O επικεφαλής της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος υποστράτηγος Μανώλης Σφακιανάκης μιλάει αποκλειστικά στο Liberal για τη σημαντική προσφορά της υπηρεσίας του, για τους κινδύνους του διαδικτύου και για την αναγκαιότητα της «ηλεκτρονικής αγωγής» στις οικογένειες και στα σχολεία.
Συνέντευξη στον Ανδρέα Ζαμπούκα
Βρίσκεστε σε μία πολύ υπεύθυνη θέση, δεδομένης της ψηφιακής επανάστασης που συντελείται, παγκοσμίως. Πώς αντιλαμβάνεστε τον ρόλο σας και τι κάνετε για να διευρύνετε τα περιθώρια δράσης σας;
Η θέση του υποστράτηγου και διευθυντή της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (ΔΙΔΗΕ) μου δίνει ευθύνη για το δύσκολο έργο που πρέπει να επιτελέσουμε ως υπηρεσία, καθώς ο ρόλος μου είναι να ηγηθώ και να κατευθύνω μια εξαιρετική και άρτια επιστημονικά εξειδικευμένης ομάδας συναδέλφων με απώτερο στόχο την καταπολέμηση του ηλεκτρονικού εγκλήματος ακόμα και πέρα από τα όρια της Χώρας μας, συμβάλλοντας αποφασιστικά και σε διεθνείς επιχειρήσεις.
H υπηρεσία μας δίνει πολύ μεγάλη σημασία εκτός από την καταπολέμηση του ηλεκτρονικού εγκλήματος και στην πρόληψη αυτού. Στα πλαίσια αυτής της στρατηγικής, το 2014 ιδρύθηκε το τμήμα Καινοτόμων Δράσεων και Στρατηγικής, που στόχο έχει να ενημερώσει άμεσα και αποτελεσματικά τους πολίτες σχετικά με τους κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσουν κατά την πλοήγησή τους στο διαδίκτυο. Οι δράσεις που έχουν αναπτυχθεί προς την κατεύθυνση αυτή είναι οι ακόλουθες:
- Περισσότερες από 200 ημερίδες και 30 συνέδρια σε όλη την ελληνική επικράτεια, έχοντας ως στόχο την ενημέρωση μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών για την πρόληψη και αντιμετώπιση των κινδύνων που σχετίζονται με τις νέες τεχνολογίες.
- Κατά τα έτη 2012 έως και 2015, πραγματοποιήθηκαν από την υπηρεσία μας τέσσερα πανελλαδικά συνέδρια σχετικά με Ασφαλή Πλοήγηση στο Διαδίκτυο, τα οποία περιελάμβαναν παρουσιάσεις από διακεκριμένους και εξειδικευμένους σε θέματα που αφορούν στην Ασφαλή Πλοήγηση στο Διαδίκτυο, επιστήμονες της Ελλάδας και του εξωτερικού. Στα συνέδρια αυτά αναπτύχθηκαν θεματολογίες σχετικά με τις μελλοντικές εξελίξεις σε θέματα του διαδικτύου και θέματα όπως cyberbullying, socialmedia κ.α.
- Έκδοση των πρακτικών των συνεδρίων σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, μέσα από τα οποία δίνεται η δυνατότητα στους πολίτες να ενημερωθούν αναλυτικά για τις εισηγήσεις που πραγματοποιήθηκαν στα συνέδρια.
- Δύο συνέδρια στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών σε μαθητές με ειδικές ανάγκες. Στόχος ήταν η ενημέρωση της ευαίσθητης ομάδας των παιδιών για τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο, καθώς είναι ύψιστης σημασίας η ισότιμη συμμετοχή των μαθητών αυτών στην κοινωνία της γνώσης και των σύγχρονων τεχνολογιών.
- Τηλεδιασκέψεις σε 5.500 σχολικές μονάδες κατά τη σχολική χρονιά 2014-2015 σε πραγματικό χρόνο μέσω ειδικού συστήματος που χρησιμοποιούν οι αξιωματικοί της ΔΙΔΗΕ το οποίο επιτρέπει να πραγματοποιηθεί παρουσίαση, συνομιλία, ερωτήσεις και απαντήσεις μεταξύ ομιλητών και ακροατών μαθητών που βρίσκονται στο σχολείο τους.
- Η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος προχώρησε στην παραγωγή και προβολή μέσω ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών πανελλαδικής εμβέλειας σχετικών τηλεοπτικών «σποτ» στο πλαίσιο της εκστρατείας πληροφόρησης ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων για την προστασία τους από τις παγίδες του διαδικτύου.
- Συγγραφή και διαμοιρασμός ενημερωτικών φυλλαδίων σχετικά με όλα τα θέματα που απασχολούν την υπηρεσία μας.
- Εκπαιδευτικές επισκέψεις σχολείων στις εγκαταστάσεις της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, που ευρίσκονται στη ΓΑΔΑ, για την ενημέρωση μαθητών και εκπαιδευτικών.
- Συμμετοχή στο Πληροφοριακό Κέντρο της ΕΛΑΣ στην 79η και 80η ΔΕΘ στην οποία προβλήθηκε η εφαρμογή Cyberkid και η FeelSafe, αντίστοιχα. Περισσότεροι από 100.000 πολίτες επισκέφθηκαν το περίπτερο της Ελληνικής Αστυνομίας και ενημερώθηκαν.
- Δημιουργία του www.cyberkid.gr, στο οποίο παρέχονται χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλές σχετικά με το πώς μπορεί να εκμεταλλευτεί όλη η οικογένεια τα θετικά των σύγχρονων τεχνολογιών που μας περιβάλλουν και φυσικά του διαδικτύου.
- Δημιουργία εφαρμογής Cyberkid για κινητά, με σκοπό να ενημερώνει καθημερινά τους γονείς και τα παιδιά κάθε οικογένειας για την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο και τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε αυτό. Παράλληλα, είναι μία διαδραστική εφαρμογή, η οποία δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές αλλά και ενήλικες να επικοινωνούν άμεσα με το Κέντρο διαχείρισης διαδικτυακού κινδύνου της ΔΙΔΗΕ – CYBERALERT και να συνομιλούν απευθείας με αξιωματικό της υπηρεσίας μας, με τη χρήση ενός κουμπιού, ενώ επίσης υπάρχει και η δυνατότητα ψυχαγωγίας των ανηλίκων φίλων μας μέσω των διαφόρων παιχνιδιών που έχουμε σχεδιάσει με σκοπό την αποφυγή κινδύνων που ελλοχεύουν σε διαφορετικές ιστοσελίδες.
- Δημιουργία σελίδας Cyberkid στο Facebook.
- Δημιουργία λογαριασμού Twitter CyberalertGR. Μέσω του λογαριασμού αυτού δίνεται η δυνατότητα στους πολίτες να ενημερωθούν άμεσα από τη ΔΙΔΗΕ σχετικά με τις τρέχουσες υποθέσεις, απάτες, παγίδες στο διαδίκτυο, αλλά και πρακτικές συμβουλές προστασίας ασφάλειας και ιδιωτικότητας.
- Δημιουργία ιστοσελίδας www.cyberalert.gr, στην οποία αναρτώνται άμεσα όλοι οι κίνδυνοι που εντοπίζει η υπηρεσία μας και τρόπους προφύλαξης και αντιμετώπισής τους.
- Δημιουργία πλατφόρμας «FeelSafe» και συγκεκριμένα η ιστοσελίδα www.cyberalert.gr/feelsafe, αλλά και η πρωτοποριακή εφαρμογή (application) για iOS & Android «FeelSafe». Στόχος είναι συστηματική και επιστημονική μελέτη των θεμάτων και προβλημάτων που προκύπτουν για το εμπόριο και τους καταναλωτές από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, με σκοπό την ενημέρωση εμπόρων και καταναλωτών για τους διαδικτυακούς κινδύνους και την ασφαλή χρήση του διαδικτύου στις εμπορικές συναλλαγές και τις διαδικτυακές αγορές.
- Υπογράψαμε μνημόνια συνεργασίας με σημαντικούς φορείς όπως η Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας, το Χαμόγελο του Παιδιού, η Εθνική Ολυμπιακή Ακαδημία και ο Δήμος Μαραθώνα ως πιλοτικός δήμος.
Εκτός από την τεχνική πρόληψη που καλείστε να υπηρετήσετε, είναι, ομολογουμένως, απαραίτητη και η «παιδευτική». Είστε ένας άνθρωπος που διαθέτετε αναγνωρισιμότητα. Σκοπεύετε να εισηγηθείτε στο υπουργείο Παιδείας ένα μάθημα «ηλεκτρονικής αγωγής» (η Πληροφορική υπάρχει, η κουλτούρα σωστής ηλεκτρονικής διαχείρισης δεν υπάρχει) για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης;
Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, η υπηρεσία μας επενδύει στην πρόληψη του ηλεκτρονικού εγκλήματος μέσω της σωστής ενημέρωσης των πολιτών από έγκυρους φορείς. Την προηγούμενη σχολική χρονιά ενημερώσαμε 5.500 σχολεία και μιλήσαμε με τα παιδιά, με στόχο να ακούσουμε τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες τους, σε μια οργανωμένη προσπάθεια θωράκισης της νεολαίας μας.
Οι υπολογιστές και οι κίνδυνοι που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι χρήστες τους κατά την πλοήγησή τους στο διαδίκτυο είναι μαθήματα που θα έπρεπε να διδάσκονται στα παιδιά από μικρή ηλικία, προκειμένου να επιτυγχάνεται η ομαλή προσαρμογή και εξοικείωση στον εικονικό κόσμο.
Ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι μόνο ζήτημα ατομικής εξάρτησης ή συνδέεται γενικότερα και με την κρίση της οικογένειας, μέσα σε έναν καταναλωτικό κόσμο;
Δυστυχώς ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που βλέπουμε καθημερινά και δεν αφορά μόνο τα παιδιά, αλλά και τους ενήλικες. Βλέπουμε οικογένειες τα μέλη των οποίων δεν επικοινωνούν μεταξύ τους και παιδιά «παρκαρισμένα» μπροστά στους υπολογιστές, οι οποίοι έχουν γίνει πλέον οι καινούριες νταντάδες. Παιδιά αλλά και ενήλικες που δεν κοιμούνται όλο το βράδυ, είτε γιατί παίζουν ένα παιχνίδι, είτε γιατί είναι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα δωμάτια επικοινωνίας ζώντας σε έναν εικονικό κόσμο και όχι στον πραγματικό. Δυστυχώς το φαινόμενο αυτό όλο και διογκώνεται.
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΑΡΤΗ
Η υπηρεσία σας παρέχει όλα όσα χρειάζεστε για να κάνετε σωστά τη δουλειά σας; Η χρηματοδότηση από την πολιτεία είναι ικανοποιητική σε σχέση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Διαθέτουμε όλα τα απαραίτητα μέσα για να επιτελέσουμε σε ακέραιο βαθμό την αποστολή μας.
Δώστε μας μερικά δείγματα αποτελεσματικότητας των επεμβάσεών σας, τον τελευταίο χρόνο. Κυρίως σε ό,τι αφορά την ηλεκτρονική εγκληματικότητα εις βάρος παιδιών.
Καθώς όλοι κρινόμαστε εκ του αποτελέσματος, η υπηρεσία μας στο κομμάτι της άμεσης και καθοριστικής επέμβασης έχει να επιδείξει ποικίλες υποθέσεις. Χαρακτηριστική είναι η διάσωση 12χρονης κοπέλας που αυτοτραυματιζόταν σε πραγματικό χρόνο. Ενημερωθήκαμε, μέσα σε 8 λεπτά την εντοπίσαμε και σε συνεργασία με την ομάδα ΔΙΑΣ που άμεσα ανταποκρίθηκε πήγαμε στο σπίτι της για να ενημερώσουμε τους γονείς της. Εκεί βρέθηκε σε ημιθανή κατάσταση. Οι αστυνομικοί την μετέφεραν στο νοσοκομείο και μετά από αρκετές μέρες νοσηλείας στην εντατική μονάδα νοσοκομείου η κοπέλα έζησε. Επίσης άλλο δείγμα άμεσης αποτελεσματικότητας ήταν η διάσωση 13χρονης την οποία είχαν απαγάγει επί δίμηνο και την βρήκαμε, ενώ κανείς δεν ήλπιζε σε αυτό, μέσα από την επιμονή μας αλλά και το πείσμα μας.
Το λεγόμενο cyberbullying περιορίζεται ή διευρύνεται; Θέλω να πω, ωριμάζει η ηλεκτρονική κοινότητα ή μεγαλώνει και έτσι πολλαπλασιάζονται τα περιστατικά;
Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της υπηρεσίας μας, που είναι και ο επίσημος φορέας καταγραφής περιστατικών cyber bullying, έχουν καταγραφεί μέχρι τώρα 13 περιστατικά. Το πείραγμα, η πλάκα, η καζούρα, οι μαθησιακές φάρσες που έκανε παλιά το ένα παιδί στο άλλο γίνονται πλέον με τη χρήση σύγχρονων ψηφιακών μέσων. Και όλα αυτά είναι θεμιτά και αποδεκτά, αν γίνονται μέσα σε όρια και αν και οι δυο πλευρές αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για αστείο. Είναι λάθος να συγχέουμε την πλάκα που μπορεί κάποιες φορές να ξέφυγε των ορίων αλλά μέσα στη σχολική κοινότητα, ή στην κοινωνία ο θύτης αναγνώρισε το λάθος του και επανόρθωσε με το cyber bullying. Θέση της υπηρεσίας μας είναι ότι «δεν ποινικοποιούμε το χαμόγελο των παιδιών». Η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος καταβάλει πάντα κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να συνετιστεί ο θύτης, ειδικά όταν εμπλέκονται ανήλικοι χωρίς την άμεση εμπλοκή της και το σχηματισμό δικογραφιών με αρνητικές συνέπειες για την περαιτέρω ζωή των εμπλεκομένων. Δεν αφήνει όμως και ανυπεράσπιστα τα παιδιά που πραγματικά υφίστανται εκφοβισμό μέσω διαδικτύου.
Στα τέλη Νοεμβρίου, χάκερς απείλησαν να ρίξουν το τραπεζικό σύστημα, ζητώντας λύτρα. Πείτε μου αν έγινε όντως, έτσι και ποια ήταν η εμπλοκή της δικής σας υπηρεσίας σ΄ αυτό;
Η υπηρεσία μας είχε εμπλοκή στη διαδικτυακή επίθεση των τραπεζών. Η υπόθεση ερευνάται και με το πέρας αυτής θα δοθούν λεπτομέρειες.
Υπάρχει τρόπος οι γονείς να ελέγχουν την ηλεκτρονική δραστηριότητα των παιδιών τους; Ποιες είναι οι τεχνικές δυνατότητες που τους δίνει η ηλεκτρονική τεχνολογία;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να παρακολουθήσει κάποιος γονιός τη δραστηριότητα του παιδιού του στο διαδίκτυο. Αυτό που πιστεύω όμως είναι ότι το καλύτερο firewall είναι η επικοινωνία με το παιδί.
Έχετε άποψη για την αδυναμία του νομικών συστημάτων και των Συνταγμάτων να συγχρονιστούν με τον ηλεκτρονικό πολιτισμό που αναπτύσσεται γύρω μας; Δεν πρέπει να ψηφίσουμε νέους νόμους για να προστατεύσουμε τους πολίτες, στο πλαίσιο του «νέου κόσμου» που γιγαντώνεται;
Θα πρέπει να ενσωματωθεί η Συνθήκη της Βουδαπέστης στο ελληνικό δίκαιο, την οποία και έχει υπογράψει η χώρα μας.
Είστε η μοναδική ηχηρή δημόσια φωνή που προέτρεψε τους γονείς να μην δημοσιεύουν φωτογραφίες των παιδιών τους στο διαδίκτυο. Είχε αποτέλεσμα η προτροπή; Τι συμβουλεύετε γενικότερα τους γονείς για να καταπολεμήσουν τον προσωπικό τους «ναρκισσισμό» (φιλαυτία, προοδοπληξία κτλ) και να καθοδηγήσουν τα παιδιά τους σε έναν ασφαλή ηλεκτρονικό κόσμο;
Σύμφωνα με έρευνα που έγινε στην Αυστραλία, μεγάλο ποσοστό των ανηρτημένων φωτογραφιών από τους ίδιους τους γονείς σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης με παιδιά σε καθημερινές τους δραστηριότητες καταλήγουν σε παιδοφιλικά site. Αυτό πρέπει να γίνει συνείδηση σε όλους τους γονείς.
Οι γονείς θα πρέπει πρώτα να ενημερωθούν και στη συνέχεια να αφιερώσουν χρόνο στην ηλεκτρονική διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, ενώ θα πρέπει να κάτσουν μαζί με τα παιδιά τους και να πλοηγηθούν στο διαδίκτυο προκειμένου να δουν τις ανησυχίες τους αλλά και να ενημερωθούν σχετικά με τη δραστηριότητά τους στον εικονικό κόσμο.
Την επόμενη Δευτέρα 11 Ιανουαρίου στο Δημαρχείο του Παλαιού Φαλήρου, Τερψιχόρης 51 και Αρτέμιδος, στις 19.30, ο Στρατηγός Σφακιανάκης και ο Ανδρέας Ζαμπούκας μιλούν και… συνομιλούν για τον «Εθισμό στο διαδίκτυο για μικρούς και μεγάλους». Η εκδήλωση είναι ανοιχτή για όλους.
I.D.
Ο Υποστράτηγος Μανώλης Σφακιανάκης είναι ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (Cyber Crime Center of the Hellenic Police). Σπούδασε στη Σχολή Ανάλυσης και Προγραμματισμού του ΕΚΠΑ και συνέχισε τη μετεκπαίδευσή του στο Λονδίνο και στο FBI. Από το 1995 ξεκίνησε τη Μονάδα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, την οποία στη συνέχεια αναβάθμισε σε Διεύθυνση. Επιπλέον, με δική του πρωτοβουλία, δημιουργήθηκε η ιστοσελίδα Cyberκid, καθώς και η ομώνυμη εφαρμογή για έξυπνα τηλέφωνα (smartphone app). Η ελληνική Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος συγκαταλέγεται μέσα στις καλύτερες αντίστοιχες υπηρεσίες στον κόσμο.
Ο κύριος Σφακιανάκης έχει βραβευτεί ως τώρα, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την συμβολή του στην καταπολέμηση του εγκλήματος, από το υπουργείο Παιδείας για τη διάσωση ενός παιδιού από απόπειρα αυτοκτονίας και τρεις φορές από το FBI για την άμεση ανταπόκριση της Υπηρεσίας σε θέματα πρόθεσης αυτοκτονιών.
Πρόσφατα, εξέδωσε το βιβλίο του με τίτλο «Εθισμός στο διαδίκτυο και άλλες διαδικτυακές συμπεριφορές υψηλού κινδύνου» από τις Εκδόσεις Λιβάνη.
