Στη διεύρυνση της επενδυτικής βάσης και στη συμμετοχή «καλής ποιότητας» επενδυτών οδήγησε η αποκλιμάκωση των ελληνικών κρατικών ομολόγων καθώς και η επιτυχής έκδοσης του 10ετους ομολόγου, τονίζει ο Κυριάκος Ανδρέου, Partner Advisory Leader της PwC Ελλάδας. Παράλληλα, σημειώνει ότι καταγράφεται αύξηση της τάξης του 95% στις επενδύσεις ακινήτων μέσα στο 2019, το οποίο αναμένεται να είναι έτος αυξημένο επενδύσεων.
Οπως χαρακτηριστικά σημειώνει «η χώρα εισέρχεται στον χάρτη των διεθνών επενδυτών» δεδομένου ότι η απελευθέρωσή των επενδύσεων εξομαλύνει το κλίμα και δημιουργεί momentum για τη προσέλκυση νέων. Στο πλαίσιο αυτό, υπογραμμίζει, ότι θα λειτουργήσει ενισχυτικά και το αναπτυξιακό νομοσχέδιο.
Ο κ. Ανδρέου επισημαίνει ακόμη ότι η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών αναθερμαίνει το ενδιαφέρον επενδυτών και αυτο αποτυπώνεται στις επαφές με το εξωτερικό. Δεν παραλείπει πάντως να τονίζει το γεγονός πως «η κυβέρνηση εστιάζει σε αναπτυξιακές πολιτικές που δίνουν ώθηση στις επενδύσεις και θέτουν στο επίκεντρο την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων (ΔΕΠΑ, Εγνατία Οδός), την αξιοποίηση των δημόσιων επενδύσεων και το «ξεμπλοκάρισμα» στρατηγικών επενδύσεων (Ελληνικό, Σκουριές, Θριάσιο)».
Μοχλός επιτάχυνσης είναι κατά τον κ. Ανδρέου «η βελτίωση του επενδυτικό κλίματος κατά σχεδόν 8 μονάδες (βάσει του δείκτη οικονομικού κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) και η τοποθέτηση της Ελλάδας στην 5η θέση των Ευρωπαϊκών χωρών το Σεπτέμβριο, η άρση των κεφαλαιακών περιορισμών, η ισχυρή ζήτηση των ελληνικών ομολόγων, η καταγραφή για πρώτη φορά αρνητικού επιτοκίου (-0,02%), η πώληση εντόκων γραμματίων αξίας € 375 εκ, η αύξηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος και η στροφή σε μεγαλύτερου μεγέθους συναλλαγές αποτελούν μοχλό επιτάχυνσης και προσέλκυσης επενδύσεων».
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Ποια είναι τα συμπεράσματα από τη πορεία των επενδύσεων (εγχώριων και ξένων), όπως και σε εξαγορών και συγχωνεύσεων από την αρχή του έτους μέχρι σήμερα στην Ελλάδα; Δικαιώνουν όσους αισιοδοξούν ότι κάτι επιτέλους αλλάζει;
Η χώρα εισέρχεται στον χάρτη των διεθνών επενδυτών. Η σημαντική αποκλιμάκωση των ελληνικών κρατικών ομολόγων και η επιτυχής έκδοση 10ετούς ομολόγου με την άντληση €1,5 δισ. οδήγησαν στη διεύρυνση της επενδυτικής βάσης με πλειοψηφική συμμετοχή “καλής ποιότητας” επενδυτών και χαμηλή σε hedge funds.
Το πρώτο εξάμηνο του έτους σημειώνεται αύξηση 1,8% των συνολικών επενδύσεων σε σχέση με το 2018 με αλλαγές στο επενδυτικό μείγμα όπου κυριαρχούν ο μηχανολογικός και μεταφορικός εξοπλισμός ενώ η κατασκευή κατοικιών διευρύνεται κατά 13%. Το 2019 αναμένεται να είναι χρονιά αυξημένων συναλλαγών. Ήδη, σε επίπεδο Εξαγορών και Συγχωνεύσεων οι πραγματοποιηθείσες συναλλαγές αγγίζουν τα €800 εκ.
- Εκτός του Ελληνικού, και άλλων γνωστών επενδύσεων που έχουν ξεμπλοκάρει, μπορείτε να μας πείτε αν είναι στα σκαριά κάποια άλλη μεγάλη επένδυση από Ελλάδα ή εξωτερικό;
Η απελευθέρωσή επενδύσεων θα συμβάλλει σημαντικά στην εξομάλυνση του επενδυτικού κλίματος και στη δημιουργία momentum για τη προσέλκυση νέων. Το αναπτυξιακό νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή θα λειτουργήσει ενισχυτικά προς αυτή την κατεύθυνση.
Επί του παρόντος καταγράφεται επιτάχυνση στην υλοποίηση κάποιων έργων. Παραδείγματα αποτελούν η επένδυση στις Σκουριές, η κατασκευή υβριδικών σταθμών στη νησιωτική Ελλάδα, ενώ ξενοδοχειακές επενδύσεις συνολικής αξίας € 1,4 δισ., όπως η Αφάντου στη Ρόδο, το τουριστικό συγκρότημα «Ithaca Odyssey” στην Ιθάκη, η Κασσιόπη στη Κέρκυρα και η Ελούντα στην Κρήτη. Παράλληλα, εκτιμάται η προώθηση έργων υποδομών που πλήττονται από συστηματικές καθυστερήσεις στην προετοιμασία και στην εκτέλεση.
- Περιγράψτε μας το ενδιαφέρον που εισπράττετε από το εξωτερικό για την Ελλάδα. Κυρίως σε ποιους τομείς εστιάζεται, και τι να περιμένουμε;
Καθώς ανακτάται η εμπιστοσύνη των αγορών, αναθερμαίνεται το ενδιαφέρον και η προσέλκυση επενδύσεων. Κύριο χαρακτηριστικό των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων αποτελεί η μεταστροφή σε συναλλαγές υψηλότερου όγκου με εκτιμήσεις για κατάκτηση σημαντικού ρόλου για τους κλάδους τουρισμού και ακινήτων.
Ενδεικτικά, το 2018, οι καθαρές επενδύσεις ακινήτων από ξένους επενδυτές σημείωσαν αύξηση € 700εκ., αγγίζοντας συνολικά το €1,1δισ. Το πρώτο εξάμηνο του 2019 παρατηρείται ενίσχυση με αύξηση 95% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2018.
Στον τουρισμό, το 2019 είναι ένα δυνατό επενδυτικά έτος με κυριότερα παραδείγματα τις εξαγορές του «Scorpios» στη Μύκονο, της «Ιονική Ξενοδοχεία και Επιχειρήσεις Α.Ε» και τη συμφωνία της «Blackstone» με την «Louis Group» για την εξαγορά πέντε ελληνικών ξενοδοχειακών μονάδων στην Κέρκυρα, τη Ζάκυνθο και την Κρήτη.
- Είναι επομένως εφικτός ή φιλόδοξος ο στόχος που περιλαμβάνει το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2020, για αύξηση του χρόνου κατά 13,4% των επενδύσεων ; Το ρωτώ γιατί η περσινή χρονιά είχε κλείσει με αρνητικές καθαρές επενδύσεις.
Είναι σημαντικό ότι η κυβέρνηση εστιάζει σε αναπτυξιακές πολιτικές που δίνουν ώθηση στις επενδύσεις και θέτουν στο επίκεντρο την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων (ΔΕΠΑ, Εγνατία Οδός), την αξιοποίηση των δημόσιων επενδύσεων και το «ξεμπλοκάρισμα» στρατηγικών επενδύσεων (Ελληνικό, Σκουριές, Θριάσιο).
Η βελτίωση του επενδυτικό κλίματος κατά σχεδόν 8 μονάδες (βάσει του δείκτη οικονομικού κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) και η τοποθέτηση της Ελλάδας στην 5η θέση των Ευρωπαϊκών χωρών το Σεπτέμβριο, η άρση των κεφαλαιακών περιορισμών, η ισχυρή ζήτηση των ελληνικών ομολόγων, η καταγραφή για πρώτη φορά αρνητικού επιτοκίου (-0,02%), η πώληση εντόκων γραμματίων αξίας € 375 εκ, η αύξηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος και η στροφή σε μεγαλύτερου μεγέθους συναλλαγές αποτελούν μοχλό επιτάχυνσης και προσέλκυσης επενδύσεων.
- Έχετε ενδείξεις ότι ο συνδυασμός ελαφρύνσεων και βελτίωσης του επενδυτικού κλίματος, θα προκαλέσει το επιθυμητό θετικό σοκ στην οικονομία, όπως ευελπιστεί η κυβέρνηση;
Τα βασικά κριτήρια των ξένων επενδυτών για επενδύσεις συνοψίζονται σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη περικλείει τις ελάχιστες απαιτήσεις στις οποίες συγκαταλέγονται η πολιτική σταθερότητα, η ταχύτητα αδειοδότησης και το σταθερό φορολογικό καθεστώς. Η δεύτερη αφορά στις προσδοκίες απόδοσης οι οποίες συνδέονται με τους ρυθμούς ανάπτυξης της χώρας και την απόδοση της επένδυσης.
Η βελτίωση του επενδυτικού κλίματος το 2019, η προώθηση φορολογικών κινήτρων για τις επιχειρήσεις, η μείωση του συναλλακτικού κόστους, η αποκλιμάκωση των ελληνικών ομολόγων και η θετική αξιολόγηση του «ελληνικού ρίσκου» από τους διεθνείς οίκους, θα ενισχύσουν σημαντικά το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών. Το στοίχημα για την κυβέρνηση είναι η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και η διαμόρφωση κουλτούρας που προάγει τις επενδύσεις και προωθεί την υλοποίηση μακροχρόνιας στρατηγικής.
- Τι άλλο χρειάζεται για να κερδηθεί το στοίχημα; Ένας απαραίτητος για παράδειγμα κρίκος της αλυσίδας, δεν είναι να πάρει επιτέλους μπροστά το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων; Το ρωτώ γιατί χρόνια τώρα, εκτός της υποεκτέλεσης του ΠΔΕ, σημαντικά κονδύλια παραμένουν “παρκαρισμένα” σε φορείς κι εν τέλει μένουν αναξιοποίητα.
Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) την περίοδο πριν από την κρίση (2000-2008) κυμαινόταν στα € 3δισ. κατά μέσο όρο, ενώ την περίοδο 2009-2018 μειώθηκε περίπου στα € 1,2δισ. Όμως, παρ' όλη τη μείωση των κρατικών δαπανών, το ΠΔΕ ως ποσοστό του συνόλου των επενδύσεων στην Ελλάδα, παρουσίασε κατά μέσο όρο αυξητική τάση από το 2007 έως το 2018, αποτυπώνοντας τη σημαντική έλλειψη ιδιωτικού επενδυτικού ενδιαφέροντος των τελευταίων ετών.
Η αυξανόμενη ανάγκη για δαπάνες σε έργα υποδομών, σε συνδυασμό με την περιορισμένη ικανότητα τόσο της κρατικής χρηματοδότησης όσο και την περιορισμένη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών, απαιτούν νέες πηγές χρηματοδότησης.
Αναγνωρίζοντας τη δυναμική του κλάδου, ταυτόχρονα με τα υφιστάμενα προβλήματα, είναι σημαντική η χάραξη ενός νέου λειτουργικού μοντέλου. Η δημιουργία ενός κεντροποιημένου μηχανισμού, κοντά στο μοντέλο της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ, για το σχεδιασμό, την αξιολόγηση και τη διαχείριση όλων των μεγάλων έργων υποδομών θα είχε θετικά αποτελέσματα στην ορθή και αποτελεσματική διαχείριση.
* Ο Κυριάκος Ανδρέου είναι Partner Advisory Leader της PwC Ελλάδας
