηλώσεις των ηγεσιών του δημοκρατικού τόξου της αντιπολίτευσης έδειξαν και δείχνουν τέτοια υπευθυνότητα, ξεπερνώντας τις κάποιες παραφωνίες πολιτικής εκμετάλλευσης. Με λίγα λόγια, ευτυχώς η αντιπολίτευση του 2018 δεν πατάει στα χνάρια της αντιπολίτευσης του 2007.
Εκτός όμως από το «τι κάνει το κράτος;» υπάρχει και το τι κάνουμε εμείς, οι πολίτες. Υπάρχει δηλαδή εκτός από την κυβερνητική ευθύνη και η ατομική ευθύνη. Όχι ισοβαρώς βέβαια, αλλά πρέπει να τη δούμε και αυτή. Δεν μας φταίει καμία κυβέρνηση όταν πηγαίνουμε πάνω στη Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ) στην εθνική οδό εμποδίζοντας τα πυροσβεστικά, ασθενοφόρα, περιπολικά κλπ να φτάσουν έγκαιρα στον προορισμό τους. Δεν μας φταίει καμία κυβέρνηση όταν δεν αποψιλώνουμε τα οικόπεδά μας και γύρω από αυτά περιμένοντας τα πάντα από τους δήμους και το κράτος. Δεν μας φταίει καμία κυβέρνηση όταν είμαστε στα λόγια υπέρ του εθελοντισμού αλλά όχι και να γίνουμε εμείς εθελοντές για την πολιτική προστασία των περιοχών μας (τραγικά χαμηλά τα ποσοστά μας σε σχέση με το εξωτερικό). Δεν μας φταίει καμία κυβέρνηση όταν ψάχνουμε συνεχώς την άκρη για το πώς θα νομιμοποιήσουμε το αυθαίρετό μας και κατηγορούμε το «ανάλγητο» κράτος όταν (και αν) προσπαθεί να πάρει μέτρα για την παράνομη δόμηση.
Τέλος, η ατομική ευθύνη υπάρχει και στις θέσεις ευθύνης και κάποιος πρέπει να την αναλαμβάνει. Η ανάληψη ευθύνης δεν είναι το αγαπημένο μας άθλημα. Ατομική ευθύνη όμως σημαίνει ότι δεν κρύβεσαι πίσω από τους πολλούς στους οποίους μπορεί να διαχέεται η ευθύνη, αλλά βγαίνεις μπροστά.
Η δημοκρατία δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά αν δεν υπάρχει από τους πολίτες η αίσθηση της ατομικής ευθύνης. Το νομοθετικό πλαίσιο θέτει το περίγραμμα της ατομικής ευθύνης και ο σεβασμός του είναι το περιεχόμενό της. Όμως υπάρχουν και πράγματα πέρα από τους νόμους που είναι αντικείμενο ατομικής ευθύνης. Σε μία κοινωνία, η ατομική ευθύνη είναι το απαραίτητο εκείνο τουβλάκι που βάζει ο καθένας μας για να κτιστεί το κοινωνικό οικοδόμημα. Αν λείπουν πολλά τουβλάκια το οικοδόμημα αυτό δεν θα είναι στέρεο και θα κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να καταρρεύσει.
Τέλος, σε μια δημοκρατία το βασικότερο ίσως δείγμα ατομικής ευθύνης είναι η ψήφος στις εκλογές. Χωρίς αυτήν αναθέτουμε σε άλλους να αποφασίζουν για μας χωρίς εμάς, κάτι όχι και τόσο υπεύθυνο. Όπως επίσης το να εξασκούμε το δικαίωμα αυτό ανεύθυνα είναι εξίσου προβληματικό. Ατομική ευθύνη σημαίνει ότι πολλές φορές πρέπει να πας κόντρα στο εύκολο, κόντρα στο ρεύμα, κόντρα στο βραχυπρόθεσμο όφελος. Ίσως για αυτό είναι αγαθό εν ανεπαρκεία στη χώρα μας που έχει μάθει ότι υπάρχει τρόπος και όχι κόπος, ότι το να «κόβεις δρόμο» είναι μαγκιά και οι άλλοι κορόιδα, ότι ναι, οι αλλαγές είναι απαραίτητες, αλλά όχι για μας, για τους «άλλους»…
